Qazaqstanda "lauazym" dertı asqynyp tūr

5679
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2020/09/shendiler.jpg
Qazırgı kezde orynbasar, arnaiy ökıl, keŋesşı jäne ştattan tys keŋesşı degen lauazymdar köbeiıp ketken. Basqasyn aitpai qoia tūraiyq. Bır ǧana Ükımet üiınde 78 orynbasar bar. Qaptaǧan orynbasarlardyŋ ne ıstep jatqanyn bırı bılse, bırı bılmeidı. Mäselen, Sifrlyq damu, innovasiialar jäne aeroǧaryş önerkäsıbı ministrı Baǧdat Musinnıŋ tört orynbasary bar. Bes basşy bırıgıp, eŋ qarapaiym sanalatyn mınsız bailanys jüiesın qamtamasyz ete almai otyr. Işkı ıster ministrlıgıne 8 orynbasardyŋ qandai qajettılıgı baryn tüsınbeitın adam köp.  Abyroi bolǧanda prezident şenunıkterdı qysqartu mäselesın köterdı. Artynşa ükımet üiındegı  jauapty hatşylar jūmysynan ketıp, orynbasarlar ornynda qalyp qoidy.  «Adyrna» tılşısı «orynbasardyŋ köptıgı jūmys önımdılıgın arttyra ma» degen saualnama jürgızıp, şendı-şekpendıler qūramyn şolyp şyqty.  «Adyrna»: Prezident ministrlıkterdegı 15 jauapty hatşyny jūmystan qysqartty. Sonyŋ özınde ministrlıkterde 73 orynbasar bar eken. Orynbasarlardyŋ köptıgı eŋbek önımdılıgın arttyryp otyr ma? Ministrlerge köp orynbasar kerek pe?   Baltaş Tūrsynbaev, saiasattanuşy: -Eŋbek önımdılıgı orynbasardyŋ sanyna emes, bırınşı basşynyŋ jūmys ısteuıne bailanysty. Mäselen, Işkı ıster ministrınıŋ qol astynda 8 orynbasar otyr. Ministrdıŋ nūsqauy tört satydan ötedı (Otdel, upravlenie, zam ministr, ministr – B.T.). Aqparat jinaǧanda sol tört satymen joǧary köterıledı. Osy aralyq jemqorlyqqa tıkelei äser etedı. Eger myqty ministr bolatyn bolsa, oǧan köp orynbasar qajet bolmaidy. Qazır bızdıŋ ministrlıkterdegı orynbasarlar bır-bırınıŋ jūmysyn qaitalap otyr. Būl – Keŋes ükımetınen qalǧan eskı auru. Işkı ıster ministrıne sonşama orynbasardyŋ keregı joq. Üş orynbasary qalatyn bolsa, basqarmalar jūmys ıstei bastaidy. Bölım bastyǧynyŋ (Nachalnik upravlenie) jauapkerşılıgın mūqatpau kerek. Qaita onyŋ jauapkerşılıgın moinyna artu kerek.   Syrtqy ıster ministrlıgıne köbırek orynbasar kerek degenge kelıser edım. Sebebı olardyŋ şeteldıktermen kelıssöz jürgızuıne belgılı bır statusy bolu kerek.   Ministr orynbasarlarynyŋ köp boluy – eşteŋe de şeşpeidı. Premer-ministrge de köp orynbasardyŋ keregı joq. Bırınşı orynbasar men ortaq sūraqtardy şeşetın taǧy bır orynbasar bolsa jetkılıktı. Orynbasardyŋ köp boluy – biudjet şyǧynyna ǧana jūmys ısteidı. «Adyrna»: Prezident ministrlıkterdegı 15 jauapty hatşyny jūmystan qysqartty. Sonyŋ özınde ministrlıkterde 73 orynbasar bar eken. Orynbasarlardyŋ köptıgı eŋbek önımdılıgın arttyryp otyr ma?  