Rasynda da solai bolyp tūr. Orysyŋ da, qytaiyŋ da, şürşıtıŋ de bärı bızge aqyl aitqyş. Byltyr Qytaidyŋ Qazaqstandaǧy elşısı Chjan Siao da bıraz syn aitqan. Biyl būl dästürdı Reseidıŋ Qazaqstandaǧy elşısı Borodavkin jalǧastyrdy.
Ekı-üş kün būryn Reseidıŋ Qazaqstandaǧy tötenşe jäne ökılettı elşısı Aleksei Borodavkin bır sūhbatynda Qazaqstandaǧy tıl mäselesıne barynşa nazar audardy. Elşıge keiıngı kezdegı qazaq ūltjandylarynyŋ ūlttyq jaŋǧyruǧa qatysty oilary men pıkırlerı ūnamai jürse kerek.
– Kez kelgen qazaqstandyq üşın orys tılın bılu– artyqşylyq. Būl igılıkten bas tartu aqylǧa syimaityn närse. Al Euraziiadaǧy integrasiialyq prosester memleketaralyq qarym-qatynas tılı retınde orys tılınıŋ pozisiiasyn nyǧaitudy közdeidı. Qazaqstandyqtar TMD keŋıstıgındegı basqalarǧa qaraǧanda orys tılın jaqsy meŋgergen. Jaqsy söileidı, sauatty jazady. Qazaqstandyqtar mūndai artyqşylyqtan bas tartpauy kerek. Kerısınşe, orys tılın meŋgeru jäne ony nyǧaituǧa küş salyp, balalaryn tereŋ üiretkenı jön. Bız oqytuşylardy jıberıp, orta mektepter üşın mūǧalımderdı köbırek daiarlau arqyly, oqu-ädıstemelık materialdardy şyǧara otyryp jaǧdaidy tüzeuge tyrysamyz,- dedı elşı Aleksei Borodavkin.Bügıngı saiasi jaǧdai osy. Ol bızdıŋ balalarymyzdy orys tılınde oqytqysy keledı. Bızdıŋ parlamentke barǧan bırqatar ūltjandylardyŋ osy uaqytqa deiın orysşa jazylyp kelgen zaŋdardy memlekettık tılde jazuǧa qatysty talaby da orys elşısıne ūnamasa kerek. Äleumettık jelıdegı memlekettık tılge qatysty erkın, azat oilar da elşınıŋ janyna jaǧyp jatqan joq. Elşıler bızdıŋ elde otyryp, nege erkınsi beredı? Būl ǧana emes, 2016 jyly Qytaidyŋ Qazaqstandaǧy tötenşe jäne ökılettı elşısı Chjan Hanhoi da qazaq bilıgıne mınez körsetıp, qyzmetı aiaqtalǧan soŋ elıne ketken.
–Qazaqstan bilıgı kımmen betpe-bet kelıp otyrǧandaryn bıle me? Qytai – sızderdıŋ körşılerıŋız, ol eşqaşan qazaqtar men Qazaqstannyŋ müddelerıne qol sūqpady, osy ūlttyŋ, osy halyqtyŋ güldenıp tūrǧan şaǧynda da şabuyl jasamaǧan. Ol–BŪŪ qauıpsızdık keŋesınıŋ tūraqty müşesı. Ol – strategiialyq ärıptes, qazır «öte maŋyzdy» degen sözdı qosa aityp jürmız. Al, sızder viza räsımdeu mäselesınde qorlaityn ädısterge jügınıp otyrsyzdar», - degen qytai elşısıne bızdıŋ bilık «mūnyŋ ne?» dep jauap ta qatpaǧan. «Halyqaralyq jaǧdaidy şielenıstırıp alamyz» dep qoryqty ma, Qazaqstannyŋ Syrtqy ıster ministrlıgı sol kezde de ünsız qalǧan.Qazaq bilıgıne qyr körsetudı odan keiın elımızge elşı bolyp kelgen qytailyq Chjan Siao da jalǧastyrdy. Ol «qytai mäselesıne» qatysty narazylyq bıldırıp, köşege şyqqan qazaqstandyqtardyŋ äreketın tıptı qūptamaitynyn aitqan.
–Narazylyq bıldıruşılerdıŋ artynda Qytaiǧa jäne bızdıŋ ekıjaqty qarym-qatynasymyzdyŋ damuyna selkeu tüsırudı maqsat etetın qandai da bır küşter tūr. Solar araǧa ot salu üşın jergılıktı halyqtyŋ köŋıl-küiın būzyp, narazylyqqa itermeleude. Bary osy, basqa tük emes. Olardyŋ būl äreketınen tük şyqpaidy. –dedı Qazaqstandaǧy Qytai elşısı Chjan Siao.Keşe Qytai, bügın Resei elşısı osylai deidı. Al mūndai jaǧdai qaşanǧy jalǧasa beredı? Täuelsız eldıŋ aitary, aibary boluy kerek qoi. Eşkım egemen eldıŋ ışkı ısıne aralaspauy qajet. Al elşısı osylai dese, prezidentı ne demeidı? Putin de kezınde «Qazaqstan degen memleket bolmaǧan» dep, namysqa tigen. Kınänıŋ bärı – özımızden. Osylai dep aituǧa mümkındık beremız. Tarihymyzdyŋ tym tereŋde, ondaǧan ǧasyrlardan ary jatqanyn däleldep, aityp bere almaimyz. Bas auyrtqymyz kelmeidı. «Qazaqstannyŋ täuelsızdıgı 1991 jyldan bastalady» degen jaǧympaz jandaişaptardyŋ kesırınen osylai bızge aqyl aitqyş, elşısymaqtar men reseilık arandatuşylar köbeiıp kettı. Memlekettıgımız myǧym bolsyn desek, eldıgımızdı nyǧaituymyz kerek. Elımızdı otyryp, erkınsıgen elşılerge toqtau salatyn bilıktegı tūlǧalar qaida? Basqa mäsele joq. ...Tek namysymyz kelgesın aitamyz.
Erkın Qaldan, «Adyrna» ūlttyq portaly
