Bügın ūly tarihşynyŋ tuǧan künı. Osydan 106 jyl būryn, iaǧni 1915 jyly 15 aqpanda qazaqtyŋ küresker tarihşysy, tarih ǧylymynyŋ doktory, professor, Qazaqstan Ǧylym Akademiiasynyŋ korrespondent-müşesı Ermūhan Bekmahanūly Bekmahanov düniege keldı. Pavlodar oblysynyŋ Baianauyl audanynda tuǧan. "Adyrna" ūlttyq portaly ūlt tarihyn zerdeleude özgeşe qoltaŋba qaldyrǧan tūlǧanyŋ ömırı jaily derekterdı ūsynady.
1937 jyly Reseidıŋ Voronej qalasyndaǧy pedagogikalyq institutyn bıtırgennen keiın Qazaq KSR halyq aǧartu komissariatynyŋ janyndaǧy ǧylymi zertteu institutynda eŋbek etken. Otan soǧysy jyldarynda Respublikanyŋ halyq aǧartu komissariatynyŋ basqarma bastyǧy bolǧan. Sonymen qatar Almatynyŋ joǧarǧy oqu oryndarynda ūstazdyq qyzmet atqarǧan.
1946-1947 jyldarda Qazaq KSR Ǧylym akademiiasynda jaŋadan qūrylǧan Tarih, arheologiia jäne etnografiia instituty direktorynyŋ ǧylymi jūmys jönındegı orynbasary, 1947 jyldan bastap, ömırınıŋ soŋyna deiın, iagni 1966 jylǧy mamyrdyŋ altysyna deiın Qazaq memlekettık universitetınde özı ūiymdastyrǧan Qazaqstan tarihy kafedrasyn basqardy.
Ol XVIII-HIH ǧasyrlarda Qazaqstanda äleumettık-ekonomikalyq jäne saiasi damu problemalaryna, sondai-aq Qazaqstannyŋ Reseige qosylu mäselesıne, qazaq ädebietı men mädenietı tarihyna ülken nazar audarǧan. E. Bekmahanov 1946 jyly «Qazaqstan HIH ǧasyrdyŋ 20-40 jyldarynda» degen doktorlyq dissertasiiasyn qorǧaidy.
Kenesary Qasymūlynyŋ köterılısıne «ūlt-azattyq qozǧalys» degen sipat bergenı üşın «ūltşyl» dep aiyp taǧylady.
Joǧarydaǧy aiyptau negızınde 1952 jyly 2 jeltoqsan künı Qazaq KSR Joǧarǧy Sotynyŋ Qylmysty ıster jönındegı kollegiiasynyŋ ükımımen E. Bekmahanov 25 jyl merzımge bas bostandyǧynan aiyrylyp, GULAG-tyŋ alystaǧy lagerınıŋ bırıne aidaldy.
Ol kısınıŋ lagerden tiıstı organdarǧa jazǧan köptegen aryzdarynyŋ nätijesınde, akademik, qoǧam qairatkerı Anna Mihailovna Pankratova siiaqty qaiyrymdy adamdardyŋ kömegınıŋ arqasynda Beriia atylǧannan keiın E. Bekmahanovtyŋ ısı qaita qaralyp, 1954 jyly 16 aqpanda onyŋ ısı jabylyp, özı aqtalyp şyqty.
Qazaqstan töuelsızdık alǧannan keiın E. Bekmahanovtyŋ basty eŋbegı — XIX ǧasyrdyŋ 20-40 jyldaryndaǧy Qazaqstan aqtalyp, orys jöne qazaq tılderındegı nūsqalary Qazaq universitetı (qazırgı Sanat) baspasynan jaryq kördı.
Ermahan Bekmahanov jönınde Halyq qaharmany, akademik Şapyq Şökin bylaişa eske alǧan: Ūltymyzdyŋ asa körnektı tarihşysy Ermahan Bekmahanov uaqyt bederıne baǧynbaǧan, şynşyl ǧalym bolatyn. Ol doktorlyǧyn ekı ret qorǧady. Eŋbegınıŋ naşarlyǧynan emes, tyiym salynǧan Kenesary taqyrybyna jazylǧandyqtan. 1947 jyly Qazan töŋkerısınıŋ 30 jyldyǧyna bailanysty Odaqtyq Akademiia boiynşa ülken saltanatty keŋes ötuı kerek bolatyn. KSRO ǦA-nyŋ basşysy Vavilov Sätbaevqa telefon soǧyp, Qazaqstan tarapynan baiandama jasaityn adamdy aitudy sūraidy. Qanyş Bekmahanovty ūsynady. Jinalysta qaǧazsyz söilegen jas baiandamaşyǧa ǧalymdar taŋ-tamaşa bolady.
"Elım" dep tuǧane er 1966 jyly almaty qalasynda qaitys bolady.
https://youtu.be/V-vWZIw-Qdk
Ūqsas jaŋalyqtar
