Bolat Omaräliev - elımızdıŋ qūrmettı jurnalisı, suretterge jan bergen käsıbi fotograf. Onyŋ jeke mūraǧatynan san türlı ömır körınısterın, Şyŋǧys Aitmatov, Äbdıjämıl Nūrpeiısov, Meruert Öteşkeşova, Ämina Ömırzaqova syndy tanymal tūlǧalardyŋ jastyq şaǧyn köre alasyz. Fototılşı Resei, Polşa, Ukraina elderınde bırneşe ret fotokörme ötkızgen. «Adyrna» ūlttyq portaly bar ǧūmyryn fotojurnalistikaǧa arnaǧan tūlǧamen äŋgımelestı.
- Bolat myrza, fotojurnalistikaǧa qalai keldıŋız? Ne türtkı boldy?
- Ainala qūmnyŋ arasyndaǧy jalǧyz üilı qystauda östım. Bala kezımde bırge oĭnaĭtyn dostarym da bolmady. Jalǧyz jürgennen be, qiiali bala edım. 13 jasymda otbasymyzben Qyzylorda qalasyna köşıp keldık. Endı dosqa jarydym ǧoĭ desem, qaladaǧy özım qatarly balalardyŋ barlyǧy būzyq bolyp şyqty. Talai märte töbelestık, ortaq tıl tabysa almadyq. Sol kezde menı jalǧyzdyqtan mekteptıŋ kıtaphanasy qūtqardy.
16 jasymda köşe būzyqtary atyp ketıp, bır ölımnen aman qalǧan jaiym bar. Alaida, densaulyǧym naşar boldy. Sol sebeptı fotosalonǧa baryp, ekı evreige 1 jyl şäkırt boldym. Ökınışke qarai, olar da menı syiǧyzbai, şettetıp jürdı. Men oǧan moiymadym, baiqatpai suret şyǧaru tehnikasyn üirenıp aldym. 17 jasymda fotoşeberlerdıŋ bır jyldyq kursyn oqydym. Baǧyma qarai därıstı QazMU-de (red.-qazırgı QazŪU) fotojurnalistikadan sabaq beretın oqytuşy Iýrii Redkin oqydy. Sol kezden bastap fotoetiud tüsırudı qolǧa aldym. Kursty aiaqtaǧan soŋ, audandyq gazetke fototılşı retınde jūmysqa tūrdym.
- Al būl salada neşe jyl eŋbek ettıŋız?
- Barlyǧy da sol audandyq gazetten bastaldy. Fotojurnalistikaǧa 48 jylymdy arnappyn. Qazırgı taŋda zeinettemın.
Ämina Ömırzaqova
- Bır kadrdy şyǧaru üşın şamamen qanşa uaqyt ketedı?
- Jüz ret tüsırseŋ de bır kadr şyǧara almauyŋ mümkın. Eŋ aldymen fotosuretşı sezımtal boluy kerek, sol kezde bır kadrdyŋ özınen ūtyp ketuge bolady.
- Tüsırgen tuyndylaryŋyzdyŋ ışınen qai surettı erekşe jaqsy köresız?
- «Taŋ aldyndaǧy än», «Kezdesu», «Bi bilegen aǧaş» degen suretterımdı otyzǧa tolmai tūryp tüsırıp edım. Osy tuyndylarym maǧan erekşe ystyq, tıptı saǧattap qarap otyruǧa erınbeĭmın.
"Bi bilegen aǧaş"
- Şetelde bırneşe ret körmeŋızdı ūiymdastyrdyŋyz. Bızdıŋ elımızdıŋ tarapynan ūsynys tüspedı me?
-Joq, ondai ūsynys bolǧan joq. Jemqorlyqqa maltyǧyp jatqan qoǧamǧa ökpe joq. Olardyŋ maǧan nazar audarar şamasy da joq qoi.
Meruert Ötekeşova men Qūman Tastanbekov.
1968-1970 j.
- Bır kezderı povest jazǧanyŋyzdan habardarmyz. Bokstan sport şeberısız, talantty fotografsyz. Sız sekıldı jan-jaqty tūlǧa bolu üşın ne ısteu kerek?
