Bizdiń elimizde ǵaryshtyq zertteýler birneshe ondaǵan jyldar boıy júrgizilip keledi. Onyń 70-jyldan astam tarıhy bar. V.G. Fesenkova,
G.A. Tıhova, M. Sultanǵazına, T.B. Omarov, V. I. Drobjeva syndy ataqty ǵalymdardyń esimderi osy zertteýlermen baılanysty. Osy ýaqyt ishinde álemniń evolıýııa proesterin zertteý, Kún-jer qatynastarynyń fızıkasy jáne jer mańyndaǵy ǵarysh keńistigindegi dınamıkalyq proester sııaqty tanymal ǵylymı toptar quryldy.
Sońǵy onjyldyqtarda jer qyrtysynyń geodınamıkalyq jáne geofızıkalyq monıtorıngi, tótenshe jaǵdaılardyń, aýylsharýashylyq óndirisiniń, tabıǵı resýrstardyń jáne qorshaǵan ortanyń ekologııalyq jaı-kúıiniń ǵaryshtyq monıtorınginiń ádisteri men tehnologııalaryn jasaý, ǵarysh apparattarynyń, ǵaryshtyq baılanys pen navıgaııa quraldarynyń tehnologııalary men komponentterin ázirleý sekildi jańa baǵyttar paıda boldy.
Qazǵaryshtyń, "Qazaqstan Ǵarysh Sapary" Ulttyq kompanııasy Akıonerlik qoǵamynyń, "Ǵalam" Birlesken kompanııasynyń jáne "Respýblıkalyq ǵaryshtyq baılanys ortalyǵy" Akıonerlik qoǵamdar sııaqty ınnovaııalyq kompanııalarynyń negizgi mindeti ǵarysh júıelerin jáne jerústi ınfraqurylymyn jobalaý, qurý jáne paıdalaný bolyp tabylady. Al «Ulttyq ǵaryshtyq zertteýler men tehnologııalar ortalyǵy» alys jáne jaqyn ǵaryshty zertteý, jerdi ǵaryshtan zertteý, ǵarysh tehnıkasy men tehnologııalaryn ázirleý boıynsha ǵylymı — zertteý jáne tájirıbelik — konstrýktorlyq jumystardy júrgizý salasyndaǵy tanymal ǵylymı-zertteý ortalyǵy bolyp keledi. Búgingi tańda negizgi jumystar qoldanbaly zertteýler salasynda júrgizilýde.
«Ulttyq ǵaryshtyq zertteýler men tehnologııalar ortalyǵy» AQ ǵylymı zertteýlerden bastap ǵylymdy qajetsinetin ónimdi ázirleý men praktıkalyq paıdalanýǵa deıingi ıkldy qamtamasyz etedi. Osynyń arqasynda sońǵy bes jyldyń ishinde ǵana Qazaqstan 10 patentti, ǵylymı-tehnıkalyq ónimdi engizýdiń 22-den astam aktisin alýǵa qol jetkizgen.
Qazirgi kúni ǵarysh tehnıkasynyń otandyq úlgilerin jasaý boıynsha jumystardyń tutas kesheni oryndalyp otyr. Sońǵy paıdalanýshylarǵa ǵarysh júıeleriniń ónimderi men qyzmetterine qol jetkizý úshin qajet ǵarysh apparattaryna bes jınaqtaýshy jáne 14 arnaıy apparattyq-baǵdarlamalyq quraldardyń eksperımenttik jáne tájirıbelik úlgileri ázirlendi.
Elimizdiń ǵalymdary men mamandary ǵaryshtyq tehnologııalar bazasynda aspaptar men jabdyqtardy daıyndap, sertıfıkattady. Sonymen qatar, ǵalymdar tarapynan joǵary dáldikti spýtnıktik navıgaııa júıesiniń dıfferenıaldy túzetý bazalyq stanııalary (50 dana, engizilgen), geodezııalyq klastaǵy navıgaııalyq qabyldaǵysh (ónerkásiptik úlgi, synaqtan ótken), qadaǵalaýdaǵy adamdardy qashyqtyqtan monıtorıngteýge arnalǵan elektrondyq bilezik (ónerkásiptik úlgi, synaqtan ótken), ártúrli óndirýshilerdiń jylý esepteýishterinen aqparat jınaý jáne berý termınaldaryn (ónerkásiptik shyǵarylym, 2000 dana engizilgen) iske qosý sekildi birqatar jumystar atqarylǵan.
Qazaqstannyń ǵarysh salasynyń damýy jolynda qansha jumys atqarylyp, ter tógilgenmen álide tizgindeıtin sharýalar jeterlik.
Erke Jomart,
«Adyrna» ulttyq portaly
