Täuelsızdık künın qalai toilap jürmız?

Bırınşı oi. Täuelsızdık merekesıne arnalǧan demalys künder aiaqtaldy. Jeke öz oiym. Täuelsızdık künın merekelep älı üirengen joq siiaqtymyz. Talpynys bar, bıraq merekelık dästür qalyptastyra almadyq. Mereke – būl dästür, al dästür jylda qaitalana beretın, bes tüisıgımızge türtkı bolatyn äserlerden tūrady. Jaŋa nemese jäi äser emes, kütıletın äser. Ne bolatynyn bılsek qana ol merekenıŋ kelgenın kütemız. Sonymen, kez kelgen mereke dästürge ainalu üşın ol bes tüisıkke äser etuge tiıs.

1. Köru. Mäselen, Jaŋa jyldaǧy eŋ basty körınıs – şyrşa, otşaşu, «S liogkim parom» filmı, Nauryzda kiızüi, ūlttyq kiımder... Jylda köremız. Jylda alar dästürlı äserdı kütemız. Täuelsızdık künınde nenı köremız? Täuelsızdık künı degende nenı elestete alasyz? Täuelsızdık künınde patriottyq sezımderge beder berılıp jür. Solardyŋ zaŋdy jalǧasy biyl kök tuymyz köbırek nasihattaldy, balkondarǧa ılındı. Bıraq älı abyl-sabyl. Biyl bır närse, keler jyly basqa ıs-şara boluy mümkın. Adamdar jylda qaitalana beretın äser almai, dästür qalyptaspaidy. Korporativtık mädeniettıŋ qalyptasuyna 8-12 jyl uaqyt qajet eken. Merekeleudıŋ qoǧamdyq dästürı qalyptasu üşın qanşama jyl uaqyt qajet ekenın baǧamdai berıŋız.
2. Estu. Jaŋa jyl men Krismaste aǧylşyn tılınde Jingle bell, The Happy New Year siiaqty änderden qūlaq tūnady, orys tılınde de dästürlı jaŋajyldyq änder jetedı.

Täuelsızdıktıŋ dästürlı änderı qandai? Täuelsızdık ideologiialyq tūrǧyda patriotizm, ūltjandylyq, memleketşıldıkpen ūştasyp bara jatqan soŋ «Kök tudyŋ jelbıregenı» siiaqty änder aldyŋǧy qatarǧa şyǧyp keledı.

3. İıs. Jaŋa jylda şyrşanyŋ iısı, Nauryzda bauyrsaqtyŋ iısı degendei. Täuelsızdıktıŋ iısı qandai?
4. Däm. Jaŋa jylda olive, manty, Nauryzda nauryz köje... Amerikada Thanksgiving degen otbasylyq mereke bar. Alǧys aitu künı.

Otbasylyq dastarhanǧa peşte pısken ündıktıŋ etın qoiady. Jaŋa jylda adamdar dastarhan jaiyp, tün ortasyn kütedı. Prezidenttıŋ sözın tyŋdap, tılek aitady. Täuelsızdık dastarhany qandai boluy kerek? Ol qaşan jaiylyp, oǧan ne qoiyluy tiıs?

5. Tüisınu. Jaŋa jylda Aiaz ata men Aqşaqardy, şyrşany ūstaisyz, qolyŋyzǧa syilyq alasyz, Nauryzda da sol, altybaqan tebesız, bailauly tūrǧan attyŋ maŋdaiyn sipap, tüienıŋ şudasyn sipaisyz. Äiteuır alaqan tigızıp, tüisınetın zattar bar. Täuelsızdıkte nenı tüisınesız?

Sonymen bırge, kez kelgen mereke aldymen balalarǧa arnaluy tiıs. Jaŋa jyldy kımder kütedı? Balalar. Nege? Sebebı syilyq alady. Täuelsızdık künınıŋ de balalarǧa bererı boluy tiıs. Balalar kütıp jüretındei qandai syilyq ısteuge bolady? Ony kım beredı? Ne üşın beredı? P.S. Būl jazbam üş oidan tūrady. Bırınşısı osy. Keler oilardy erteŋ jäne arǧy künı salamyn.

Şyŋǧys MŪQAN,

Facebook paraqşasynan alyndy.