Qanyş Sätbaev — aluan türlı tastary bar taulardy, darhan dalany jaqsy körgen, qazaq ǧylymyna ölşeusız üles qosqan, Qazaqstan gelogtary ǧylymi mektebınıŋ negızın qalaǧan, gelogiia, minerologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor, Qazaqstan Ǧylym akademiiasynyŋ ūiymdastyruşylarynyŋ bırı ärı tūŋǧyş prezidentı. Bügın akademik Qanyş İmantaiūlynyŋ tuǧan künı. Ǧalymnyŋ dünie esıgın aşqan künıne orai, qyzyqty derekter ūsynamyz.
Ǧūlama ǧalymnyŋ şyn esımı — Ǧabdulǧani. Arabşadan audarǧanda şeksız bailyq iesı, eşkımge mūqtajsyz, Allanyŋ qūly degen maǧynany bıldıredı. "Ǧani", "Ǧanyş", erkelete kele "Qanyş" atalyp ketkenı osydan.
Qanyş Sätbaev önerdıŋ san salasynda ozyq bolǧan. Muzyka tyŋdaǧandy ūnatqan, bidı qadırleitın. Arheolog, ǧalym Älkei Marǧūlannyŋ aituynşa, Qanyş Sätbaev polka, mazurka, vals bilerıne qyzyqqan eken.
Qanyş İmantaiūly alǧaşqy qazaq mektepterıne arnalyp ana tılınde jazylǧan "Algebra" oqulyǧynyŋ avtory. Alǧaşqy ǧylymi eŋbegıne jatatyn oqulyq qol jazbasynyŋ kölemı 1642 betten tūrǧan.
1947 jylǧy nauryzda Qanyş Sätbaev KSRO joǧarǧy sovetınıŋ delegasiiasy qūramynda Angliiaǧa barǧan. Sapar barysynda qazaq ǧalymyn alǧaş körgen Ūlybritaniianyŋ äigılı saiasatkerı Uinston Cherchill zor denelı Qanyş aǧaǧa tesıle qarap tūryp, "qazaqtardyŋ bärı sızdei alyp pa?" dep sūrasa kerek. Sonda Qaneke: "O ne degenıŋız Cherchill myrza, olai emes. Men qazaqtardyŋ ışındegı eŋ kışkentaiymyn. Halqym menen de biık" dep jauap berıptı.
Qanyş Sätbaev qazaq arheologiiasynyŋ bäiteregı, ǧalym Älkei Marǧūlandy quǧyn-sürgın azabynan qūtqaryp Almatydaǧy KSRO ǧylym akademiiasynyŋ filialyna jūmysqa alady. Sondai-aq Sätbaev oǧan arheologiiamen ainalysuǧa
keŋes bergen eken.
Qazaqtyŋ tau tūlǧaly alyptary Qanyş Sätbaev pen Mūhtar Äuezov dos bolǧan. Ūly jazuşy men ūly ǧalym Semeidegı seminariiada bırge oqyǧan. Qanyş İmantaiūlynyŋ közın körgen Sliamhan aqsaqaldyŋ aituyna qaraǧanda ekeuı bır jataqhanada, bır päterde tūrǧan. Jastaiynan bırın-bırı tap basyp tanyǧan qos talanttyŋ arasyndaǧy adal dostyq soŋǧy sätke deiın jalǧasyn tapqan eken.
Qanyş Sätbaev aitqan eken:
"Qazaqstandaǧy ǧylym dūrys jolmen damu üşın onyŋ ştabynda, ǧylym akademiiasynyŋ, halqynyŋ, öz otanynyŋ müddelerın bar jan-tänımen berılgen adamdar qyzmet etuı kerek" dep.
Qanyş İmantaiūly dombyra men gitarada tamaşa oinaǧan. Qazaq jäne ukrain änderın tyŋdaǧandy ūnatqan eken. Qanyş Sätbaevtyŋ oryndauyndaǧy äuenderdı tūŋǧyş ret tyŋdaǧan belgılı muzyka tanuşy Aleksandr Zataevich, Qanyştyŋ oryndauyndaǧy 25 qazaq änın jazyp alǧan.
Mäskeudıŋ tapsyrmasy boiynşa Qazaqstannyŋ jer-asty qazba-bailyǧynyŋ kartasy jasalǧan kezde Qanyş Sätbaev tört-bes ırgenıştı kartaǧa kırgızbeidı. "Būl qalai" degen orys ǧalymdaryna: "Ondaǧy rudalar öte tereŋde jatyr qarjyny da, tehnikany da köp qajet etedı. Sondyqtan būl jerlerdı kartaǧa kırgızuge älı erte" deidı. Al özımen syrlas, syrtqa syr şaşpaityn dostary Mūhtar Äuezov pen Älkei Marǧūlanǧa ädeiı jasyryp alyp qalǧanyn, keiıngı ūrpaqqa da bailyq kerek şyǧar degen niette kartada belgılemegenın aitqan eken.
Ūlybritaniianyŋ premer-ministrı Antoli İden, Keŋes odaǧynda Qanyş Sätbaev syndy älemdık tūlǧanyŋ tuǧandyǧy ǧajap qūbylys degen eken.
Ūqsas jaŋalyqtar
"Adyrna" ūlttyq portaly