- Ras, oqyǧan kıtaptaryma elıktep, povest jazdym. Dese de, ol körkem şyǧarmadan alystau boldy. Boksqa qatystym, bıraq sport şeberı bolmadym. Olai jazyp jürgen marqūm jazuşy Qazi Danabaev qoĭ. Jattyqtyruşylar bır jūmysy şyǧyp qalsa, ornyna bır jaqsy şäkırtın qoiyp ketuşı edı. Sondaĭ bır kezeŋde boksşylarǧa jattyǧudy men ötkızgenmın. Olardyŋ ışınde Qazi da bolǧan eken. Menı sol kezde jattyqtyruşy dep oilap qalsa kerek. Al menı boksqa baulyǧan jattyqtyruşym Alybai Orǧaraev bokstan tūŋǧyş sport şeberlerınıŋ bırı edı. «Qalai jan-jaqty boluǧa bolady?» degen sūraqqa jauap beru qiyn eken. Tynymsyz eŋbek kerek şyǧar.
Qazaqtyŋ erke qyzy Maqpal Jünısova
- Jas fotojurnalisterge qandaĭ keŋes berer edıŋız?
- Şyǧarmaşylyq 1 paĭyz talant, 99 paĭyz eŋbektı talap etedı. Fotoetiud janrynyŋ aqyndardyŋ öleŋı sekıldı näzıkteu keletının este saqtaǧan jön. Jas fotojurnalisterge köp oqyŋyzdar degım keledı. Özıŋız tüsırıp tūrǧan adamnyŋ qandaĭ talantty adam ekenın bılıp tūruyŋyz kerek. Äĭtpese, talantty jai adamnan ajyrata almaĭ qalasyz.
Ämina Ömırzaqova
- Bır kadrdy şyǧaru üşın şamamen qanşa uaqyt ketedı?
- Jüz ret tüsırseŋ de bır kadr şyǧara almauyŋ mümkın. Eŋ aldymen fotosuretşı sezımtal boluy kerek, sol kezde bır kadrdyŋ özınen ūtyp ketuge bolady.
- Tüsırgen tuyndylaryŋyzdyŋ ışınen qai surettı erekşe jaqsy köresız?
- «Taŋ aldyndaǧy än», «Kezdesu», «Bi bilegen aǧaş» degen suretterımdı otyzǧa tolmai tūryp tüsırıp edım. Osy tuyndylarym maǧan erekşe ystyq, tıptı saǧattap qarap otyruǧa erınbeĭmın.
"Bi bilegen aǧaş"
- Şetelde bırneşe ret körmeŋızdı ūiymdastyrdyŋyz. Bızdıŋ elımızdıŋ tarapynan ūsynys tüspedı me?
-Joq, ondai ūsynys bolǧan joq. Jemqorlyqqa maltyǧyp jatqan qoǧamǧa ökpe joq. Olardyŋ maǧan nazar audarar şamasy da joq qoi.
Meruert Ötekeşova men Qūman Tastanbekov.
1968-1970 j.
- Bır kezderı povest jazǧanyŋyzdan habardarmyz. Bokstan sport şeberısız, talantty fotografsyz. Sız sekıldı jan-jaqty tūlǧa bolu üşın ne ısteu kerek?
- Ras, oqyǧan kıtaptaryma elıktep, povest jazdym. Dese de, ol körkem şyǧarmadan alystau boldy. Boksqa qatystym, bıraq sport şeberı bolmadym. Olai jazyp jürgen marqūm jazuşy Qazi Danabaev qoĭ. Jattyqtyruşylar bır jūmysy şyǧyp qalsa, ornyna bır jaqsy şäkırtın qoiyp ketuşı edı. Sondaĭ bır kezeŋde boksşylarǧa jattyǧudy men ötkızgenmın. Olardyŋ ışınde Qazi da bolǧan eken. Menı sol kezde jattyqtyruşy dep oilap qalsa kerek. Al menı boksqa baulyǧan jattyqtyruşym Alybai Orǧaraev bokstan tūŋǧyş sport şeberlerınıŋ bırı edı. «Qalai jan-jaqty boluǧa bolady?» degen sūraqqa jauap beru qiyn eken. Tynymsyz eŋbek kerek şyǧar.
Qazaqtyŋ erke qyzy Maqpal Jünısova
- Jas fotojurnalisterge qandaĭ keŋes berer edıŋız?
- Şyǧarmaşylyq 1 paĭyz talant, 99 paĭyz eŋbektı talap etedı. Fotoetiud janrynyŋ aqyndardyŋ öleŋı sekıldı näzıkteu keletının este saqtaǧan jön. Jas fotojurnalisterge köp oqyŋyzdar degım keledı. Özıŋız tüsırıp tūrǧan adamnyŋ qandaĭ talantty adam ekenın bılıp tūruyŋyz kerek. Äĭtpese, talantty jai adamnan ajyrata almaĭ qalasyz.
Diana Asan
«Adyrna» ūlttyq portaly
