126 millionnan astam halqy bar elde qazan aiynda täulıgıne şamamen jüz eluden 400-ge deiın infeksiia jūqtyrǧan jaǧdai tırkeldı. Batys Europada būl kezde olardyŋ sany myŋ, tıptı on myŋǧa jetıp jatyr. Japoniiada koronavirustan qaitys bolǧan adam sany täulıgıne onnan az bolady. Apparaturaǧa, onyŋ ışınde ökpenı jasandy jeldetuge qosylǧan qarqyndy terapiia palatalaryndaǧy pasientter sany 29 qazandaǧy jaǧdai boiynşa bükıl el boiynşa 166 adamdy qūrady. Jalpy Japoniiada epidemiia kezınde infeksiianyŋ zardabynan 1800-den az adam qaitys boldy. Ärine, būl da aitarlyqtai adam şyǧyny, bıraq medisinanyŋ deŋgeiı joǧary älemnıŋ jetekşı elderındegı jaǧdaimen salystyrǧanda būl az körsetkış.
Tyiym salu men aiyppūl joq Mysaly, 83 millionnan astam halqy bar Germaniiada COVID-19 10 myŋnan astam adamnyŋ ömırın qidy. 66 million halqy bar Fransiiada 35 myŋ adam qaitys boldy. Tıptı japondarmen salystyrǧanda kışkentai ǧana İzrailde (9 million adam) koronavirusty 2,4 myŋnan astam adam jūqtyrdy. Halqy Japoniiaǧa qaraǧanda 2,6 ese köp, bıraq kovidten 225 myŋnan astam adam qaitys bolǧan Amerika Qūrama Ştattary turaly aitpaimyz. Tokio bilıgı elde infeksiia jūqtyru sany mausym aiynyŋ soŋynan bastap azaia bastaǧanyn mälımdegen, bıraq qazır būl jaǧdai özgerıp keledı. Kovidten bolatyn mūndai kışıgırım şyǧyndardyŋ qūpiiasyn eşkım tüsındıre almaidy, al Japoniia ükımetı tūrǧyndardy saqtyqqa şaqyrady – jaǧdaidyŋ Europadaǧydai uşyǧyp ketpesıne kepıldık joq deidı. Sonymen bırge, japon bilıgı qoǧamdyq jäne ekonomikalyq ömırge qazırdıŋ özınde bolmaşy ǧana şekteuler engızdı: endı olar 22.00-den keiın meiramhana men barda otyra almaidy, al kinoteatrlar men stadiondarda körermender qaşyqtyqty saqtap otyrady. Köktemdegı tötenşe jaǧdai kezınde tolyǧymen bos qalǧan köşeler būrynǧydai qaitadan tolady. Maska taqpaǧandarǧa aiyppūl salu, komendanttyq saǧat, orta jastaǧy adamdar üşın üiden şyǧuǧa tyiym salu jäne t.b. mäjbürleu şaralary Japoniiada būryn bolmaǧan.Jergılıktı bilık äu bastan-aq adam qūqyǧyn būzbau üşın qytailyq jolmen qataŋ repressiialyq karantin nemese batystyq tiptegı qalaǧa lokdaun engızu siiaqty eşteŋe jasamaitynyn mälımdedı.
Maska taǧu ädetke ainalǧan
Japondyqtarǧa mäjbürleu şaralary asa qajet emes – Tokioda barlyǧy derlık qorǧanyş maskalaryn kiedı.
Tek anda-sanda ǧana betın tūmşalaudy ūmytyp ketken qarttardy nemese maskany iegınıŋ astyna taqqan jastarmen soqtyǧysuyŋyz mümkın. Tokio köşelerınde adamdardyŋ basym köpşılıgı virustan qorǧanu üşın jüzın mūqiiat tūmşalap jüredı jäne būǧan eşqandai narazylyq ta bıldırmeidı. Negızı, koronaviruske deiın de japondarda ondaǧan jyldar boiy adamdar köp jinalatyn jerlerde betperde kiiu ädetı bolǧan. Eŋ aldymen, būǧan basqalarǧa degen qūrmettıŋ ejelgı dästürlerı äser ettı. Olar üşın suyq tigende tüşkıru jäne jötelu ärdaiym ädepsızdıktıŋ şyŋy bolyp sanaldy. Maska kiiu japondardyŋ erekşe tazalyǧynyŋ belgısı, olar taza emes närsenı, şaŋdy, virustardy nemese bakteriialardy jūtudy oilaudyŋ özınen de qorqady. Aitpaqşy, būl jergılıktı tūrǧyndar arasynda ejelden qalyptasqan qoldy jaqsylap juu ädetıne de qatysty. Tokiodaǧy keŋse ǧimarattarynyŋ foielerı men därethanalarynda spirtı bar antiseptikter SARS pen qūs tūmauy aŋyzǧa ainalǧan uaqyttan berı köp jyldar boiy tūrdy. Eksperimentter Japondar maskany koronavirustan qorǧaudyŋ negızgı faktory dep sanaidy. Olardyŋ tiımdılıgın Tokio universitetınıŋ medisina institutynyŋ virusologtar toby jürgızgen erekşe eksperiment rastady. Olar manekenderdıŋ bastaryn datchiktermen bır-bırınen 50 santimetr qaşyqtyqta qauıpsız oqşaulanǧan şyny jäşıkke ornalastyrdy. Kädımgı adamnyŋ qarqynymen bastyŋ bırı qorşaǧan auany jūtty, al ekınşısı jötelıp, oǧan sılekeimen bırge naqty koronavirusty laqtyrdy. Tüiını- Koronavirusty sıŋıru basyna şüberek maska kigende 17% tömendegen.
- Matadan jasalǧan hirurgiialyq maskany qoldanǧan kezde koronavirustardyŋ sıŋuı 47% tömendegen.
- * № 95 tiptı arnaiy respirator koronavirustar sanyn şamamen 79% - ǧa azaitqan.
- Eger koronavirusty şyǧaratyn maneken basyna şüberek nemese hirurgiialyq maska kigızılse, onyŋ demımen virustyŋ taraluy 70% -dan asqan.
- Ekı manekenge de hirurgiialyq maskany qoldanu denege enetın virustardyŋ sanyn 80%-ǧa azaitty, bıraq infeksiia qaupın tolyǧymen joimady.
Foto aşyq derekközden alyndy
Maqalany orys tılınen audaryp, daiyndaǧan Aijan PERDEBEKQYZY,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
