Tazabekov: «Saud Arabiiasynda 6-8 ai tūryp keldım»

 «Asyl arna» telearnasynyŋ direktory Mūhamedjan Tazabekov 3 qaraşa künı Qazaqstan mūsylmandary dıni basqarmasy ǧūlamalar keŋesınıŋ otyrysyna qatysypty. Osy jinalystyŋ Mūhamedjan myrzaǧa paidasy mol bolǧan sekıldı. Jinalys barysynda jäne jinalystan keiın qoǧamdyq talqyǧa tūzdyq bolǧan ekı mälımdeme jasady dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly Abai.kz portalyna sılteme jasap. Mūnyŋ bırınşısın keşe jariialadyq. Tazabekov «Facebook» jelısındegı paraqşasynda «Asyl arnanyŋ» jabylatynyn mälımdedı. Osy uaqytqa deiın tolyq dıni kontentpen ainalysyp kelgen arna endı «Tälımtv» degen jaŋa atpen äleumettık - otbasylyq, ǧylymi - tanymdyq, mädeni - aǧartuşylyq baǧytta qyzmetın jalǧastyrady eken. «Asyl arnanyŋ» jabylu sebebın Tazabekov Qazaqstan mūsylmandary dıni basqarmasy janynan dıni uaǧyz-nasihat jürgızetın «Halyq arna» atty jaŋa telearna aşyluymen tüsındırdı. Özınıŋ aituynşa, dıni uaǧyzben dıni basqarma tolyqtai özderı ainalysqanyn jön körıptı. Būl Tazabekovtyŋ jinalystan keiınıgı mälımdemesı. Al jinalys barysyndaǧy aǧynan jarylyp, dıni ūstanymy jaily öz şyndyǧyn aitqan äŋgımesı bügın jariialandy. Mūhamedjannyŋ sözın tyŋdaǧan köpşılık taǧy da qyzu talqyǧa salyp jatyr. Bıraq pıkır bıldıruşılerdıŋ oiy ekıūşty. Bırı onyŋ «tura jolǧa» tüskenıne quanyp jasta, ekınşı bır toby Tazabekovtyŋ sözıne säl senımsızdık tanytuda. Mūhamedjannyŋ öz dıni ūstanymy jaily aşyq aityp, közqarasyn özgertkenın dūrys dep sanaityn pıkırdı dıntanuşy Qairat Joldybaiūly jeke paraqşasynda jariialady. Bıraq Maturidi aqidasyn anyq ūstaǧanyn däleldeu üşın köp jūmys ıstep, böten aǧymda jürgen jandardy tura jolǧa şaqyrudy ūsyndy. Qairat Joldybaiūly, dıntanuşy: - Jaŋa aqidaŋ qūtty bolsyn, Mūhammedjan bauyrym! «Būǧan deiın säläfi jolyndaǧy jıgıttermen aralas-qūralas bolǧanym ras. Maturidi aqidasyna qatysty keibır kümänım bolatyn. Alaida, soŋǧy jyldary onyŋ eŋ dūrys senım ekenıne, ata-babamyz ūstanǧan jol ekenıne közım jete bastady. Jüregımdegı eŋ soŋǧy kümändarymnyŋ seiılıp, Maturidi aqidasyna tolyq bet būruyma Nauryzbai hazret sebepşı boldy. Al tauhidtı ūstanamyz deitın säläfi jolyndaǧy jıgıtterdıŋ aityp jürgenı taza sekta ekenıne közım jettı» M. Tazabekov. Keibır azamattar Mūhammedjan bauyrymnyŋ jaŋa aqidasyna qatysty «būl da közboiaşylyq, taqiialyq täsıl» dep kümänmen qarap jatyr eken. Kümändary oryndy. Osy tūsta Mūhammedjan bauyryma būl küdıktı ketırudıŋ op-oŋai jolyn aitaiyn. Ainalaŋdaǧy tyǧyz qarym-qatynasta jürgen sälafi aqidasyndaǧy adamdardy özıŋız jiyrma jylǧa juyq uaqyttan keiın dūrystyǧyna äbden köz jetkızgen Mäturudi aqidasyna qaitaru üşın ter