Ministrlerge köp orynbasar kerek pe?     Rasul Jūmaly, saiasattanuşy: -Japoniia degen memleket bar. Ol älemdegı üşınşı ekonomika sanalady. 120 mln halqy bar sol Japoniiada memlekettık qyzmetkerler sany – 60 myŋ. 19 mln halqy bar Qazaqstanda (kvazimemlekettık sektordy sanamaǧanda – avt.) 120 myŋ memlekettık qyzmetker bar. Sondyqtan bızde memlekettık qyzmetkerlerdıŋ sany qysqaru kerek. Memlekettık qyzmetkerlerlerdıŋ köptıgı – jūmys önımdılıgın arttyruy öz aldyna, basqaru jüiesınıŋ ūtymdylyǧyn kötermeitını öz aldyna, kei kezderı kerısınşe «tejegış» bolady. Otyryp alady da anaǧan da, mynaǧan da tiısıp, jūmys ısteimın degen adamdardyŋ jolyn kesedı. Şendılerdıŋ köptıgı käsıpkerlerdıŋ jūmysyna da kedergı keltırıp jür. Osy tūrǧydan alǧanda orynbasarlardyŋ sanyn belgılı bır deŋgeige qysqartu kerek. Ministrlıkterdegı orynbasar sanyn üşeuden, keŋesşılerdı ekeuden asyrmau sekıldı reglament qajet. Bızdegı memlekettık basqaru jüiesınde tömen jäne orta deŋgeidegı bır qyzmetkerge şamamen ekı-üş bastyqtan keledı. Būl – öte ūtymsyz jaǧdai.   «Adyrna»: Juyrda el prezidentı şeneunıkterdıŋ sanyn qysqartu turaly mäsele köterıp, ministrlıktegı 15 jauapty hatşyny qyzmetten bosatty. Qazırgı kezde ministrlıkterde bosatylǧan 15 adamnan bölek, 73 orynbasar bar. Ärbır oblys äkımdıgınde kemı 4-5 orynbasar bar. Karantin uaqytynan keiın el biudjetı şeneunıkterge ketetın şyǧyndy kötere ala ma?   Maqsat Halyq, GSB UIB direktory, ekonomist: -Preziden biyldyŋ özınde şendıler sanyn 10 paiyzǧa qysqartuǧa tapsyrma berdı. Kelesı jyly taǧy da 15 paiyzǧa qysqartady. Sonda, qazırgı uaqytpen salystyrǧanda 25 paiyzǧa qysqarady. Būl jerdegı eŋ negızgı mäsele – «Samūryq-Qazyna» kvazimemlekettık sektoryna qatysty bolyp otyr. Öitkenı ol jaqta öte köp enşıles kopaniialar aşylǧan. Sol kompaniialarda otyrǧan azamattar – qazırgı şendılerdıŋ balalary men qoŋyraumen tüsetınder  (tamyr-tanystyqpen sybailasyp keletınder – M.H). Olar memlekettıŋ aqşasymen (tender ūtyp – M.H.) naryqty jaulap alyp, bäsekelestıktı joiyp otyr. Iаǧni, naryqqa bäsekelestık tuǧyzatyn ısker azamattar kıreiın dep jatsa, olardy memlekettıŋ resursyn paidalanǧan keibır kompaniialar tūnşyqtyryp jıberude. Eŋ ülken qauıp osy jerde bolyp otyr. Sondyqtan da kvazimemlekettık sektor tūtastai ekonomikanyŋ damuyn tejep otyr. Prezident kvazimemlekettık sektordaǧy şeneunıkterdı sol sebeptı qysqartpaqşy. Būǧan qosa bäsekelestıktı qorǧau agenttıgın qūryp, ony tıkelei prezidentke baǧynyşty etedı. «Samūryq-Qazynanyŋ» qaramaǧyndaǧy köptegen enşıles kompaniialardy jekemenşık sektorǧa ötkızu kerek. Negızgı maqsat – naryqtaǧy memlekettık