Esse jazudyŋ tiımdı täsılı

10220
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2020/09/esse2019_08_06_mektepke-dayyndyk.jpg
Jalpy esse tek mektep emtihandaryndaǧy ǧana emes, türlı baiqaular men halyqaralyq emtihandarǧa enetın maŋyzdy synaq bolyp esepteledı. Sondyqtan esse jazudyŋ ädıs-täsılın bıle jürgenımız jön.  Essenı köbı şyǧarmamen şatastyryp jatady. Al şyndyǧynda ekeuınıŋ jazylu stilı ekı bölek. Aldymen, şyǧarma men essenıŋ arajıgın ajyratyp alsaq: Esse – būl adamnyŋ subektivtı pıkırı, közqarasy men oiy erkın türde jazylatyn ädebi janrdyŋ bır türı. Essenıŋ basqa janrlardan basty aiyrmaşylyǧy oi erkındıgı jäne kölemı jaǧynan qysqa bolyp keluı. Essenıŋ şyǧarmadan aiyrmaşylyǧy Ony jazar uaqytta avtor jospar qūrady, sol boiynşa taqyrypty aşuǧa tyrysady. Demek mūnda oi tızbektı türde jetkızıledı.

Şyǧarma qūrylym men josparǧa negızdelgen jazba jūmysy.

Qūrylym boiynşa: Kırıspe, Negızgı bölım, Qorytyndy bölımderdıŋ boluy maŋyzdy. Odan bölek, şyǧarmanyŋ kölemı ūzaq, är bölım kem degende bır-ekı däpter paraǧyndai bet qūrauy tiıs.

Esse köbıne erkın taqyrypta jazylady jäne avtor qandai közqarasty, pıkırdı qoldap jazsa da, öz erkı. Esse jazu kezınde de belgılı bır qūrylym saqtalady, bıraq jospar qūrylmaidy, tek logikalyq tızbek: kırıspe abzas, negızgı abzas jäne qorytyndy abzasqa oişa bölınıp tūruy kerek.

Taqyryptan auytqymau

Kez kelgen maqala, esse, şyǧarma jazu kezınde şegınıs jasaudyŋ qajettılıgı joq. Iаǧni taqyryp naqty “Köp balaly boludyŋ artyqşylyqtary men kemşılıkterı” bolsa, sol taqyryp aiasynda oi tolǧaǧan dūrys.

Oidy erkın jetkızu

Oiyŋyzdy jinaqy, naqty, anyq etıp jazu maŋyzdy. Jazuyŋyzǧa da män berıŋız: naşar jazudan emtihan tekseruşı sızdıŋ ne aitqyŋyzdy kelgenın tüsınbeuı mümkın, sondyqtan şimai-şatpaqsyz, taza ärı tüsınıktı etıp jazuǧa tyrysyŋyz.

Naqty mysaldar keltıru

Essede sız pıkırıŋızdı argumentter men mysaldar arqyly däleldeuıŋız kerek. Demek köp balaly bolu dūrys dep oilasaŋyz, nege osy poziiasiiany qoldaitynyŋyzdy tüsındırıŋız.

Mūndaǧy argumentter:

  • Derekter men däiekter.
  • Ömırden alynǧan jaǧdailar, ömırlık şynaiy täjıribeler.
  • Ǧylymi zertteuler.
  • Ǧalymdardyŋ pıkırlerıne sılteme.

Taqyryp aşyluy üşın bır essede kem degende ekı naqty mysal bolǧany dūrys.

Qorytyndy jazu

Mındettı türde oiyŋyzdy qorytyndylaŋyz. Soŋynda belgılı bır mäsele jönınde pıkırıŋız ben közqarastaryŋyzdy aityp kelıp, ony qaitkende jüzege asyruǧa bolady nemese nätijesı men tüiının aityp ötu qajet.

Emosiianaldy-ekspressivtı sözderdıŋ qoldanyluy

Essede emosiianaldylyqqa rūqsat etıledı, körkem ädebi stilde jazylady. Alaida, jargon, qysqarǧan sözderdı qoldanu jäne auyzekı sözderdı paidalanuǧa tyiym salynady.

Berılgen kölemdı saqtau

Ädette essenıŋ kölemı 200-250 sözdı qūraidy. Odan az nemese köp söz jazu emtihannan tömen nätije alyp keluı mümkın, sondyqtan berılgen standart pen formatqa säikes jazuǧa tyrysu kerek.

bilimland.kz

Pıkırler