tögıp, aianbai eŋbek etseŋ, bärı öz qalpyna keledı. Äsırese, özıŋızdıŋ nelıkten mäturudilıkke qaitqanyŋyzdy, sälafilık aqidadaǧy ömırlık tarihyŋyzdy aitsaŋyz äserlı bolatyndyǧynda kümän joq. Būǧan sızdıŋ şeşen tılıŋız de, aqyl-parasat, ädıs-täsılıŋız de jetedı dep oilaimyn. Solardyŋ bır-bırlep mäturudi aqidasyna qaitqany jaily habardy estıgen saiyn qazaq qoǧamy quanyşqa bölenıp, özıŋe köl-kösır alǧysyn jaudyrar edı. Onyŋ üstıne kezınde sälefilıkke ötuıne özıŋız at salysqan adasqan jandardy tura jolǧa salu üşın aianbai eŋbek etuıŋız eŋ äuelı būl dıni de, adami da paryzyŋ. «Tauhidtı ūstanamyz deitın säläfi jolyndaǧy jıgıtterdıŋ aityp jürgenı taza sekta» dep özıŋız baǧa bergen şatasqan aǧaiyndardy jinap nemese bır-bırlep arnaiy ūmraǧa, qajylyqqa aparaiyq. Qairat Qūrmanbai, Ersın Ämıre, Erkınbek Şoqai, Bauyrjan Äliūly syndy bılımdı azamattardy bırge aparyp, adasqandardyŋ aqidasyn özgerteiık. Osylai jasasaŋyz ǧana söz ben ıs üilesedı de, qoǧamda eşbır kümänǧa oryn qalmaidy. Jūrt ne dese de, şynaiylyq tübınde jeŋıske jetedı. Būl ūsynysymdy esıŋızde bolsa, 2013 jyly Äzıret Sūltan meşıtıne kelıp, «Qaireke, elge bırge qyzmet jasaiyq» degen kezıŋızde özıŋızge "şart" retınde de aitqan bolatynmyn. Sonymen, Mūhamedjan Tazabekov QMDB ǧūlamalar keŋesınde ne aitty? Dıni senımıne qatysty ne mälımdedı?  - El arasynda men turaly «Mūhamedjannyŋ aqidasy kümändı, Maturidige büiregı būrmaidy. Saud Arabiiamen qatysy bar, Darynmen jaqsy» degen sekıldı aqidalyq mäseleler aitylyp jatady. Qūdaidyŋ aldynda arym taza bolu üşın, ekınşıden sızderge de kerek bolyp jatsa qūjat bolu üşın özımnıŋ dıni ūstanym, tanym-tüsınınıgıme qatysty mäselenı aşyq aityp, mälımdep ketkım kelıp otyr. Kezınde aqyn boldyq, jüregımız aşyq boldy. Qaida barsaq halyq tanidy, qūşaǧyna alady, ana molda arqadan qaǧady, myna oqymystynyŋ auyzyna qaraimyz... Ökınışke orai ol kezde dıni basqarmanyŋ jemıstı jūmys ıstemegen kezı, älı ǧūlamalarymyz qalyptaspaǧan. Aty şyqqan uaǧyzşylarymyz joq kez. Eldıŋ bärı Daryndy tyŋdady, imamdardan Abdulla Joldasūlyn ǧana bılemız. Söitıp tūrǧan zamanda Saud Arabiiasynan, Mysyrdan, Pakıstannan oqyp kelgen azamattarǧa qūştarlyǧymyz artyp tūrdy. Solardy tyŋdadyq, qasynda jürdık. Tıptı aǧalarymyzdyŋ qoldauymen özımız baryp köreiık degen oimen Saud Arabiiasyna baryp, 6-8 ai tūryp keldım. Bıraq, Qūdai kuä, men ol elden älde bıreudı ūstaz körıp, şeihım dep tanyp kelgen joqpyn. Tıptı ol jaqtaǧylardyŋ menı öz toptaryna tartyp jatqanyn da sezbeppın. Endı oilasam, sol kezde menı bır top myna jaqqa, bır top ana jaqqa tartyp jürgen eken. Kündız-tünı menımen jūmys jasaǧandardyŋ osyndai maqsatyn sezbegen küiı elge qaityp