menşıktı azaitu. Batys elderın mysalǧa alatyn bolsaq, olarda naryqtaǧy memlekettıŋ ülesı 20 paiyz. Al qalǧan 80 paiyzy jeke sektorlarda. Bızde memlekettıŋ ülesı 56 paiyz dep körsetılgen. Beiresmi mälımette odan da köp ekenı aitylady. Baiqap otyrǧandai, bızde jeke sektordyŋ naryqtaǧy ülesı öte tömen. Biznestıŋ damymai jatqany da sodan. Ekonomikanyŋ zaŋdaryna säikes, memlekettıŋ naryqtaǧy ülesı 50 paiyzdan asyp ketpeu kerek. Prezident osyny tüsınıp otyr. Qazır «KazAgro» holdingı men «Bäiterek» Ūlttyq basqaruşy holdingın bırıktırıp jatyr. Osynyŋ arqasynda köptegen qysqartular bolyp, jūmys oŋtailana bastaidy. Degenmen qysqartular da kerı äserın bere me degen qauıp bar. Sebebı artynda tıreuı joq ıskerler şettep qaluy mümkın. Qalai bolǧanda da osy mäselenı mümkındıgınşe baqylauǧa alu kerek dep esepteimın.   Endı memlekettık apparatqa qatysty aitatyn bolsaq, būl jerde jüielı olqylyqtar bar. Preziden esı dūrys tapsyrmalar beredı. Mysaly, keşegı joldauda bıraz jaqsy bastamalar boldy. Sol bastamalar aimaqtarǧa jetem degenşe kürdelenıp, basqaşa sipatqa ie bolyp ketedı.   Kvazimemlekettık sektordan bölek, äkımdıkterdegı orta jäne tömengı buyndy şeneunıkterde jalaqy tömen. Tömengı ailyqtaǧy qyzmetkerler qalaida köp aqşa tapsam eken degen oiǧa ketıp, sonyŋ kesırınen köptegen jemqorlyq äreketter bolyp jatady. Qazır prezidentımız şendılerdıŋ 25 paiyzyn qysqartsaq, tiısınşe olarǧa arnalǧan eŋbekaqyǧa tiıspei, qysqartylǧan qyzmetkerlerdıŋ ailyqtary esebınen ösıremız dep otyr. Sondyqtan būl dūrys qadam dep esepteimın. Öitkenı ailyqtary öskesın jūmysyna da jauapkerşılıkpen qaraidy. Aldaǧy uaqytta qysqartu jūmystary ärı qarai da jürıp, Japoniia siiaqty därejege jetıp qalarmyz.   Endı 15 jauapty hatşysy bosatylǧan Ükımet üiınıŋ şendılerıne köz salaiyq. Ükımet basşysy Asqar Maminde üş orynbasar bar – Älihan Ashanūly Smaiylov, Eraly Ūlyqpanūly Toǧjanov, Roman Vasilevich Skliar. Būlardan bölek, Premer-ministr Keŋsesınıŋ basşysy degen lauazym bar. Būl orynda Ǧalymjan Telmanūly Qoişybaev otyr.   Syrtqy ıster ministrı Mūhtar Beskenūlynyŋ 5 orynbasary bar. 1.Şarhat Nūryşev 2.Erjan Aşyqbaev 3.Marǧūlan Baimūhan 4.Almas Aidarov 5.Marat Syzdyqov   Işkı ıster ministrı Erjan Tūrǧymbaevtyŋ 8 orynbasary bar. 1.Marat Qojaev 2.Qairat Söntaev 3.Iýrii İlin 4.Arystanǧali Zapparov 5.Säken Särsenov 6.Aleksei Kalaichidi 7.