Mūsylman elderınde «qyzdy sündetke otyrǧyzu» atty qoǧamda rezonans tudyrǧan salt bar. Tıptı, ǧalymdardyŋ özı mūny densaulyqqa paidaly eken aitady. Egipette 2008 jyldan berı 90 % paiyz qyz sündetke otyrǧan. "Adyrna" ūlttyq portalynyŋ tılşısı osy taqyrypty tarqata baiandaidy.
Reseide alǧaş ret qyzdy sündetteu boiynşa qylmystyq ıs qozǧalyp, sotqa deiın jetken. Daǧystanda jyl saiyn myŋnan astam äieldıŋ jynys müşesıne ota jasau faktısı tırkeledı.
55 jastaǧy tanymal aktrisa, jazuşy, model Varis Dirienıŋ biografiiasyna süiene tüsırılgen «Şöl dala gülı» atty film 2010 jyly jaryq kördı. Film jelısı «qyzdy sündetke otyrǧyzu, onyŋ ömırlık ziiany» turaly baiandalady.
Dirie deportasiiadan aulaq bolu üşın aǧylşyn tılın üirenıp, meiramhanada daiaşy retınde jūmys ıstedı. Sän fotografy Terens Donovan ädemı qara näsıldı qyzǧa közı tüsıp, oǧan modeldık joldy ūsynady.
Ūsynystyŋ arqasynda Varistıŋ 1987 jylǧy fotosuretı Pirelli küntızbesınıŋ basty betınde jariialanǧan.
20-şy ǧasyrdyŋ 80-şı jyldarynyŋ aiaǧy men 90-şy jyldardyŋ basynda Varis sändı brendterdıŋ bet-beinesıne ainaldy, jurnaldyŋ mūqabasynda jarqyrady.
Djeims Bondtyŋ «Közden şyqqan ūşqyndar» filmıne tüstı.
1997 jyly modeldık mansabynyŋ biık şyŋyna şyqqan kezde Dirie «Mari Kler» äielder jurnalynyŋ tılşısı Laura Zivke bergen sūhbatynda «qyz balalardy sündetteu»turaly bar şyndyqty aityp beredı. Sūhbat ülken rezonans tudyrady. Keiın Varis varvarlyq proseduramen küresu üşın BŪŪ-nyŋ elşısı bolyp taǧaiyndalady.
Dirie jazuşy jäne publisist Ketlin Millermen bırge özınıŋ alǧaşqy «Şöl gülı» romanyn jaryqqa şyǧardy. Modeldıŋ ömırbaiany bestsellerge ainaldy.
2002 jyly Dirie Venada äielderdıŋ jynys müşesıne zaqym keltıru barysymen küresu üşın qor qūrady. Varistıŋ aituynşa, qazırgı kezde milliondaǧan qyzdardy mügedek etıp otyrǧan varvarlyq ädet-ǧūrypty jeŋudıŋ jalǧyz joly – äieldıŋ küieuıne masyl bolmauy. Finans jaǧynan tepe-teŋdıktıŋ saqtaluy basty rölde.
Aktrisa äiel qūqyǧyn qorǧau barysyndaǧy küresın jalǧastyruda.
Varistıŋ janküierlerı jyl saiyn älemnıŋ är tükpırınen «Äielderdı sündetke otyrǧyzu – tazartu emes, qylmys» jäne «Äielder qūqyǧynsyz adam qūqyǧynyŋ boluy mümkın emes» ūranymen türlı beinejazbalar jariialaidy.
PS: Feminizmdı qoldaityn äielder qauymyn qoǧam qabyldamaidy. Bıraq äieldıŋ qūqyǧy är elde är türlı jolmen taptaluda. Äiel – ana, äiel – köpır…
Varis Dirie kım?
