Taıaýda birqatar qazaq saıttarynda orys saıasatkeri Jırınovskııdiń janaıqaıy týraly aqparat jarııalanyp, bul taqyryp ájeptáýir úlken talqyǵa túsken edi. «Kóp sóıleı beretin» Jırınovskıı bul joly ne aıtty eken dep vıdeosyn qarap shyqtyq.
Reseılik saıasatker Jırınovskıı «eger Turan elderi tutas kúshke aınalsa, Reseıdiń bitkeni» degenge saıatyn oıyn aıtady. Áıtse de, muny ol taıaýda emes, byltyr aıtqan eken. Sonymen qatar Jırınovskıı osy taqylettes oıyn sońǵy bes jyl ishinde birneshe ret aıtqan. Qosh,sonymen Jırınovskıı ne deıdi?
Túrkitektes halyqtar birikse, orystyń kúni bitkeni me?
«Qazirgi tańda Túrkııanyń armııasy – NATO blogyndaǵy mıllıondaǵan sarbazy bar eń qýatty áskerı kúsh. Al salystyrsaq, Germanııada, mysaly, 300 myńdyq qana ásker bar. Bul degenińiz, endigi jerde nemister soldattar emes degen sóz. NATO-nyń qurlyqtyq áskerı kúshteriniń negizin túrik sarbazdary quraıdy búginde. Al aldaǵy 30 jylda túriktiń sany 150 mıllıon bolady. Biz tek 100 mıllıon bolamyz. Anaý Irannyń halqy da 150 mıllıonǵa jetedi. Aýǵanstan men Pákistan, tipti 200 mıllıon adam bolady. 500 mıllıonnan astam halqy bar óte iri ıslam memleketi bul. Bir dindi ustanatyn 500 mıllıon halyq! Bul degen baıaǵy sovettik ıdeologııa emes, Lenın men Markstyń portretin ilip qoıatyn. Bul – talaı ǵasyrlyq din. Olar birigip alsa, Armenııany juta salady.
Armenııany Ázirbaıjanǵa qosyp beredi, kerek bolsa. Iranmen birigip, Ortalyq Azııaǵa basa-kóktep kiredi, Turan degen uly túrik memleketin qurady. Túsinińizder, olardyń bári bizge, orysqa qarsy qýana-qýana birigedi. Óıtkeni biz hrıstıan dinindemiz. Olardyń bári musylman. Olardy biriktiretin ortaq tili bar,ortaq dini bar. Túriktiń tili degenimiz – ázirbaıjandar, túrikmender, ózbek, qyrǵyz ben qazaqtar, tatar men bashqurt. Ol jaqta oryssha kim sóıleıdi?» – dep baıbalam salǵan Jırınovskıı aldaǵy 30 jylda orys halqy baıaǵydaı musylmandarǵa baǵynyp, Turan memleketiniń bodanyna ushyraıdy dep qorqynyshyn jasyrmaıdy.
Ádebıetimiz, mádenıetimiz ortaq elmiz
Jırınovskııdiń bul aıtqandaryna qatysty Turan elderiniń birneshe azamatynyń pikirin surap bildik. Túrkııanyń Qaıserı qalasynyń turǵyny, Túrki halyqtarynyń ádebıetin, mátenıetin, tarıhyn tereń zerttep júrgen Iashar ERDAMAR: «Jırınovskııdiń qorqynyshy beker emes. Túrkitektes halyqtardyń búgin bolmasa, erteń bir judyryqqa aınalatyny sózsiz. Túrkilerdiń birigýi tek orystarǵa ǵana emes, basqalar úshin de qaýipti. Alaıda, dál qazirgi ýaqytta túrkilerdiń arasyn myńdaǵan jyldyq tarıh bólip tur. Biz ortaq ádebıetimizden, mádenıetimizden alystap qaldyq. Sol úshin Turan halqy eń aldymen ádebıetin, mádenıetin ortaq etýge tıis», -degen pikirde.
Alyp elge aınalýǵa úles qosýdy árbirimiz ózimizden bastaýymyz kerek
«Turan álemi bolmaq kerek bizge. Eger ózge alpaýyt elderdi ózimizben sanassyn desek, bizge birigý kerek! Menińshe, ol úshin eń aldymen Turan álemin úzdiksiz dáripteýge tıispiz. Qazirgi urpaqqa Turannyń urpaǵymyn dep maqtana, marqaıa aıtatyn sezimdi sanasyna egýimiz qajet. Al ol úshin ótken tarıhymyzdaǵy babalarymyzdyń uly erlikteri jastarymyzǵa úlgi bolýǵa tıis. Ótkenine maqtanatyn urpaq erteńine de senimdi bolady. Turannyń urpaǵymyn dep marqaıýdy aýqymdy deńgeıge jetkizý úshin, árbirimiz eń aldymen óz otbasymyzda osy máseleni qolǵa alǵanymyz jón. Máselen, siz úıińizde balańyzǵa «sen Turan degen uly eldiń urpaǵysyń! Sen álem elderiniń tizesin qaltyratqan memlekettiń búgingi bir bólshegisiń! Qazaq qana emes, qyrǵyz, túrik, ózbek, ázirbaıjan, tatar, bashqurt halqy da seniń baýyrlaryń. Seniń eń jaqyn baýyrlaryń!» degen túsinikti sińirseńiz, ol bala túbi óz túrkilerin tabady. Sondyqtan Turan alyp memleketine aınalý árbir Túrkiniń otbasynan bastalýǵa tıis»,- deıdi baýyrymyz, ankaralyq ustaz Ilhan DEDE.
Turan halqyn biriktiretin kúsh - latyn tańbasy
«Jırınovskıı durys aıtady. Biz Túrki álemi biriksek, alynbas qamalǵa aınalamyz. Ol úshin kóp dúnıeni iske asyrýymyz kerek. Mysaly, Túrkitektes halyqtardyń ózara kelisimin jasaý qajet. Bul kelisimdi árbirimiz túsine alý úshin ortaq tilimiz bolǵany jón. Bizde sol ortaq til bar. Alaıda birimizdi birimiz túsiný úshin ortaq álipbıdiń bolǵany eń basty másele. Túrki halyqtarynyń barlyǵy latyn tańbasyna ótse, mine bizdi biriktiretin eń uly kúsh osy! Men qazaqsha, ózbekshe, qyrǵyzsha t.b túrki tilindegi sózderdi ońaı túsinemin. Alaıda oqı almaımyn. Sebebi, burynǵy KSRO quramynda bolǵan bizdiń baýyrlarymyzdyń kóbisi kırılıa úlgisinde jazyp, oqıdy. Qazaq baýyrlarymyz kópten beri latyn tańbasyna ótý týraly aıtýda. Ókinishke qaraı, osy másele áli kúnge deıin túbegeıli júzege asyrylmady. Bizge Kóktúriktiń álipbıin qoldanýdy qolǵa alý kerek», -deıdi túrik baýyrymyz Zekaıy SENTÚRIK.
Turan halqyn ortaq qany biriktiredi
«Turan memleketi qurylady túbinde. Bul shyndyq. Alaıda bul alyp memleketti quramyz deıtin keıbireýler qate pikir aıtyp júr. Islam dini aıasynda qurýdy aıtady. Bul úlken qatelik der edim. Sebebi, dinı ustanym ózgermeli qubylys. Onyń ústine qazirdiń ózinde Islam dininiń ózi pálen tarmaqqa bólinip, jiktelip ketti. Sondyqtan Turan halqyn biriktiretin bir ǵana nárse bar dep sanaımyn. Ol bárimizdiń boıymyzda qýalaı aqqan qan. Biz qany bir halyqpyz» degen Qurtjebe NOIaN qazirgi túrkitektes elderdi basqaryp otyrǵan keıbir basshylardyń búıregi Islamǵa burýynyń saldarynan Turan memleketiniń irgetasyn qalaý kesheýildep jatqanyn alǵa tartady.
Jalpy,Jırınovskıı aıtqandaryna jurt asa nazar sala qoımaıtyn saıasatker. Desek te, myna baıbalamy orys halqynan góri Túrki halqyna uran tastap, birigińder dep turǵandaı. Onyń qaýiptenýi de, aldaǵy otyz jyldyqqa jasaǵan boljamy da bos emes. Eger Turan elderi birigip, bir kúshke aınalsa, Reseı túgili «menmin» degen ózge alpaýyt elderdi de yqtyratyny anyq.
Merýert HÝSAINOVA,
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