İgor Lepeha 8.Nūrdıldä Oraz Qorǧanys ministrı Nūrlan Ermekbaevtyŋ 4 orynbasary bar. 1.Mūrat Bektanov 2.Timur Dändıbaev 3.Ruslan Şpekbaev 4.Bauyrjan Tortaev Aqparat jäne qoǧamdyq damu ministrı Aida Balaevanyŋ 5 orynbasary bar. 1.Janat Qojahmetov 2.Marat Äzılhanov 3.Kemelbek Oişybaev 4.Bolat Tılepov 5.Ashat Oralov Auyl şaruaşylyǧy ministrı Saparhan Omarovtyŋ 4 orynbasary bar. 1.Aidarbek Saparov 2.Rüstem Qūrmanov 3.Gülmira İsaeva 4.Nūrbek Daiyrbekov Ädılet ministrı Marat Beketevtıŋ üş orynbasary bar. 1.Aqerke Ahmetova 2.Almat Madaliev 3.Natalia Pan   Bılım jäne ǧylym ministrı Ashat Aimaǧambetovtyŋ 4 orynbasary bar. 1.Bibıgül Asylova 2.Rüstem Biǧari 3.Miras Däulenov 4.Şolpan Karinova Densauyq saqtau ministrı Aleksei Soidyŋ üş orynbasary bar. 1.Marat Şoranov 2.Liudmila Biurabekova 3.Ajar Ǧinaiat   Eŋbek jäne halyqty äleumettık qorǧau ministrı Bırjan Nūrymbetovtyŋ üş orynbasary bar. 1.Aqmädi Sarbasov 2.Erbol Ospanov 3.Erlan Äukenov   İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrı Bibıt Atamqūlovtyŋ bes orynbasary bar. 1.Qaiyrbek Öskenbaev 2.Berık Qamaliev 3.Amaniiaz Erjanov 4.Talǧat Janjumenov 5.Ruslan Baimişev 6.Dinara Şeglova Qarjy ministrı Erūlan Jaumabaevtyŋ bes orynbasary bar. 1.Berık Şolpanqūlov 2.Qanat Baedılov 3.Ruslan Beketaev 4.Ruslan Eŋsebaev 5.Tatiana Saveleva Mädeniet jäne sport ministrı Aqtoty Raiymqūlovanyŋ üş orynbasary bar. 1.Säken Mūsaibekov 2.Nūrǧisa Däueşov 3.Örken Bisaqaev Ūlttyq ekonomika ministrı Ruslan Dälenovtyŋ bes orynbasary bar. 1.Äset Erǧaliev 2.Mädi Täkiev 3.Ermek Alpysov 4.Jasūlan Mädiev 5.Aigül Şaiymova Sifrlyq damu, innovasiialar jäne aeroǧaryş önerkäsıbı ministrı Baǧdat Musinnıŋ tört orynbasary bar. 1.Ablaihan Ospanov 2.Ashat Orazbek 3.Azamat Batyrqoja 4.Daryn Tūiaqov   Energetika ministrı Nūrlan Noǧaevtyŋ bes orynbasary bar. 1.Mūrat Jörebekov 2.Äset Maǧauov 3.Jūmabai Qaraǧaev 4.Janat Jahmetova 5.Qairat Rahymov Sauda jäne integrasiia ministrı Baqyt Sūltanovtyŋ tört orynbasary bar. 1.Janel Kuşukova 2.Qairat Törebaev 3.Azamat Asqarūly 4.Äsel Janasova Ekologiia, geologiia jäne tabiǧi resurstar ministrı Maǧzūm Myrzaǧalievte üş orynbasar bar. 1.Serıkqali Brekeşev 2.Säbit Nūrlybai 3.Sergei Gromov  Ärbır oblys äkımdıgınde de kem degende 4 orynbasar, 1 apparat basşysy bar. Oǧan qosa ştattaǧy jäne ştatan tys keŋesşılerı bar.  Özı bılıktı basşy (ministr men äkım – avt.) bolsa, kemı 3  orynbasary bolsa, ondai basşyǧa keŋesşıler men arnaiy ökılder kerek pe?    Bırdı aityp, bırge ketuge tura kelıp tūr. Qazır «basşy» auyruymen auyrǧan ökımet būl derttı qoǧamǧa jappai endırıp jıbergenın nesıne jasyraiyq. Mektep direktorynan bastap türlı deŋgeidegı basşylar da joǧarydan körgenderın ıstep,  keŋesşıler men orynbasarlar jiyp alǧan. Şetınen bastyq. Ükımetten bastalǧan "lauazym" dertınıŋ emı bar ma?    

Jasūlan Nauryzälı,

«Adyrna» ūlttyq portaly

 
Pıkırler