Säken Maiǧaziev - özınen keiıngı buynǧa ülgı bolyp, talai jastyŋ önerge keluıne yqpal etken änşı. Ol ünemı elımızde bolyp jatqan kez kelgen tüiıtkıldı mäselege azamattyq pıkırın bıldırıp, qaiyrymdylyq sekıldı igı ısterdıŋ basynda jüredı. «Adyrna» ūlttyq portaly qoǧam belsendısımen bolǧan sūhbatty nazarlaryŋyzǧa ūsynady.
- Säken aǧa, alǧaşqy sūraqty elımızde bolyp jatqan ahualdan bastasaq. Sızdıŋ oiyŋyzşa bızdıŋ memleket ındetpen küresuge daiyn boldy ma? Jalpy pandemiiaǧa bailanysty oiyŋyz qandai?
- Būl ındetke tek bızdıŋ Qazaqstan emes, jalpy älem daiyn bolmady ǧoi. Koronavirus alpauyt elderdıŋ özın eseŋgırettı. Ötkende bıreu qaljyndap «COVID-19-dyŋ keletının bırde-bır körıpkel aitpady ǧoi»,-dep edı. Sol sekıldı būl älemdık pandemiianyŋ bolatynyn eşkım bılmedı, ony tıptı kütpedı. Bır jaǧynan Alla Taǧala nenıŋ qaiyrly ekenın bıluşı. Virus memleket bolyp odan ärı nyǧaiuymyzǧa, ızdenıstıŋ jolyna tüsımızge, täubege keluımızge sebepker bolǧandai. Ol barlyǧymyzǧa bır orynda tūryp qalmai, alǧa jylju kerektıgın tüsındırdı. Dese de, osy bır qysqa uaqytta köptegen ırı tūlǧalarymyzdan aiyrylyp qaldyq. Bügınde olardyŋ oryndary oisyryp tūr. Alaida, adamnyŋ aitqany emes, Allanyŋ degenı bolady. Adam balasy Alla Taǧalanyŋ ölşep bergen ǧūmyrynan bır minut artyq ia bır minut kem ömır sürmeidı. Sol sebeptı, şübä keltırıp, küpırşılık aituǧa haqymyz joq. Dūǧa-tılegımızde endıgı qalǧan el jūrtymyzdyŋ aman boluyn tıleimız. Osy bır kezeŋde jandaryn şüberekke tüiıp, viruspen küresıp jürgen aq halatty abzal jandarǧa alǧys aitamyz. Alla ındetten tört közımız tügel, aman-esen şyǧuymyzdy näsıp etsın.
- Halyqtyŋ naǧyz auyzbırşılıgı synalar şaqta bız özara jūmyla aldyq pa?
- Halqymyzda jylu jinau, asar syndy dästürler būrynnan bar ǧoi. Sonymen qatar, biylǧy jyldy volonterlar jyly dep jariialadyq. Viruspen küresude qanşama adam özara bırıgıp, qaiyrymdy ıster jasady. Elımızde ottegı apparattary tapşy bolǧan kezde «Şūǧyla», «Zeket» qorlary, Ainūr Tūrsynbaeva, Däulet Töleutaiūly sekıldı belsendıler bılek sybana aqşa jinauǧa kırıstı. Sonymen qatar, BI Group, SemeyCement syndy ırı kompaniialar men käsıpkerler qomaqty qarjy audardy. Olardyŋ arasynda attaryn aitpaudy ötıngenderı de bar. Osylaişa 4000 dana ottegı apparatyn satyp aluǧa jeterlık qarjy jinaldy. Osynyŋ özı bızdıŋ auyzbırşılıgımızdı bıldıredı dep oilaimyn. Jalpy su tasqany kezınde de, Arysta jarylys bolǧanda da bızdıŋ halyq özara jūmylyp,zardap şekkenderge kömek körsettı. Aldaǧy uaqytta bırlıgımızdı joǧaltyp almai, ony öskeleŋ ūrpaqqa ülgı retınde körsetuımız kerek.
