Mäjılıs deputattary elımızdegı suisid jaǧdailarynyŋ uşyǧyp ketuıne bailanysty Premer-Ministr Asqar Maminge saual joldady, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı.
Nazarlaryŋyzǧa deputattyq saualdyŋ tolyq mätının ūsynamyz.
Bızdıŋ deputattyq saual Qazaqstan Respublikasy Premer-Ministrı Asqar Maminge joldanady
Qazaqstan Respublikasynyŋ basty qūndylyǧy adam jäne adamnyŋ ömırı. Osy tūrǧyda, «Nur-Otan» partiiasynyŋ sailaualdy baǧdarlamasynda «Otbasyn qoldau jäne nyǧaitu – elımızdıŋ tabysty damuynyŋ kepılı» dep aiqyndalǧan. Ökınışke orai, Qazaqstan törtkül düniede suisidten aldyŋǧy qatarlardyŋ bırınde! Resmi mälımetterge süiensek, 2020 jyly 3526 suisid jaǧdailary tırkelgen, onyŋ ışınde 144 - jasöspırımder. Sonymen qatar, osy bır jylda, 4855 öz-özıne qol jūmsauǧa talpynu jaǧdailary tırkelgen. Būl mäselenıŋ uşyǧyp ketuınıŋ sebebı, Elımızdıŋ Dästürlı janūia instituty syrttan qiiamet-qaiym qysymǧa ūşyrauda! Atalǧan problema Qazaqstannyŋ eŋ basty gumanitarlyq mäselesı deŋgeiıne köterılude. Ükımettegı ministrlıkter, atap aitqanda Qazaqstan Respublikasynyŋ Bılım jäne ǧylym ministrlıgı, Eŋbek jäne halyqty äleumettık qorǧau, Aqparat jäne qoǧamdyq damu ministrlıgı, Işkı ıster ministrlıgı vedomstvoaralyq özara üilestırudı küşeitu jäne jauapkerşılıktı arttyru arqyly atalǧan sūraqtyŋ oŋtaily şeşımıne qol jetkızu tiıs dep esepteimız. Bügınde, jahandanu prosesterınen tuyndaǧan aqparattar legınıŋ eselep ösuıne bailanysty, halqymyzdyŋ ruhani kodyn saqtau, bala tärbieleudıŋ ūlttyq formaty deformasiiaǧa ūşyrap barady. Adamdy, dästürlı janūia institutyn qorǧaityn uaqyt jettı, būl kezek küttırmeitın maŋyzdy mäsele! Sondyqtan, Ökımet «Nur-Otan» partiiasynyŋ sailaualdy baǧdarlamasynyŋ «Baqytty otbasy» punktın ıs-jüzıne asyrǧan kezde myna mäselege tereŋ nazar audaruy qajet!1. Jasöspırımder arasyndaǧy suisidtıŋ aldyn-alu jäne boldyrmaudyŋ keşendı jüiesın qalyptastyru öte maŋyzdy! 2. Azamattarǧa keşendı psihologiialyq kömek körsetu tetıgın jaqsartu, sonymen bırge, ata-analarǧa qūqyqtyq, ruhani, ädıstemelık qoldau körsetetın «Janūiany qoldau ortalyqtary» institutyn qūra otyryp, ata-anany qoldau tetıkterın qarastyru öte özektı! Būl rette balalardy qazırgı uaqyttyŋ talabyna sai tehnologiialyq baǧytqa erekşe den qoia otyryp, ūlttyq dästürlı qūndylyqtar aiasynda oquşylardyŋ adamgerşılıgı men moraldık kelbetın qalyptastyra otyryp tärbieleu, balalar men ata-analarǧa qiyn joldan bırlesıp şyǧuǧa jol körsetu mäselesı aldyŋǧy qatarda boluy qajet. 3. Azamattardyŋ özınıŋ ata-analyq missiiasyn tolyqqandy oryndauyna jaǧdai jasau maqsatynda Eŋbek kodeksınıŋ baptary naqty oryndaluy basty mındet! Memlekettık qyzmettegı, ırı käsıporyndarda eŋbek etetın ata-analar keşkı 18.00-de jūmysta qalmauy qajet! Ata-analardyŋ bala tärbieleuge uaqyty, jauapkerşılıgı jäne qauqary boluy tiıs! 4. Pedagogtardyŋ jäne ata-ananyŋ balabaqşa, mektep jasyndaǧy balalardy ūlttyq qūndylyq aiasynda tärbieleu funksiiasyn keŋeitken abzal. Osy oraida, balalardy tärbieleudegı mektep pen ata-analardyŋ bırlesken jauapkerşılıgın arttyratyn jaŋa formatqa köşu öte maŋyzdy. 5. Psihologiia salasynda mektepke deiıngı, mektep kezeŋındegı ädıstemelık qūraldar men oqulyqtarǧa adamnyŋ ömır süru filosofiiasy, gumanistık qūndylyqtardyŋ maŋyzy turaly aqparat engızu, ata-analardyŋ bala taǧdyryndaǧy asa maŋyzdy rölın arttyru özektı. Psihologtardyŋ käsıbi daiyndyǧynyŋ bılım beru baǧdarlamalarynyŋ mazmūnyn jetıldıru qajet. 6. Qazaqstan Respublikasynyŋ Bılım jäne Ǧylym ministrlıgı balalardyŋ dūrys jäne tūraqty psihoemosionaldyq jan-jaqty damuynyŋ mazmūndy bıryŋǧai baǧdarlamalaryn äzırleuın qolǧa alǧany abzal. 7. Jūmys ıstep tūrǧan Keşendı psihologiialyq qyzmetterdıŋ tiımdılıgın arttyryp, olardyŋ jūmysyna qoǧamdyq monitoring jasai otyryp, baǧyt-baǧdaryn keŋ auqymdy qoǧam baqylauynda ūstaǧan jön. 8. Mektepterde ata-analar, mūǧalımdermen bırlese otyryp, «zorlyq-zombylyqqa tözımsızdık» etikasyn engızu, balabaqşada, kışı synyptarda bullingpen küresu baǧdarlamasyn engızu kezek küttırmeitın mäsele! Bılım beru salasynda psihologtardyŋ ştatyn köbeitudı ūsynamyz! 9. Äleumettık jelıde jasöspırımderdı suisidke itermeleitın aqparatty tejeudıŋ ūtymdy tetıgın qalyptastyru, täuekelı joǧary balalarǧa aldyn-alu ıs-şaralaryn jasaudyŋ praktikasyn engızu tetıgın qarastyru özektı! Bızdıŋ adamdardyŋ ömırı, balalarymyzdyŋ jarqyn bolaşaǧy eŋ basty aspekt, memleket adamnyŋ ömırın saqtau üşın barlyq mümkındıktı paidalanuy qajet! Osy mäselelerdı qarap, naqty şeşımder qabyldap, qarau nätijesın zaŋda körsetılgen merzımde habarlauyŋyzdy sūraimyz.
Qūrmetpen, Mäjılıs Deputattary, «Nur Otan» partiiasy fraksiiasynyŋ müşelerı
Erlan Sairov,
Jūldyz Süleimenova,
Elnūr Beisenbaev
