Qazaq jerın 10 jyldan astam uaqyt zerttep, aua raiy özgerısterınıŋ hronologiiasyn qūrastyrdy, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly Habar 24-ke sılteme jasap.
Jasaǧan qorytyndy köŋıl könşıtpeidı. Euraziia qūrlyǧynyŋ däl ortasyndaǧy dalany şöl basu qaupı bar ekenın aitady.
65 million jyl būryn Ūly Dalany Paratetis dep atalatyn alyp teŋız basyp jatty. Ol Altai tauynan Jerorta teŋızıne deiın jaiyldy. Bügıngı künde odan Kaspii men Aral qaldy. Tau jynystarynda da teŋız ızderı qalǧan. Soǧan qarap ǧalamdyq jylynudyŋ aimaqtaǧy aua raiyna qalai äser etetının boljauǧa bolady. Zamanaui tehnologiialardyŋ mümkındıkterı taŋ qaldyrady.
Tasqa ainalǧan qabyrşaqty zerttep, ejelgı teŋızde sudyŋ temperaturasy qandai bolǧanyn anyqtai alamyz. Al tozaŋy qandai januar men balyq mekendegenın jäne qandai daqyl öskenın körsetedı.
Qyzyq maǧlūmattyŋ negızınde ǧylymi jaŋalyq jasaldy. Potsdam, Amsterdam jäne Renn universitetterınıŋ ǧalymdary 34 million jyl būryn ejelgı teŋız qūrǧap qalyp, ornynda şöl paida bolǧanyn anyqtady.
Giiom Diupon-Nive, geologiia professory Ylǧaldyŋ azaiuynan januarlar men ösımdıkter qūryp kettı. Qazır de aua raiy özgerıp keledı. Iаǧni jylyp jatyr. Būl da ylǧalǧa äser etedı. Mūzdyqtar erıp, jauyn-şaşyn azaiady.15 million jyl ötkennen keiın, jansyz jer tırıle bastady. Ǧalymdar būl qūbylys qaitalanuy mümkın deidı. Bıraq qazır adamzattyŋ äreketıne bailanysty aua raiynyŋ özgeruı üdei tüsedı.
Giiom Diupon-Nive, geologiia professory Ekologiialyq jüiemızdıŋ jaǧdaiy auyr. Ötkızıp jatqan zertteuım auadaǧy kömır qyşqyl gazynyŋ ülesı qazırgıdei arta berse jüz-ekı jüz jyldan keiın ne bolatynyn körsettedı. Ortalyq Aziia men Qytaida tolyǧymen şölge ainalǧan jerler bar. Su qory da azaiyp barady. Tabiǧatty ūmytpauymyz kerek, öitkenı būl öŋırge şölge ainalu qauıpı tönıp tūr.Qazaqstan aumaǧynyŋ basym bölıgı älemdegı eŋ ystyq ärı şöldı aimaqtyŋ bırıne ainaluy mümkın. Būl ürdıstı tejeu üşın ekonomika men jerdı kögaldandyru qajet.
