Medbike personaly medisinalyq personal qūrylymyndaǧy barynşa köp sanattyqūraidy, onyŋ ülesıne barlyq densaulyq saqtau kadrlarynyŋ şamamen 60% - y keledı (DDŪ derekterı boiynşa), būl rette Qazaqstandaǧy meiırger ısı mamandarynyŋ ülesı 70%.
Soŋǧy 10 jylda orta medisinalyq qyzmetkerlermen qamtamasyz etu 10 myŋ tūrǧynǧa şaqqanda 78,6-dan 95,3-ke deiın östı. Bügıngı taŋda respublikada 185 myŋnan astam orta buyn mamandary jūmys ısteidı, iaǧni därıgerler sanynan 2 ese artyq. Būl – medisinalyq kömektıŋ tiımdılıgı köbınese medbikelerdıŋ käsıbilıgıne jäne jaŋartylǧan meiırbikelık qyzmetke bailanysty ekenın körsetedı.Medbike ısınıŋ akademiialyq bakalavrlary men magistrlerın daiarlau Qazaqstan Respublikasynyŋ 7 joǧary oqu ornynda jürgızıledı. Akademiialyq bakalavrlardyŋ jyl saiynǧy şyǧarylymy orta eseppen 200 adamdai, medbike ısı boiynşa magistrler 10 adamnan aspaidy.
Orta buyn medbikelerın 89 medisinalyq kolledj daiyndaidy, onyŋ ışınde 24 memlekettık, 65 – jeke menşık. Mamandardy daiarlau 8 mamandyq jäne 16 bılıktılık boiynşa jüzege asyrylady. Jyl saiyn 19 myŋnan astam orta medisinalyq qyzmetkerler (būdan ärı – OMQ) daiyndalyp şyǧadyşyǧaru, onyŋ 7 myŋnan astamy «Meiırbike ısı» mamandyǧy boiynşa.Medbike qyzmetınıŋ damu tendensiialary qazırgı Densaulyq saqtau jüiesındegı medbikerölınıŋ edäuır artuymen bailanysty jäne medbikelık bılım beru jüiesın reformalausyz būl maqsattarǧa qol jetkızu mümkın emes. Qazaqstanda medbike ısın reformalau qajettılıgı QR Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ bırqatar nomenklaturalyq jäne baǧdarlamalyq qūjattarynda körınıs tapty. Qazaqstan Respublikasynyŋ Densaulyq saqtau salasyn damytudyŋ 2020-2025 jyldarǧa arnalǧan memlekettık baǧdarlamasynda meiırbikelerdıŋ märtebesı men rölın arttyru jönındegı ıs-şaralar, OMQ-ǧa bırqatar funksiialardy beru jäne medbike ısı mamandarynyŋ rölı men mındetterın keŋeitu, klinikalyq medbikelık nūsqaular men operasiialyq räsımder standarttaryn (ORS) engızu, sondai-aq OMQ-ny basqaru jäne damytu jönındegı şaralar keşenı körsetılgen. Būdan basqa, Qazaqstan Respublikasynyŋ 2020 jylǧy 7 şıldedegı № 360-VI QRZ Kodeksınıŋ ūǧymdyq bölımıne mynadai ūǧymdar engızılgen: klinikalyq meiırgerlık nūsqaulyq – pasientterge kütım jasau jönındegı meiırgerlık personalǧa arnalǧan, pasientterdı basqaruda profilaktikalyq, diagnostikalyq, emdeu jäne oŋaltu ıs-şaralaryn paidalanudy közdeitın ǧylymi däleldengen ūsynymdardan tūratyn qūjat; meiırgerlık kütım – barlyq jastaǧy, toptaǧy jäne qoǧamdastyqtaǧy, nauqas nemese denı sau adamdarǧa meiırgerler men keŋeitılgen praktikadaǧy meiırgerler körsetetın, densaulyqty nasihattaudy, aurulardyŋ profilaktikasyn jäne nauqastarǧa, mügedekterge jäne auyr haldegı damdarǧa kütım jasaudy qamtityn medisinalyq qyzmetter keşenı. Kışı medbikelerden bastap medbike ısı boiynşa PhD doktoryna deiın Meiırger ısı mamandaryn daiarlaudyŋ köpdeŋgeilı jüiesı engızıldı. Jūmys ısteitın medbikelerge jedeldetılgen jäne ikemdı daiarlau baǧdarlamalary boiynşa joǧary jäne orta bılımnen keiıngı medbikelık bılım aluǧa mümkındık beretın Medbike ısı boiynşa akademiialyq jäne qoldanbaly bakalavriattyŋ bırıktırılgen baǧdarlamalary äzırlendı.