kelıppın. Bıraq qajylyq kezınde bızdı alǧaş qarsy alǧan Didar sekıldı jıgıtter jaqyn bolyp qaldy. Öitkenı közımızdı aşyp körgenımız solar boldy. Söitıp, sol variantpen ǧana jürdık, aqiqat osy eken, osy dūrys eken dep oiladyq. Keiın kemeldene kele, dıni basqarmanyŋ ǧūlamalaryn jäne basqa nūsqalardy tyŋdaǧannan keiın (alǧaşqylarǧa) kümän kelıp, alystai bastadyq. Bıraq kıleŋ jas balalar Maturididı bır jaqqa syryp tastap, qazaq dalasynyŋ barlyq qūndylyqtaryn joqqa şyǧaryp jatqan mäselelerdı qoldap ketpesek te, «a, solai ma eken» dep jürgen kezımız boldy. Söitıp jürgende aqyn retınde bıreu sūhbat alady, bıreu jai sūraidy, kezdesude bolamyz, bıraq onyŋ (dınnıŋ) şekarasyn da bılmeimız, jauapkerşılıgın de bılmeimız, şalqyp şabytpen, şyǧarmaşylyq köŋılmen söilep jürgen kezderımız boldy. Jasyratyny joq, keiın ūstazdarmen söilestık, tyŋdadyq «Maturidi kım, şynymen adasqan ba, şynymen tozaqqa bara jatyrmyz ba» degen sūraqtarǧa jauap ızdedık. Soŋǧy 7-8 jylda osy mäselenı zertteumen ainalystym. Būl sūraqtarymnyŋ soŋǧy nüktesın Nauryzbai qazıret qoiyp otyr. Ötkende osyǧan bailanysty soŋǧy bır seiılmei tūrǧan kümändarymdy būl kısı aq-qarasyn aityp, men barmaǧan bır būryştar bar eken sony tüsındırıp, kümänımdı ketırdı. Bylaişa aitqanda, Maturidi atamyzǧa tek qaǧa dūǧa qylmai, ol menıŋ aqidam eken, ata-babam aqidasy eken, Abaidyŋ, men sekıldı aqyn-jyrşylardyŋ aqidasy degenge taban tıredık. Qūdaidan jasyrmaǧandy adamnan jasyrmaimyz, qazırgı uaqytta Darynmen de ondai qarym-qatynasymyz joq. Körıp qalǧan jerde sälemdeskenımız bolmasa, jabysyp uaǧyz tyŋdap nemese arqasynan qaǧyp otyrǧan jaǧdaimyz joq. Sebebı bır närse anyq, qazır Qūdaiǧa şükır dıni basqarmanyŋ ūstanymyndaǧy menı tolyq qanaǧattandyratyn ūstazdar jeterlık. Ol kezde mümkın osyndai ūstazdar joq bolǧan şyǧar, qazırgı uaqytta jetedı. Sansyzbai ūstazdan bastap, meşıtte otyrǧan imamdardyŋ bärın tyŋdap jürmız. Sondyqtan osy otyrǧan ärqaisyŋyzdyŋ menıŋ közqarasymda, jandüniemde töŋkerıs boluyna ülesterıŋız bar. Qazır men eş qysylmai Maturidi aqidasyna ekenımdı aita alam. Būl sözdı äbden közımız jetıp, köŋılımız ornyqqannan keiın aityp otyrmyn. Özın sälafimın dep jürgen adamdardan, Dılmūrat, Halil degenderden mendei zardap şekken adam joq. «Asyl arnaǧa» pätua şyǧardy, arnada jūmys ıstep jürgen adamdar jūmystan kettı, qarjy-qarajat toqtady. Dılmūrat, İbragimdar menıŋ demeuşılerıme «būlar bidaǧatşy, būlar müftiiatpen ıstep jatyr» dep solardy toqtatyp tastady. Men olardan qarjy, kadr, abyroi jaǧynan öte köp ziian körgen adammyn. Köpşılıgınıŋ sekta ekenıne anyq közım jettı. Ony betterıne de aityp jürmın, - dedı Tazabekov. Foto aşyq derekközden alyndy.