(Esse)
Qalam ūstauǧa qūmartqan jas talapty qūlşyndyratyn belgili bir sebep bolady. Bizdiŋ buynnyŋ köbisin jazuǧa jetelegen küş – jetpisinşi jyldardyŋ aiaǧynda bala bitkenniŋ bärin özine telmirtken «Qazaqstan pioneri» gazeti. Būl basylymdy bükil oquşy 1 som 8 tiynǧa jazdyryp alyp, ütir-nüktesine deiin tügel oqityn. Jazylym baǧasynyŋ arzandyǧy jaǧynan būl gazet aldyna tek bar-joǧy 84 tiyn tūratyn «Sport» gazetin ǧana salatyn. Külli qazaq jūrtynyŋ jazu önerine talasy bar balasynyŋ bäri osy gazetke üzbei maqala joldaidy. «Qazaqstan pioneriniŋ» aidarlaryna deiin aiqailap tūr. «Qyryq bes minuttyŋ hikaiasy», «Aşyq äŋgime saǧaty», «Feletondy özimiz jazamyz»... Eriksiz eliktiredi. Jazbasyŋa qoimaidy. Maqala jiberseŋ, aty belgili jazuşylardan arnaiy hat keledi. Aqyl-keŋesin aitady. Bylaişa aitqanda, maqalaŋnyŋ ne öleŋiŋniŋ gazetke juyq arada şyǧa qoimaitynyn jūqalap jetkizedi. Sonyŋ özine mäz bolyp qalasyŋ. Şyqpasa qoisyn. Suretin gazet-jurnaldardyŋ betinen künde körip jürgen alymdy aǧalar men talantty tätelerden üşbu hat kelgeniniŋ özi qandai... Sondai hat kele qoimady dep, sarǧaiyp kütip jürgeniŋde bir küni jazǧan dünieŋ gazet betinde jarq ete qalady. Bizdiŋ jazǧanymyz anda-sanda bir-aq şyǧady. Sonyŋ özinde eldiŋ tükpir-tükpirinen hat degeniŋ aǧylyp kelip jatady. Al respublikanyŋ är tükpirindegi bes-alty oquşy «Qazaqstan pioneriniŋ» betinde atoi salyp, naizaǧai oinatyp tūr. Atyraulyq İsatai Balmaǧambetov pen Samat Egizbaev, qaraqalpaqstandyq Baqyt Dosymov, jambyldyq Rauşan Myrzahmetova (Tölenqyzy), qyzylordalyq Änuarbek Äuelbekov, şyǧysqazaqstandyq Farida Byqaeva jäne semeilik jas peri Mūratbek Toqtaǧazin... Būlardyŋ maqalalary kün qūrǧatpai nömir saiyn jariialanady. Özderi bäige saiyn jülde alyp jatady. Jatyp alyp oilaimyn. Būlarǧa auyl poştaşysy kün saiyn qap-qap hat aparyp beretin şyǧar. Solardyŋ qataryna köp ūzamai bizdiŋ audannyŋ Jambyl atyndaǧy kolhozyndaǧy Jalaŋaş orta mektebiniŋ oquşysy Bolat Nūrdäuletov degen bala qosylyp, jii-jii qalam siltei bastady. Jazǧandary ötkir. Oi-tūjyrymdary tilip tüsedi. Söilemderi oinaqy. Būl maǧan qatty äser etti. Sebebi būryn maǧan tanymal jazuşy-jurnalisterdiŋ bäri ylǧi alys ölkelerden şyǧatyn sekildi körinetin. Joq olai emes siiaqty. Myna tūrǧan Jalaŋaştan da şyǧyp, bükil dünieni dürildetuge bolady eken ǧoi. Osy basylymnyŋ betinde bir jyl boiy damyldamai qalamyn oinaqtatqan älgi bala bir küni ünsiz qaldy. «Nege öitti eken?» – dep kelesi maqalasyn taǧatsyzdana kütip jürgenbiz. Sodan köp ūzamai-aq sol «Qazaqstan pioneriniŋ» bir betin tügel jailap, «Ol ömirge qūştar edi...» degen qazanama-maqala şyǧa kelsin. Avtory – Jalaŋaş orta mektebi ädebiet päniniŋ mūǧalimi Äbdiraiym Esendikov. Būl kisiniŋ de bir adamdai jazuǧa talasy bar edi. Şoşyp kettim. Bar bolǧany segizinşi klass oqityn Bolat Nūrdäuletov motosiklden audarylyp, ǧaiyptan köz jūmypty. Jazuǧa degen qūştarlyǧy erte oianǧan jas talaptyŋ qyrşyn ǧūmyry osylai üzildi. Eger ol büginge deiin aman-esen jürgende, qazaqtyŋ qalam men qaǧazǧa adal qalamgerleriniŋ biri bolatyny sözsiz edi. Bolattyŋ tuǧan qaryndasy Bibaişa keiin aǧasynyŋ armandaǧan biigine şyqty. Qazaqtyŋ daryndy aqyny Svetqali Nūrjannyŋ zaiyby Bibaişa Nūrdäuletova – qazir belgili tilşi-ǧalym, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor.Bolat