- Künı keşe almatylyq därıgerlerge bır tonna qymyz tarattyŋyz. Ne sebeptı būl susyndy taratudy jön kördıŋız? Osy oraida «Şūǧyla» qory turaly da aita ketseŋız.
- Myna bır qiyn kezeŋde qol qusyryp, şet qalmaiyq dep «Şūǧyla» qorymen bırıktık. Qorǧa önerdegı qanşama azamattar men azamatşalar atsalysty. Qarlyǧaştyŋ qanatymen su sepkendei bolsa dakömekteseiık degen nietpen Erǧali Äbdıraiymov, Meirambek üşeuımız aqyldasa otyra, esepşot aştyq. Allaǧa şükır, 10 million teŋge qarjy jinaldy. Bır adamǧa kömektesudıŋ özı - ülken sauap. Al qymyz taratuǧa keletın bolsaq, būl susyn bızdıŋ babamyzdan qalǧan mūra ǧoi. Medisina qymyzdyŋ orasan zor paidasyn äldeqaşan däleldep qoidy. Osylaişa, künı-tünı eŋbek etıp jürgen därıgerlerımızge küş quat berıp,qolymyzdan kelgenşe qoldaǧymyz keldı.
- Jaqynda qymyz satu käsıbın qolǧa aldyŋyz. Ūlttyq susynymyzdy nasihattau ideiasy qalai keldı?
- Qymyz – ūly dalanyŋ ūly qazynasy. Men halyqqa paidasy bar halal önımderdı şyǧarumen ǧana ainalysamyn. Bır otyrysta qymyzymyzdy ışken qaryndasymyz «Aǧa, qymyzyŋyz sän eken»,- dep edı. Sodan berı qymyzdyŋ atyn«Säkennen sän qymyz» dep atap kettık. Qazırgı taŋda ūlttyq susynymyzdy nasihattap, tabiǧi taza önımdı halyqqa ūsynudy qolǧa alǧan jaiymyz bar.
- Al qaiyrymdylyq şaralaryna balaŋyzdy ertıp jüresız be?
- Ärine, qaiyrymdylyq jasarda balam qasymda jüredı. Tek sözben aita bermei, ıs jüzınde de körsetıp, ertıp baratyn jerlerım öte köp. Biznesımnıŋ az-köp jūmystaryn atqararda ūlymnyŋ keŋesterıne jügınemın. Qanşa degenmen, jastar zamanaui tūrǧydan oilaidy ǧoi. Ekeumız bır-bırımızge aqylşymyz dep aitsam da bolady. Elımızde «äup» dep demep jıbersek, özderı ärı qarai alyp ketetın alǧyr jastar köp. Jaqynda sondai jandarǧa kömektesu maqsatynda kışıgırım bır baiqau jariialadym. Oǧan Alla qalasa balamdy da ertıp barmaqpyn.
- İgı ıspen ainalysyp jürgen jandardyŋ ışınen kımderdıŋ esımın erekşe atai alasyz?
- Endı adamdy alalauǧa bolmaityn şyǧar. «Jomarttyŋ qolyn joqtyq bailaidy»,- deidı. Köp adam şamasy kelgenınşe kömektesedı. Sondyqtan da tek osyndai adamdar jaqsylyq jasaidy, qalǧandary qol qusyryp otyrady dep aita almaimyn. Jalpy adamǧa külıp qaraudyŋ özı jaqsylyq jasaudyŋ töresı bolyp sanalady ǧoi. Jymiiu - sünnet. Jaqsylyq tek materialdyq tūrǧydan kömek berumen ölşenbeitının ūmytpau kerek. Ata-anaŋnyŋ babyn tabudyŋ özı, körşıŋmen jaqsy qarym-qatynasta boludyŋ özı ülken sauapty ıs bolyp sanalady. Sol sebeptı jaqsylyq jasap jarysaiyq degım keledı.
- Jalpy sızdıŋ tüsıgıŋızdegı jaqsy adam qandai qasietterge ie?
