Bügın Densaulyq saqtau ministrı Aleksei SOI 3 tamyzdan bastap karantin qalai jeŋıldeitının mälımdedı. Ministr karantindı jeŋıldetu üşın sanitarlyq-dezinfeksiialyq rejim küşeitılıp, maska taǧu jäne äleumettık ara qaşyqtyq talaptary saqtaluǧa tiıs ekenın taǧy basa aitty. Sonymen qatar qoǧamdyq kölıktıŋ jūmysy uaqyt pen jolauşylar sanyn 50 paiyzǧa şektei otyryp, maska, sanitarlyq-dezinfeksiialyq rejimdı saqtaudy jäne konduktorlardyŋ boluyn mındetteu de osy karantin talaptarynyŋ qataryna kıredı. Alaida Şymkenttegı osyǧan deiıngı karantin talaptarynyŋ qalai jüzege asyrylǧanyna qarap, ministrdıŋ mynau tapsyrmasy qalai oryndalar eken degen sūraqtyŋ qūlaǧy qyltiiady.
Şılde men tamyz aiy aralyǧynda elımızde karantin qaita jariialanǧany mälım. Keiınırek 19 şıldeden karantin talaptary qataŋdatyldy. Sol kezde memlekettık bas sanitar Aijan ESMAǦAMBETOVA Almaty, Nūrsūltan, Şymkent qalalaryndaǧy karantin talaptarynyŋ astyn syzyp tūryp körsetıp, resmi qūjatqa qol qoidy da. Alaida qūjattaǧy karantin talaptary men şynaiy ömırdegı karantin bırdei oryndalyp jatyr ma? Şymkent qalasyndaǧy karantin jaǧdaiyndaǧy tırşılıkpen arnaiy tanysyp, nazarlaryŋyzǧa ūsynudy jön kördık.
Karantinnıŋ eŋ negızgı talabynyŋ bırı adamdardyŋ bır bırınen ara qaşyqtyǧyn saqtau bolyp tabylady. Ökınışke qarai, Şymkentte būl talapty oryndau mümkın emes eken. Nege? Mäselen, kün saiyn qalanyŋ ataqty «Qyrǧy bazary» taŋǧy altydan jūmysyn bastap, tüskı saǧat ekıde aiaqtaidy. Osy uaqyt aralyǧynda bazarǧa arnaiy baryp, virus taratudyŋ töte jolyna kuä bolyp qaitty. Satyp aluşylar taŋǧy altyda barmasa da, saǧat taŋǧy segızden bastap bazar maŋy yǧy jyǧy adamǧa tolady.
Bazar jabylǧanşa keregın aluǧa asyqqandar virustan qorǧanaiyq dep oilanuǧa bas qatyrmaityny sözsız. Bärı asyǧys. Bır bırımen süikelıp ötıp jatqan, özara jaqynnan söilesken adamdar. Eger aty jaman aurudyŋ taraluy ara qaşyqtyqty saqtamaudan, jaqynnan söilesu barysynda adamnan bölınetın sılekei tamşylarynyn ekenı anyq bolsa, onda Şymkenttegı «Qyrǧy bazar» ındet taratudyŋ naǧyz oşaǧy emes pe?
Şymkenttık koronavirustar şaŋqai tüste köbeie me?
Karantinnıŋ kelesı talaby maskamen qorǧanu. Būl talaptyŋ da «Qyrǧy bazar» maŋyda oryndalyp jatqany şamaly. İegıne ıle salǧan maskasyn qajet kezde ǧana köterıp qoiatyn şymkenttıkter üşın tal tüs bolǧanda eŋ bastysy mäselesı üilerıne jetu ǧana. Bazardan keregın alǧan soŋ, kerı qaituy üşın adamdar qajettı qoǧamdyq kölıgıne tūra ūmtylady. Bır bırımen iyq tırese, qatty qystyrylyp avtobusyna kırgen ärbır adam karantin talabyn emes, üiıne jetudı ǧana oilaidy.