ömirden ötkennen keiin, Aral audanynan şyqqan Ämir Oralbaev degen tūrpaty bölek taǧy bir bozbala el-jūrtty eleŋdete bastady. Qalamy qarymdy. Jazǧan düniesi baspasözdiŋ betin bermeidi. Özi talaiǧa arman bolǧan KazGU-diŋ studenti körinedi. Student tügili qoltaŋbasy qalyptasqan qalamgerdiŋ qoly äreŋ jetetin «Leninşil jas» pen «Sosialistik Qazaqstanǧa» maqalalary jii jariialanyp tūrady. Ara-tūra «Bilim jäne eŋbek» jurnalynda fantastikalyq äŋgimeleri jaryq köredi. Būl kezde men äli mekteptemin. Onyŋ jazǧandaryn jata-jastanyp oqimyn. Ol tūsta aty-jöni tanymal bola bastaǧan jurfaktyŋ studentteriniŋ bäriniŋ de maqalalary ütir-nüktesine deiin oqylatyn.Talantty jas jigittiŋ tuyp-ösken jeri Qamystybas bizdiŋ Qaratereŋ auylynan sonşalyqty alys emes. «Osyndai toqal tamdardyŋ arasynan da mynadai jazǧyş bala şyǧady eken ǧoi» dep kädimgidei qairan qalam. Keiin jaqyn aralasqan soŋ boiymyz üirendi me, älde Ämirdiŋ şyǧarmaşylyq ekpini eseigen soŋ eptep basylyp qaldy ma, ol jaǧyn anyq bilmeimin, biraq onyŋ bala kezindegi ataǧy jer jaratyn edi...
Bir küni sol Ämirdiŋ maqalalary bizdiŋ oblystyŋ «Lenin joly», audannyŋ «Tolqyn» gazetiniŋ betinde kün qūrǧatpai jariialana bastady. «Tolqynǧa» «Tünde suǧa barǧanda» degen äŋgimesi de basyldy. Söitsek, ol elge öndiristik praktikaǧa kelip jür eken. Tipti issaparmen bizdiŋ Qaratereŋge de kelip ketipti. Qalai baiqamai qalǧanmyn. Jūrttyŋ äŋgimesiniŋ bäri – Ämir. «Qandai sypaiy, jüris-tūrysyna deiin önegeli», – desedi. Auyldan Qyzylordaǧa baryp qaitqan bir jaqyn aǧamyz: «Ämirdi kördim, äŋgimelestim», – dep keldi. «Bir kişkentai qara bala eken özi. Tür-älpeti käristen ainymaidy. Bizdiŋ Şäkizattyŋ portfelin ūstap jür», – deidi. Aǧaiyndy Şäkirat pen Şäkizat Därmaǧambetovter – bizdiŋ auyldan şyqqan alǧaşqy jurnalister. Ekeui de elge syily kisiler. Şäkizat aǧa sol tūsta Qyzylorda oblystyq «Lenin joly» gazetiniŋ jauapty hatşysy bolyp isteitin.
Elden şyǧyp, erterek jarqyrai köringen Ämirdiŋ ülgisimen biz de jazu älemine bet būrdyq. 1981 jyly Qazaq memlekettik universitetiniŋ jurnalistika fakultetine oquǧa tüstim. Ämirdi izdesem, ol sol jyly jazda oqudy bitirip ketip qalypty. Sonau student kezinen jii jazyp, közge tüsken Ämirdi Almatyda qyzmetke qalatyn şyǧar dep oilauşy edim. Söitsem, tym alysqa şyǧandap ketipti. Aqtöbe oblysynyŋ Oktiabr audandyq gazetine ornalasqanǧa ūqsaidy. Osyndai qabiletti jigittiŋ ädebi ortasy qainaǧan astanada qalmai, jer tübine jol tartqanyna taŋǧaldym. Biraq ol tūsta jurnalistika fakulteti tülekteriniŋ oqudy bitire sala Almatyda tūraqtap qaluy tym qiyn edi. Jalǧyz jurfak... Partiialyq fakultet... Partiia qaida aidasa, sonda jöneisiŋ... Sol pärmendi partiiamyz Ämirdi Aqtöbeni mäŋgilikke meken etuge jiberipti ǧoi sonda.
Qabiletti qyz-jigitterdiŋ bäri de oqu bitirgen soŋ, joldamamen alysqa tartady. Solardyŋ birazy audannan oblys ortalyǧyna, odan Almatyǧa qarai jylystap, bas-aiaǧy bes-alty jylda tülegen ortasyna qaityp oralady. Sosyn bir tomaǧasyn sypyrǧan qyrandai silkinip, būrqyratyp jazar edi. Qalamynyŋ qarymy bölek Ämir de söitetin şyǧar dep oilaǧanbyz. Biraq ol astana jaqqa asyqpady. Sirä, özin özekke tepken Almatyǧa qatty ökpelegen boluy kerek. Arşyǧan jūmyrtqadai tap-taza şaǧyn şahar – