M.Tazabek: Zorlyqşynyŋ özımen küreseiık!

“Otbasylyq zorlyq-zombylyqqa qarsy” zaŋ jobasy talqylanu üstınde. Äuelgı oqylymy maqūldanyp ta ülgergen. Käsıbi zaŋgerlerdıŋ jıtı tüsındıruınıŋ arqasynda, zaŋ jobasynyŋ ön boiyndaǧy qanşama jasyrynǧan jaulyq piǧyldardy baiqap jatyrmyz. İia, qoǧamda zorlyqqa ūşyraǧan äiel, qorlyqqa ūşyraǧan bala joq emes. Ony bız de aiyptaimyz. Aiyptamaq tügılı, sebebımen küresıp, qoǧamdy meiırımge şaqyrudan şarşaǧan emespız. Bıraq, ondai jaǧdai qai elde joq. Qazır qazaq qana emes, adamzat azǧyndyqtyŋ qūrbanyna ainaluda. Tehnologiianyŋ artyna jasyrynyp teksızdık keldı, aqparattyŋ artyna tyǧylyp betsızdık keldı. Būryn ata-äjelerımız: “Ysqyrma, şaitan şaqyrasyŋ”, dep, nemese malǧa şabatyn jyrtqyştyŋ da atyn atamai “it-qūs” dep tūspaldap söileuge üiretetın. Al, qazır “it-qūs” dep astarlamaq tügılı bükıl arsyzdyqty alaqanǧa aşyq-şaşyq äkelıp qoidyq. Tüimesın bas ta köre ber... Älemnıŋ qojaiyndary älımjettık jasap jatyr. Balaǧa ūiatty üireteiık deseŋ, “joq, jynystyq sauattylyqty üireteiık” deidı... Erkektı ädıl asyrauşy, arqa süier tūlǧa ǧyp tärbieleiık deseŋ, “joq, äiel öz künın özı körsın, erkekten eş kemdıgı joq” deidı... Endı kep, el ışınde keibır keleŋsızdıkterdı alǧa tartyp, solardyŋ bodauyna bükıl ūlttyŋ myŋ jyldyq qarym-qatynas qasietterın, dästürlı, otbasylyq bailanys modelderın qūrbandyqqa şalmaqşy... Qazaq: “Balaŋdy aiasaŋ aiama” deidı. Ol degen ūr, soq, qorla degen söz emes. Ūl-qyzdarymyzdy ūrmaiyq, soqpaiyq, aialap, ardaqtap ösıreiık. Bıraq onyŋ taǧdyryn, qalauyn batystyŋ standartyna bailap bermeiıkşı. Öz ūrpaǧymyzdy özımız zamanǧa sai, babalar mentalitetın mansūqtamai-aq tärbieleiıkşı... Onsyz da bır halyq üş tılde söilep, sapamyz ketıp, saqamyz müjılıp tūrǧanda, ūlyǧyŋ ūry, ziialyŋ zalym, şaruaŋ şälkes bop tūrǧan zamanda, endı kep, äreŋ degende äupırımmen tūrǧan otbasyndaǧy qarym-qatynasymyz oirandalmasynşy. Zorlyqşyldardyŋ özımen küreseiık, eşteŋe oiynda joq essız balalardyŋ emosiiasyn ata-anasyna qarsy qoimaiyqşy. Jambyl da Japadan söz estıgen, Abai da Qūnanbaidyŋ qabaǧynan seskengen. Bır sūmdy jazalaimyz dep, on ūldy būzyp almaiyqşy... “Jat jarylqamaidy, öz öltırmeidı” dep beker aitylǧan joq qoi. Sondyqtan aǧaiyn, el bolyp estiiar söz aityp, sailauşylar atynan zaŋdy türde talap etpesek, taǧy da bır ülken opyq jeuımız mümkın. Ant bergen kezde ekı auyz sözdıŋ özın paryqtai almai tūrǧan deputattar, būl zaŋnyŋ aq-qarasyn ajyratpai ötkızıp jıberuı de äbden mümkın... Kärı qūrlyq Europa da ertede otbasylyq qūndylyqtardy ardaqtap, bes-altydan bala tauyp, özara meiırım-mahabbatta ǧūmyr keşken. Keiınnen näpsı qalauyn alǧa şyǧarǧandar men egoisttık maqsaty basym tüskender är türlı syltauǧa synyq ızdep, adamzat jaratylysyna qarsy zaŋdardy oilap şyǧardy. Sonyŋ arqasynda demografiia kürt tüsıp, ata-ana men bala-şaǧa bır şaŋyraqtyŋ astynda şüiırkelesıp ömır süre almaityn jaǧdaiǧa jettı. Sodan bastau alǧan qūbylystar qūbyjyqtanyp, erkekpen erkek, qyz ben äiel köŋıl qosatyn hälge jettı... Onsyz da ūldarymyzdan namys ketıp, qyzdarymyzdan ūiat joǧalyp bara jatqanda, myna zaŋ qabyldansa, qatal qatıgezge, tuys tas jürekke, körşı aryz jazǧyş ala nietke ainaluy mümkın... Alladan aǧaiynǧa yntymaq-bereke, deputattarǧa degdar şeşımder, atqaruşy bilıkke ynsap pen ädıldık tıleimın. “Mäsınıŋ qonyşyndai tar zamanda, kebejedei köŋılın keŋ saqtaǧan” QAZAQ bop qalaiyqşy, aǧaiyn! Jazba avtordyŋ Facebook-taǧy paraqşasynan alyndy.