Olai etpese, taksisterdıŋ «tūzaǧyna» tüsedı. Nege deisız be? Öitkenı şymkenttık karantin talaby boiynşa qoǧamdyq kölıkter taŋnan tüske deiın, sosyn tüsqaita törtten keşkı segızge deiın ǧana jüredı. Osy uaqyt aralyǧynda öz avtobusyŋyzǧa otyryp ülgerseŋız, ülgerdıŋız, ülgermeseŋız taksi toqtatasyz. Al taksi baǧasyn ärkımnıŋ qaltasy kötere bermeidı.
Avtobustar men gazel marşruttaryndaǧy jaǧdaidy aitudyŋ özı artyq. Bärınde adam lyq toly. İın tıresken jūrttyŋ mynadai aptap ystyqta, avtobus ışınde maskasyn iegıne ıle salatynyn eskersek, şymkenttık karantinnıŋ būl ülgısıne erıksız bas şaiqaisyz. Kım kımdı aldauda? Älde oŋtüstıktegı aǧaiyn virusty aldamaq pa? Bazardy tügel jauyp, qoǧamdyq kölıktı toqtatyp tastau ärine, mümkın emes te bolar.
Alaida būlai közboiauşylyqqa salynǧanşa, bazar jūmysyn keşke deiın toqtatpai, qoǧamdyq kölıkterdı uaqytyly jürgıze beruge ne kedergı? Bır saǧatta bıreuı keletın avtobusqa jolauşyny lyq toltyrǧanşa, bälkım jiı jiı jürıp tūrǧan avtobusta za ǧana adamdy alyp jürse, ara qaşyqtyqty saqtau talaby da oryndalmas pa edı?
Jasyryn jasalyp jatqan jiyndar az emes
Aldau degennen şyǧady, Şymkenttegı şaǧyn dükender de saudasyn toqtatpaudyŋ erekşe täsılın oilap tauyp qoiypty. Dükender negızınen keşkı toǧyzdan keiın jabyluǧa tiıs eken. Bylai qarasaŋyz, şynymen de sol uaqytta jabylady da. Alaida keibır dükenderdıŋ esıgın aqyryn ǧana üş ret tyqyldatsaŋyz, tüngı on bır, on ekıde de sızge qyzmet körsetuge daiyn. Indettıŋ örşuıne de osylai jasyryn jasaǧan äreketterımız türtkı bolmady ma? Qalai oilaisyz? Jasyrynyp jūmys ıstedık, saudany toqtatpadyq. Jasyrynyp toi jasadyq. Jasyrynyp janazaǧa jinaldyq. Aqyrynda ne boldy?
Al kiım keşekten bastap, tamaq, tūrmystyq zattaryn saudalaityn «Qyrǧy bazardyŋ» ışındegı halyqtyŋ sapyrylysyn azsynsaŋyz, däl osy bazardyŋ syrtynda kiım de, tamaq ta, kökönıs te satylyp jatyr. Tek tüske deiın baryp ülgeruıŋız kerek. Tüsten keiın «şymkenttık virustar» öz qyzmetın bastaidy ma, älde basqa sebebı bar ma, äiteuır qalanyŋ qainaǧan tırşılıgı keşke deiın azdap saiabyrsidy. Karantinnıŋ osyndai şekteulerın engızuge qalanyŋ bas sanitary Äbdımanap Tülebaev pen qala äkımı Mūrat ÄITENOV rūqsat bergen be? Älde ärkım özımbılemge salyp, viruspen kürestıŋ osyndai rejimın qoldanuda ma?
Jalpy elımızdıŋ bas sanitary tarapynan bekıtılgen karantin talaptary qandai? Bız eŋ basty talaptardy ǧana tızıp şyqtyq, olar: otbasylyq ıs şaralar, onyŋ ışınde toi, eske alu siiaqty jiyndar ötkızbeu; jabyq nysandaǧy azyq tülık nemese azyq tülıkke jatpaityn tauar saudalaityn bazarlardyŋ jūmys ısteuıne tyiym salu; 65 jastan asqan azamattardyŋ ärı berı jüruın jäne üş adamnan köp jinaluǧa şekteu qoiu; qoǧamdyq kölık qatynasyn şekteu; Bekıtılgen qūjatta osyndai şekteulerdıŋ Almaty, NūrSūltan jäne Şymkent qalalaryna tiesılı ekenı anyq körsetılgen. Olai bolsa, Şymkenttegı bız körgen närseler nenı bıldıredı?