Podium jūldyzy Varis «Somali» köşpendılerınıŋ taipasynda 1965 jyly düniege kelgen. Atauy «şöl gülı» degendı bıldıretın arudyŋ naqty tuǧan künı belgısız. Rulyq dästürge säikes ata-analar balalarynyŋ tuǧan künın de este saqtamaidy eken. Varistıŋ 11 aǧasy men äpkelerı bolǧan. Olardyŋ altauy balalyq şaǧynda jäne jasöspırım kezınde qaitys bolǧan. Varis Dirie – Şyǧys Afrikadan şyqqan model. Modeldıŋ ekı äpkesı «sündetteudıŋ» qūrbany bolǧan. Bıreuı ekı künnen keiın qaitys bolsa, ekınşısı 10 jyldan keiın bosana almai qaitys bolǧan. Mäsele mynada: varvarlyq prosedura, onyŋ mänı bolaşaq äieldı jaqyndyq rahatynan mäŋgılıkke aiyrady. 5 jasynda Varis te sündetke otyrǧyzyldy. Inılerı men qaryndastaryn baǧyp, mal jaiyp jürgen qyzdy 13 jasqa tolǧanda, bai qartqa küieuge bermek bolady. Küieu jıgıt ata-anasyna qalyŋdyq üşın 5 dromedariia (bır örkeştı tüie) uäde etedı. Bıraq, Varis qaşuǧa şeşım qabyldady. Qyzdyŋ anasy qyzynyŋ qaşu prosesıne kömektespedı, bıraq ol onyŋ qaşyp ketuıne de kedergı bolmaǧan.
Dirie deportasiiadan aulaq bolu üşın aǧylşyn tılın üirenıp, meiramhanada daiaşy retınde jūmys ıstedı. Sän fotografy Terens Donovan ädemı qara näsıldı qyzǧa közı tüsıp, oǧan modeldık joldy ūsynady.
Ūsynystyŋ arqasynda Varistıŋ 1987 jylǧy fotosuretı Pirelli küntızbesınıŋ basty betınde jariialanǧan.
20-şy ǧasyrdyŋ 80-şı jyldarynyŋ aiaǧy men 90-şy jyldardyŋ basynda Varis sändı brendterdıŋ bet-beinesıne ainaldy, jurnaldyŋ mūqabasynda jarqyrady.
Djeims Bondtyŋ «Közden şyqqan ūşqyndar» filmıne tüstı.
1997 jyly modeldık mansabynyŋ biık şyŋyna şyqqan kezde Dirie «Mari Kler» äielder jurnalynyŋ tılşısı Laura Zivke bergen sūhbatynda «qyz balalardy sündetteu»turaly bar şyndyqty aityp beredı. Sūhbat ülken rezonans tudyrady. Keiın Varis varvarlyq proseduramen küresu üşın BŪŪ-nyŋ elşısı bolyp taǧaiyndalady.
Dirie jazuşy jäne publisist Ketlin Millermen bırge özınıŋ alǧaşqy «Şöl gülı» romanyn jaryqqa şyǧardy. Modeldıŋ ömırbaiany bestsellerge ainaldy.
2002 jyly Dirie Venada äielderdıŋ jynys müşesıne zaqym keltıru barysymen küresu üşın qor qūrady. Varistıŋ aituynşa, qazırgı kezde milliondaǧan qyzdardy mügedek etıp otyrǧan varvarlyq ädet-ǧūrypty jeŋudıŋ jalǧyz joly – äieldıŋ küieuıne masyl bolmauy. Finans jaǧynan tepe-teŋdıktıŋ saqtaluy basty rölde.
Aktrisa äiel qūqyǧyn qorǧau barysyndaǧy küresın jalǧastyruda.
Varistıŋ janküierlerı jyl saiyn älemnıŋ är tükpırınen «Äielderdı sündetke otyrǧyzu – tazartu emes, qylmys» jäne «Äielder qūqyǧynsyz adam qūqyǧynyŋ boluy mümkın emes» ūranymen türlı beinejazbalar jariialaidy.
PS: Feminizmdı qoldaityn äielder qauymyn qoǧam qabyldamaidy. Bıraq äieldıŋ qūqyǧy är elde är türlı jolmen taptaluda. Äiel – ana, äiel – köpır…
"Adyrna" ūlttyq portaly,
Inju ÖMIRZAQ
