Jaŋa älıpbige auysqan kezde qazaqtyŋ dybystyq jüiesı özgermeidı– Anar Fazyljanova

3223
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2021/03/8bc4f958-f5d0-43db-a29a-3ae2fea63cf5.jpeg
Latyn grafikasyna negızdelgen qazaq älıpbiıne köşken kezde qazaqtyŋ dybystyq jüiesı özgermeidı. Mūndai pıkırdı Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ direktory, filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty Anar Fazyljanova bıldırdı, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly QazAqparatqa sılteme jasap.
«Bızge ärıpterdıŋ grafikalyq tūrqyna közımızdı üiretuımız qajet. Būl prosess ūzaqqa sozylmaidy. Öitkenı, kirilisa men latyn älıpbi özara ūqsas bolyp keledı. Mysaly, bız arab grafikasynan latyn älıpbiıne köşıp jatsaq, onda bälkım üirenu üderısımız ūzaqqa sozylar ma edı... Bıraq, olai emes. Ekınşıden, bızge zaman kömektesedı. Qazır tehnika zamany. Kez kelgen närse qolyŋyzda. Mäselen, ūialy telefon qaltaŋyzda ünemı jüredı. Demek, latyn grafikasyna negızdelgen älıpbi bekıtılgennen keiın jazyp-syzudyŋ emle erejesı sol ūialy telefon arqyly jalpy jūrtşylyqqa qoljetımdı türde taraidy jäne osy emle ereje boiynşa jazylǧan orfografiialyq emle de, sözdık de qolyŋyzda bolady», - dedı ol «Memlekettık tıl – halyqty ūiystyru qūraly» taqyrybyndaǧy otyrys barysynda.
Anar Fazyljanovanyŋ atap ötuınşe, latyn grafikasyna negızdelgen qazaq älıpbi bekıtılgennen keiın sauatty jazyp-syzamyn degen adamǧa tek niet qana kerek.
«Qazır bız qazaq tılındegı töl mätınderdı kirilisadaǧy 42 ärıppen jazyp jürmız. Al jaŋa älıpbi engennen keiın sol mätındı ne-bärı 31 taŋbamen jazamyz. Būl uaqytymyzdy, quatymyzdy ünemdeidı. Qazır uaqyt pen quattan asyl ne bar? Sondyqtan osy älıpbige köşkende bız bastapqyda qinalatyn da şyǧarmyz. Bıraq, onyŋ nätijesı ǧasyrlar boiy ūrpaqqa qyzmet etedı», - dedı institut direktory.
Ǧalymnyŋ aituynşa, älıpbi auystyrǧan kezde qazaqtyŋ dybystyq jüiesı özgermeidı, sol küiınde qalady. Tek sol dybystardy taŋbalaityn ärıpterdıŋ tūrqy ǧana özgeredı. Demek, sol ärıptıŋ tūrqyn jattap alǧanşa ǧana qiyndyq bolady.
«Ony üirenıp alǧannan keiın auyzymyzdan şyqqan qazaq tılıne tän degen dybystardyŋ barlyǧy älıpbide bolady. Iаǧni, dybystyq jüiemızdı qūrtyp almaimyz. Qazır bır kirilisamen orys sözderın taza orys emlesımen jazamyz. Solai jazǧannan keiın taza orys tılınıŋ dybystyq jüiesımen aitamyz. Al latynǧa köşkennen keiın sız qalasaŋyz da, qalamasaŋyz da orys sözderı qazaqtyŋ şapanyna oranyp şyǧa keledı. Ony sız qazaqşa aituǧa bastapqy kezde bälkım mäjbür bolasyz. Sodan keın ol sızge ūnai bastaidy. Söitıp, bız özımızdıŋ tılımızdıŋ şet tılınen engen sözderdı igeru tetıkterın jandandyramyz. Ruhani jaŋǧyru degenımız osy», - dedı Anar Fazyljanova.
     
Pıkırler