Otbasylyq ıs şaralar ötkızbeu Şymkent üşın mümkın emes bolsa kerek, künı keşe ǧana qaladaǧy bırneşe karantin talaptaryn saqtamaǧan oiynhanalar men meiramhanalar anyqtaldy. Būl turaly aqparat taratqan ERNUR.KZ. Şymkent qalasy Dulati köşesı №122 üide ornalasqan «Yqylas» kafesınıŋ, sondai-aq 24 şılde saǧat 22:00-de Şymkent qalasynyŋ Bas memlekettık sanitarlyq därıgerınıŋ №25 Qaulysynda körsetılgen talaptardy öreskel būzǧan Sairam köşesınıŋ boiynda ornalasqan «KİNG HAUS» ǧimaratyndaǧy kompiuterlık oiynhana jūmys jasap tūrǧany anyqtalǧanyn habarlady.
Reidtık şara barysynda däl osy Sairam köşesı boiynda ornalasqan «Sūltan» kafesınıŋ ışınde bır top azamattardyŋ tamaqtanyp otyrǧany anyqtalypty. Būl bır ǧana reid kezındegı anyqtalǧany ekenın eskersek, oŋtüstık öŋırde karantin şekteulerın öz yŋǧaiyna qarai özgertıp, talai dünieler jasyryn jasalyp jatqanyna kümändanudyŋ özı artyq au. Al eŋ bastysy, aldaǧy Qūrban aitta virustar būl öŋırden üş künge demalysqa basqa jaqqa kete tūrar ma eken, älde aitşylaudyŋ da belgılı bır uaqyty, erejesı bekıtıledı me?
Şymkenttık koronavirustar şaŋqai tüste köbeie me?
Karantinnıŋ kelesı talaby maskamen qorǧanu. Būl talaptyŋ da «Qyrǧy bazar» maŋyda oryndalyp jatqany şamaly. İegıne ıle salǧan maskasyn qajet kezde ǧana köterıp qoiatyn şymkenttıkter üşın tal tüs bolǧanda eŋ bastysy mäselesı üilerıne jetu ǧana. Bazardan keregın alǧan soŋ, kerı qaituy üşın adamdar qajettı qoǧamdyq kölıgıne tūra ūmtylady. Bır bırımen iyq tırese, qatty qystyrylyp avtobusyna kırgen ärbır adam karantin talabyn emes, üiıne jetudı ǧana oilaidy.
Olai etpese, taksisterdıŋ «tūzaǧyna» tüsedı. Nege deisız be? Öitkenı şymkenttık karantin talaby boiynşa qoǧamdyq kölıkter taŋnan tüske deiın, sosyn tüsqaita törtten keşkı segızge deiın ǧana jüredı. Osy uaqyt aralyǧynda öz avtobusyŋyzǧa otyryp ülgerseŋız, ülgerdıŋız, ülgermeseŋız taksi toqtatasyz. Al taksi baǧasyn ärkımnıŋ qaltasy kötere bermeidı.
Avtobustar men gazel marşruttaryndaǧy jaǧdaidy aitudyŋ özı artyq. Bärınde adam lyq toly. İın tıresken jūrttyŋ mynadai aptap ystyqta, avtobus ışınde maskasyn iegıne ıle salatynyn eskersek, şymkenttık karantinnıŋ būl ülgısıne erıksız bas şaiqaisyz. Kım kımdı aldauda? Älde oŋtüstıktegı aǧaiyn virusty aldamaq pa? Bazardy tügel jauyp, qoǧamdyq kölıktı toqtatyp tastau ärine, mümkın emes te bolar.
Alaida būlai közboiauşylyqqa salynǧanşa, bazar jūmysyn keşke deiın toqtatpai, qoǧamdyq kölıkterdı uaqytyly jürgıze beruge ne kedergı? Bır saǧatta bıreuı keletın avtobusqa jolauşyny lyq toltyrǧanşa, bälkım jiı jiı jürıp tūrǧan avtobusta za ǧana adamdy alyp jürse, ara qaşyqtyqty saqtau talaby da oryndalmas pa edı?