Respublikanyŋ 37 medisinalyq kolledjı joǧary kolledjder märtebesıne ie boldy jäne medbikelık kütımdı jüzege asyra alatyn, pasientterge, olardyŋ tuystaryna aurudy basqaru boiynşa konsultasiia bere jäne üirete alatyn, densaulyǧyn nyǧaitu jäne aurulardyŋ aldyn alu jönındegı qyzmettı jüzege asyra alatyn qoldanbaly bakalavr – keŋeitılgen praktikadaǧy medbikelerdı daiarlaudy qamtamasyz etedı.Sondai-aq, keŋeitılgen praktikadaǧy medbikeler därıgerden jeke derbes qabyldaudy, dinamikalyq baqylaudy, konsultasiia berudı, aurulardy basqaru baǧdarlamasy şeŋberınde oqytu men patronajdy jüzege asyratyn, skriningter, vaksinasiialar jäne bırqatar diagnostikalyq, emdık räsımder jürgızetın bolady. Älemde de, respublikada da medbike ısınıŋ damu ürdısı onyŋ MSAK pen stasionarlardaǧy klinikalyq rölın küşeituge baǧyttalǧan, būl, bırınşı kezekte, onyŋ funksionaldyq mındetterın keŋeitudı jäne bırqatar funksiialardy därıgerden öz qūzyretı şegınde medbikege berudı, onyŋ ışınde bastapqy derbes qabyldaudy, aurular men olardyŋ asqynularynyŋ profilaktikasyna baǧyttalǧan qyzmettı közdeidı. Medisinalyq ūiymdardyŋ qoldanbaly bakalavrlardyŋ jūmysyna daiyndyǧyn qamtamasyz etu, joǧary kolledjderdıŋ klinikalyq bazalarynda bılıktı medbikelerpraktikasyn qūru, medbike qyzmetınıŋ märtebesın arttyru üşın QR Densaulyq saqtau ministrlıgı jetı öŋırdegı praktikalyq densaulyq saqtau ūiymdarynda jäne Respublikanyŋ 7 joǧary medisinalyq kolledjı men 31 pilottyq medisinalyq ūiymynyŋ bazasynda meiırger qyzmetınıŋ jaŋa modelın äzırleu jäne engızu jönındegı pilottyq jobany ıske asyruda. Medbike qyzmetınıŋ jaŋa modelın damytu şeŋberınde: - därıgerdıŋ bırqatar funksiialaryn bere otyryp, «keŋeitılgen praktika medbikelerı» lauazymy engızıldı, - 31 pilottyq medisinalyq ūiymnyŋ bazasynda meiırger qyzmetınıŋ jaŋa modelı engızıldı, - «Medbikeler ısı» mamandyǧy boiynşa daiarlaudyŋ barlyq deŋgeilerınıŋ bılım beru baǧdarlamalaryna 15 klinikalyq medbikelık nūsqaulyq äzırlenıp, engızıldı, - 45 standartty operasiialyq prosedura, meiırbikelık qūjattamanyŋ 33 bastapqy nysany äzırlendı, - meiırgerlık diagnozdar jıkteuışı beiımdeldı. «Medbike ısınde bılım, täjıribe jäne ǧylymnyŋ üştūǧyrlyǧy» Jol kartasynyŋ ıs-şaralaryn ıske asyru şeŋberınde 2021 jylǧa josparlanǧan: - medbikelerge arnalǧan sertifikattau kurstarynyŋ baǧdarlamalaryn jaŋa mamandyqtar boiynşa ıske qosu, - meiırbikelık diagnozdar men meiırbikelık aralasulardyŋ ūlttyq jıkteuışın engızu, - klinikalyq meiırgerlık nūsqaulardy, keŋeitılgen jäne tapsyrylǧan meiırgerlık qūjattama nysandaryn, operasiialyq räsımder standarttaryn kezeŋ-kezeŋımen engızu, - QDSB-da meiırbike ısınıŋ üilestıruşısı lauazymyn engızu jäne t. b. Respublikada medbike ısınıŋ odan ärı damu perspektivalary – densaulyq saqtauda medbike personalyn ūtymdy paidalanu maqsatynda käsıbi ösudı, medbikeler mansabyn damytudy, tiımdı kadr saiasatyn qamtamasyz etu, bılım deŋgeiın, körsetıletın medbike kömegınıŋ kürdelılıgın, kölemı men sapasyn eskere otyryp, mamandardyŋ eŋbegıne aqy töleu jüiesın jetıldıru, olardyŋ arasynda barlyq deŋgeilerde köşbasşylyq äleuettı damytu, sondai-aq medbikelerdı Densaulyq saqtau saiasatyn aiqyndau mäselelerıne tartu.
Densaulyq saqtaudy damytu respublikalyq ortalyǧynyŋ Bılım men ǧylymdy damytu ortalyǧy äzırledı
