Bızdıŋ elımızde ǧaryştyq zertteuler bırneşe ondaǧan jyldar boiy jürgızılıp keledı. Onyŋ 70-jyldan astam tarihy bar. V.G. Fesenkova,
G.A. Tihova, M. Sūltanǧazina, T.B. Omarov, V. İ. Drobjeva syndy ataqty ǧalymdardyŋ esımderı osy zertteulermen bailanysty. Osy uaqyt ışınde älemnıŋ evoliusiia prosesterın zertteu, Kün-jer qatynastarynyŋ fizikasy jäne jer maŋyndaǧy ǧaryş keŋıstıgındegı dinamikalyq prosester siiaqty tanymal ǧylymi toptar qūryldy.
Soŋǧy onjyldyqtarda jer qyrtysynyŋ geodinamikalyq jäne geofizikalyq monitoringı, tötenşe jaǧdailardyŋ, auylşaruaşylyq öndırısınıŋ, tabiǧi resurstardyŋ jäne qorşaǧan ortanyŋ ekologiialyq jai-küiınıŋ ǧaryştyq monitoringınıŋ ädısterı men tehnologiialaryn jasau, ǧaryş apparattarynyŋ, ǧaryştyq bailanys pen navigasiia qūraldarynyŋ tehnologiialary men komponentterın äzırleu sekıldı jaŋa baǧyttar paida boldy.
Qazǧaryştyŋ, "Qazaqstan Ǧaryş Sapary" Ūlttyq kompaniiasy Aksionerlık qoǧamynyŋ, "Ǧalam" Bırlesken kompaniiasynyŋ jäne "Respublikalyq ǧaryştyq bailanys ortalyǧy" Aksionerlık qoǧamdar siiaqty innovasiialyq kompaniialarynyŋ negızgı mındetı ǧaryş jüielerın jäne jerüstı infraqūrylymyn jobalau, qūru jäne paidalanu bolyp tabylady. Al «Ūlttyq ǧaryştyq zertteuler men tehnologiialar ortalyǧy» alys jäne jaqyn ǧaryşty zertteu, jerdı ǧaryştan zertteu, ǧaryş tehnikasy men tehnologiialaryn äzırleu boiynşa ǧylymi — zertteu jäne täjıribelık — konstruktorlyq jūmystardy jürgızu salasyndaǧy tanymal ǧylymi-zertteu ortalyǧy bolyp keledı. Bügıngı taŋda negızgı jūmystar qoldanbaly zertteuler salasynda jürgızılude.
«Ūlttyq ǧaryştyq zertteuler men tehnologiialar ortalyǧy» AQ ǧylymi zertteulerden bastap ǧylymdy qajetsınetın önımdı äzırleu men praktikalyq paidalanuǧa deiıngı sikldy qamtamasyz etedı. Osynyŋ arqasynda soŋǧy bes jyldyŋ ışınde ǧana Qazaqstan 10 patenttı, ǧylymi-tehnikalyq önımdı engızudıŋ 22-den astam aktısın aluǧa qol jetkızgen.
Qazırgı künı ǧaryş tehnikasynyŋ otandyq ülgılerın jasau boiynşa jūmystardyŋ tūtas keşenı oryndalyp otyr. Soŋǧy paidalanuşylarǧa ǧaryş jüielerınıŋ önımderı men qyzmetterıne qol jetkızu üşın qajet ǧaryş apparattaryna bes jinaqtauşy jäne 14 arnaiy apparattyq-baǧdarlamalyq qūraldardyŋ eksperimenttık jäne täjıribelık ülgılerı äzırlendı.
Elımızdıŋ ǧalymdary men mamandary ǧaryştyq tehnologiialar bazasynda aspaptar men jabdyqtardy daiyndap, sertifikattady. Sonymen qatar, ǧalymdar tarapynan joǧary däldıktı sputniktık navigasiia jüiesınıŋ differensialdy tüzetu bazalyq stansiialary (50 dana, engızılgen), geodeziialyq klastaǧy navigasiialyq qabyldaǧyş (önerkäsıptık ülgı, synaqtan ötken), qadaǧalaudaǧy adamdardy qaşyqtyqtan monitoringteuge arnalǧan elektrondyq bılezık (önerkäsıptık ülgı, synaqtan ötken), ärtürlı öndıruşılerdıŋ jylu esepteuışterınen aqparat jinau jäne beru terminaldaryn (önerkäsıptık şyǧarylym, 2000 dana engızılgen) ıske qosu sekıldı bırqatar jūmystar atqarylǧan.
Qazaqstannyŋ ǧaryş salasynyŋ damuy jolynda qanşa jūmys atqarylyp, ter tögılgenmen älıde tızgındeitın şarualar jeterlık.
Erke Jomart,
«Adyrna» ūlttyq portaly