Jasyryn jasalyp jatqan jiyndar az emes
Aldau degennen şyǧady, Şymkenttegı şaǧyn dükender de saudasyn toqtatpaudyŋ erekşe täsılın oilap tauyp qoiypty. Dükender negızınen keşkı toǧyzdan keiın jabyluǧa tiıs eken. Bylai qarasaŋyz, şynymen de sol uaqytta jabylady da. Alaida keibır dükenderdıŋ esıgın aqyryn ǧana üş ret tyqyldatsaŋyz, tüngı on bır, on ekıde de sızge qyzmet körsetuge daiyn. Indettıŋ örşuıne de osylai jasyryn jasaǧan äreketterımız türtkı bolmady ma? Qalai oilaisyz? Jasyrynyp jūmys ıstedık, saudany toqtatpadyq. Jasyrynyp toi jasadyq. Jasyrynyp janazaǧa jinaldyq. Aqyrynda ne boldy?
Al kiım keşekten bastap, tamaq, tūrmystyq zattaryn saudalaityn «Qyrǧy bazardyŋ» ışındegı halyqtyŋ sapyrylysyn azsynsaŋyz, däl osy bazardyŋ syrtynda kiım de, tamaq ta, kökönıs te satylyp jatyr. Tek tüske deiın baryp ülgeruıŋız kerek. Tüsten keiın «şymkenttık virustar» öz qyzmetın bastaidy ma, älde basqa sebebı bar ma, äiteuır qalanyŋ qainaǧan tırşılıgı keşke deiın azdap saiabyrsidy. Karantinnıŋ osyndai şekteulerın engızuge qalanyŋ bas sanitary Äbdımanap Tülebaev pen qala äkımı Mūrat ÄITENOV rūqsat bergen be? Älde ärkım özımbılemge salyp, viruspen kürestıŋ osyndai rejimın qoldanuda ma?
Jalpy elımızdıŋ bas sanitary tarapynan bekıtılgen karantin talaptary qandai? Bız eŋ basty talaptardy ǧana tızıp şyqtyq, olar: otbasylyq ıs şaralar, onyŋ ışınde toi, eske alu siiaqty jiyndar ötkızbeu; jabyq nysandaǧy azyq tülık nemese azyq tülıkke jatpaityn tauar saudalaityn bazarlardyŋ jūmys ısteuıne tyiym salu; 65 jastan asqan azamattardyŋ ärı berı jüruın jäne üş adamnan köp jinaluǧa şekteu qoiu; qoǧamdyq kölık qatynasyn şekteu; Bekıtılgen qūjatta osyndai şekteulerdıŋ Almaty, NūrSūltan jäne Şymkent qalalaryna tiesılı ekenı anyq körsetılgen. Olai bolsa, Şymkenttegı bız körgen närseler nenı bıldıredı?
Otbasylyq ıs şaralar ötkızbeu Şymkent üşın mümkın emes bolsa kerek, künı keşe ǧana qaladaǧy bırneşe karantin talaptaryn saqtamaǧan oiynhanalar men meiramhanalar anyqtaldy. Būl turaly aqparat taratqan ERNUR.KZ. Şymkent qalasy Dulati köşesı №122 üide ornalasqan «Yqylas» kafesınıŋ, sondai-aq 24 şılde saǧat 22:00-de Şymkent qalasynyŋ Bas memlekettık sanitarlyq därıgerınıŋ №25 Qaulysynda körsetılgen talaptardy öreskel būzǧan Sairam köşesınıŋ boiynda ornalasqan «KİNG HAUS» ǧimaratyndaǧy kompiuterlık oiynhana jūmys jasap tūrǧany anyqtalǧanyn habarlady.
Reidtık şara barysynda däl osy Sairam köşesı boiynda ornalasqan «Sūltan» kafesınıŋ ışınde bır top azamattardyŋ tamaqtanyp otyrǧany anyqtalypty. Būl bır ǧana reid kezındegı anyqtalǧany ekenın eskersek, oŋtüstık öŋırde karantin şekteulerın öz yŋǧaiyna qarai özgertıp, talai dünieler jasyryn jasalyp jatqanyna kümändanudyŋ özı artyq au. Al eŋ bastysy, aldaǧy Qūrban aitta virustar būl öŋırden üş künge demalysqa basqa jaqqa kete tūrar ma eken, älde aitşylaudyŋ da belgılı bır uaqyty, erejesı bekıtıledı me?
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Ūqsas jaŋalyqtar
