Älemde koronavirus jūqtyrǧandar sany 78,7 mln adamǧa jettı. Al ındetten qaitys bolǧandar sany 1 mln 700 myŋ adam boldy. Qazırgı taŋda «Rojdestvo» men «Jaŋa jyl» merekelerı qarsaŋynda älemnıŋ köptegen elderınde şekteu şaralary küşeitılgen. Desek te, sanitarlyq şekteulerge asa män bermei kele jatqan elder de bar.
Mysalǧa, Braziliiany alaiyq. Braziliiadaǧy San-Paulu qalasynyŋ düknederınde bügınde sauda qyzyp jatyr. Jergılıktı halyq merekege qyzu daiyndyq üstınde. Saldarynan «Rodjestvo» merekesı qarsaŋynda virus jūqtyrǧandar sany kürt köbeiıp ketken. Bır täulıkte 58 myŋ 428 adamnan kovid anyqtalǧan, 762 adam o dünielık boldy. Osyǧan qaramastan braziliialyqtar sanitarlyq şekteuge män berer emes. Pandemiia bastalǧaly Latyn Amerikasynda 189 myŋ adam ındet qūrbany bolǧan. Jergılıktı bilık mereke toilauǧa tyiym salǧanymen braziliialyqtar tärtıpke baǧynar emes.
Al pandemiianyŋ äserı basqa elderdegıdei, Ündıstan käsıpkerlerıne de oŋai timei otyr. Sebebı, mūnda qazır köşe saudasy joiylu aldynda. Sanitarlyq organdardyŋ quǧyn-sürgınıne tötep berıp kelgen saudagerler, bügınde ındetten daǧdarysqa ūşyraǧan. Mäsele virustyŋ örşuınde emes, karantin kezınde tūtynuşylardyŋ qarasy azaiǧan, saldarynan Ündıstan satuşylary kırısınen aiyrylǧan.
Ündıstandaǧy köşe saudasy epidemiologtar tarapynan qazırgıdei qysymdy soŋǧy ret 2014 jyly körgen. Ol kezde saudagerler sapasyz tamaq pen talapqa sai emes eŋbek orny üşın quǧynǧa ūşyrap, temır torǧa qamalǧan. Degenmen, memleket saudagerlerdı qoldap, köşe kezgen saudagerlerdı qorǧau turaly Zaŋdy qabyldaumen mäsele aiaqtalǧan edı. «Bız polisiia men belsendılerden qorquşy edık. Bıraq tūtynuşylarymyz azaiady dep eşqaşan oilamappyz. Iаǧni, satyp aluşylardyŋ qarasy bızde azaiǧan emes. Myna ındetten jaǧdaiymyz tıptı naşarlady» deidı Ündıstannyŋ saudagerlerı.
Türlı derekterge qaraǧanda, ındetten Niu-Deli köşelerın 5000-ǧa juyq saudager tastap ketken. Şahardy kezıp jüretın saudagerler kün köru üşın şekara maŋyndaǧy öŋırlerıne qonys audarǧan. Sebebı, onda sirek bolsa da saiahatşylardy kezdestıruge bolady eken. Iаǧni, osy maŋda köşe saudagerlerı, tauarlaryn paidalanatyn tūtynuşylardy molyraq taba alatyn körınedı.
Bügınde Ündıstanda 2 mln-ǧa juyq köşe saudagerı bar eken. Bıraq, qazır olardyŋ barlyǧynyŋ jaǧdaiy müşkıl. Ükımet bolsa, mūndai biznes türın qoldau mümkın emes ekenın aşyq aituda. Sarapşylar bolsa, köşe saudagerlerı juyq arada öz tauarlaryn ötkızetın naryq tappasa, eldıŋ sauda sektorynda jūmyssyzdyq beleŋ alyp, ırı daǧdarysty bastan keşedı deidı.
D.Arǧyngeldı,
«Adyrna» ūlttyq portaly