- Jaqsy adamdy qyzmetıne qarap emes, jasaǧan ısıne qarap tanimyz. Öz basym kez kelgen adammen amandasyp ötuge tyrysamyn. Men üşın adamnyŋ mansaby men düniesı maŋyzdy emes. Adam qandai qyzmette bolsa da kışıpeiıldıgın joǧaltpau kerek. Kezınde Qonaev atamyz kabinetıne kım kelse de ornynan tık tūryp amandasqan. Men bır ülken toihananyŋ avtotūraǧynda jūmys jasaityn azamatty bılemın. Aǧamyz menı körgende «Säken, qazaqtyŋ jerı talasqa tüskende, bırden-bır bas kötergen azamattyŋ bırı boldyŋ. Sol sebeptı, kölıgıŋdı qoiuǧa jer tabylmai qalmasyn dep jūma, senbı, jeksenbı künderı saǧan oryn alyp qoiamyn»,- deidı. Aǧamyzdyŋ aq peiılıne, köŋılıne erıksız riza bolasyŋ! Qarapaiymdyq - eŋ qūndy dünie. Alla Taǧalanyŋ aldynda barlyǧymyz da bırdeimız. Ony eşqaşan ūmytpauymyz kerek. Jaqsy adam äkesın qasterlep, anasyn ardaqtauy tiıs. Bır sözben aitqanda, jaqsy adam - ünemı şükırşılık aityp, täubesıne kelıp jüretın adam.
- Koronavirusty jeŋgennen keiın qoǧamymyz özgerıp, adamdar meiırımdırek bola bastaidy dep oilaisyz ba?
- Ai,qaidam (külıp). Alla Taǧala adam balasyn ūmytşaq etıp jaratqan ǧoi. Bız ındettı jeŋgennen soŋ, būrynǧy qalpymyzǧa kelıp, erkındıkpen erkelep ketetın siiaqtymyz dep te oilaimyn. Dese de, aştyqta jegen qūiqanyŋ dämı auyzdan ketpeidı. Myna bır oqiǧany aita keteiın. Öner adamdary nauryz, säuır ailarynda käsıpkerlermen bırıgıp, köptegen jobalar jasady. Üi-üidı aralaǧan kezde kışkentai büldırşınderdıŋ bastarynan sipap, qazaqtyŋ nar tūlǧasyna ainalsyn degen nietpen batamyzdy berdık. Olarmen oinap-külıp, köŋılderın aulauǧa tyrystyq. Erteŋ sol balapandar qaiyrymdy adam bolyp össe, elımızde mūqtaj jandar qalmaityn edı dep oilaimyn. Ärine, osy tūsta koronavirus bızdı bırıktıre aldy.
- Aǧa buyn retınde artyŋyzdan ergen öskeleŋ ūrpaqqa aitar tılegıŋız bolsa..
- «Sausaq bırıkpei, ine ılıkpeidı» degen maqaldy ünemı alǧa tartyp, ūrandatyp jüremın. Bız bır bütın el boluymyz qajet. İdeialarymyzdy bır arnaǧa toǧystyrsaq, bıraz dünienı jasai alamyz. «Qyz Jıbek» filmındegı «Sol jerge syimai jürgen joqpyz, syiysa almai jürgen joqpyz ba?!» – degen söz älı de özektılıgın joiǧan joq. Men äleumettık jelıde söz talastyryp, belden tömen baǧdarlamalardy talqylaitynymyzǧauaiymdaimyn. Bız kerısınşe jaqsylyqqa jarşy boluymyz kerek. Ūly halyq ekenımızdı körsetu üşın bırıgu qajet. Osy oraida Elbasynyŋ «qazaq tarihynda bız ūialatyn eşteŋe joq» degen sözı oiǧa oralady. Allaǧa şükır, kez kelgen eldıŋ aldynda jüzımız jaryq. Bızge tek auyzbırşılık jetpeidı. Alla beibıt elde baiandy ǧūmyr keşudı näsıp etsın!
- Sūhbatyŋyzǧa raqmet! Aman bolyŋyz!
Äŋgımelesken: Diana ASANOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly
