Taiauda bırqatar qazaq saittarynda orys saiasatkerı Jirinovskiidıŋ janaiqaiy turaly aqparat jariialanyp, būl taqyryp äjeptäuır ülken talqyǧa tüsken edı. «Köp söilei beretın» Jirinovskii būl joly ne aitty eken dep videosyn qarap şyqtyq.
Reseilık saiasatker Jirinovskii «eger Tūran elderı tūtas küşke ainalsa, Reseidıŋ bıtkenı» degenge saiatyn oiyn aitady. Äitse de, mūny ol taiauda emes, byltyr aitqan eken. Sonymen qatar Jirinovskii osy taqylettes oiyn soŋǧy bes jyl ışınde bırneşe ret aitqan. Qoş,sonymen Jirinovskii ne deidı?
Türkıtektes halyqtar bırıkse, orystyŋ künı bıtkenı me?
«Qazırgı taŋda Türkiianyŋ armiiasy – NATO blogyndaǧy milliondaǧan sarbazy bar eŋ quatty äskeri küş. Al salystyrsaq, Germaniiada, mysaly, 300 myŋdyq qana äsker bar. Būl degenıŋız, endıgı jerde nemıster soldattar emes degen söz. NATO-nyŋ qūrlyqtyq äskeri küşterınıŋ negızın türık sarbazdary qūraidy bügınde. Al aldaǧy 30 jylda türıktıŋ sany 150 million bolady. Bız tek 100 million bolamyz. Anau İrannyŋ halqy da 150 millionǧa jetedı. Auǧanstan men Päkıstan, tıptı 200 million adam bolady. 500 millionnan astam halqy bar öte ırı islam memleketı būl. Bır dındı ūstanatyn 500 million halyq! Būl degen baiaǧy sovettık ideologiia emes, Lenin men Markstyŋ portretın ılıp qoiatyn. Būl – talai ǧasyrlyq dın. Olar bırıgıp alsa, Armeniiany jūta salady.
Armeniiany Äzırbaijanǧa qosyp beredı, kerek bolsa. İranmen bırıgıp, Ortalyq Aziiaǧa basa-köktep kıredı, Tūran degen ūly türık memleketın qūrady. Tüsınıŋızder, olardyŋ bärı bızge, orysqa qarsy quana-quana bırıgedı. Öitkenı bız hristian dınındemız. Olardyŋ bärı mūsylman. Olardy bırıktıretın ortaq tılı bar,ortaq dını bar. Türıktıŋ tılı degenımız – äzırbaijandar, türıkmender, özbek, qyrǧyz ben qazaqtar, tatar men başqūrt. Ol jaqta orysşa kım söileidı?» – dep baibalam salǧan Jirinovskii aldaǧy 30 jylda orys halqy baiaǧydai mūsylmandarǧa baǧynyp, Tūran memleketınıŋ bodanyna ūşyraidy dep qorqynyşyn jasyrmaidy.
Ädebietımız, mädenietımız ortaq elmız
Jirinovskiidıŋ būl aitqandaryna qatysty Tūran elderınıŋ bırneşe azamatynyŋ pıkırın sūrap bıldık. Türkiianyŋ Qaiseri qalasynyŋ tūrǧyny, Türkı halyqtarynyŋ ädebietın, mätenietın, tarihyn tereŋ zerttep jürgen Iаşar ERDAMAR: «Jirinovskiidıŋ qorqynyşy beker emes. Türkıtektes halyqtardyŋ bügın bolmasa, erteŋ bır jūdyryqqa ainalatyny sözsız. Türkılerdıŋ bırıguı tek orystarǧa ǧana emes, basqalar üşın de qauıptı. Alaida, däl qazırgı uaqytta türkılerdıŋ arasyn myŋdaǧan jyldyq tarih bölıp tūr. Bız ortaq ädebietımızden, mädenietımızden alystap qaldyq. Sol üşın Tūran halqy eŋ aldymen ädebietın, mädenietın ortaq etuge tiıs», -degen pıkırde.
Alyp elge ainaluǧa üles qosudy ärbırımız özımızden bastauymyz kerek
«Tūran älemı bolmaq kerek bızge. Eger özge alpauyt elderdı özımızben sanassyn desek, bızge bırıgu kerek! Menıŋşe, ol üşın eŋ aldymen Tūran älemın üzdıksız därıpteuge tiıspız. Qazırgı ūrpaqqa Tūrannyŋ ūrpaǧymyn dep maqtana, marqaia aitatyn sezımdı sanasyna eguımız qajet. Al ol üşın ötken tarihymyzdaǧy babalarymyzdyŋ ūly erlıkterı jastarymyzǧa ülgı boluǧa tiıs. Ötkenıne maqtanatyn ūrpaq erteŋıne de senımdı bolady. Tūrannyŋ ūrpaǧymyn dep marqaiudy auqymdy deŋgeige jetkızu üşın, ärbırımız eŋ aldymen öz otbasymyzda osy mäselenı qolǧa alǧanymyz jön. Mäselen, sız üiıŋızde balaŋyzǧa «sen Tūran degen ūly eldıŋ ūrpaǧysyŋ! Sen älem elderınıŋ tızesın qaltyratqan memlekettıŋ bügıngı bır bölşegısıŋ! Qazaq qana emes, qyrǧyz, türık, özbek, äzırbaijan, tatar, başqūrt halqy da senıŋ bauyrlaryŋ. Senıŋ eŋ jaqyn bauyrlaryŋ!» degen tüsınıktı sıŋırseŋız, ol bala tübı öz türkılerın tabady. Sondyqtan Tūran alyp memleketıne ainalu ärbır Türkınıŋ otbasynan bastaluǧa tiıs»,- deidı bauyrymyz, ankaralyq ūstaz İlhan DEDE.
Tūran halqyn bırıktıretın küş - latyn taŋbasy
«Jirinovskii dūrys aitady. Bız Türkı älemı bırıksek, alynbas qamalǧa ainalamyz. Ol üşın köp dünienı ıske asyruymyz kerek. Mysaly, Türkıtektes halyqtardyŋ özara kelısımın jasau qajet. Būl kelısımdı ärbırımız tüsıne alu üşın ortaq tılımız bolǧany jön. Bızde sol ortaq tıl bar. Alaida bırımızdı bırımız tüsınu üşın ortaq älıpbidıŋ bolǧany eŋ basty mäsele. Türkı halyqtarynyŋ barlyǧy latyn taŋbasyna ötse, mıne bızdı bırıktıretın eŋ ūly küş osy! Men qazaqşa, özbekşe, qyrǧyzşa t.b türkı tılındegı sözderdı oŋai tüsınemın. Alaida oqi almaimyn. Sebebı, būrynǧy KSRO qūramynda bolǧan bızdıŋ bauyrlarymyzdyŋ köbısı kirilisa ülgısınde jazyp, oqidy. Qazaq bauyrlarymyz köpten berı latyn taŋbasyna ötu turaly aituda. Ökınışke qarai, osy mäsele älı künge deiın tübegeilı jüzege asyrylmady. Bızge Köktürıktıŋ älıpbiın qoldanudy qolǧa alu kerek», -deidı türık bauyrymyz Zekaiy SENTÜRIK.
Tūran halqyn ortaq qany bırıktıredı
«Tūran memleketı qūrylady tübınde. Būl şyndyq. Alaida būl alyp memlekettı qūramyz deitın keibıreuler qate pıkır aityp jür. İslam dını aiasynda qūrudy aitady. Būl ülken qatelık der edım. Sebebı, dıni ūstanym özgermelı qūbylys. Onyŋ üstıne qazırdıŋ özınde İslam dınınıŋ özı pälen tarmaqqa bölınıp, jıktelıp kettı. Sondyqtan Tūran halqyn bırıktıretın bır ǧana närse bar dep sanaimyn. Ol bärımızdıŋ boiymyzda qualai aqqan qan. Bız qany bır halyqpyz» degen Qūrtjebe NOIаN qazırgı türkıtektes elderdı basqaryp otyrǧan keibır basşylardyŋ büiregı İslamǧa būruynyŋ saldarynan Tūran memleketınıŋ ırgetasyn qalau keşeuıldep jatqanyn alǧa tartady.
Jalpy,Jirinovskii aitqandaryna jūrt asa nazar sala qoimaityn saiasatker. Desek te, myna baibalamy orys halqynan görı Türkı halqyna ūran tastap, bırıgıŋder dep tūrǧandai. Onyŋ qauıptenuı de, aldaǧy otyz jyldyqqa jasaǧan boljamy da bos emes. Eger Tūran elderı bırıgıp, bır küşke ainalsa, Resei tügılı «menmın» degen özge alpauyt elderdı de yqtyratyny anyq.
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.
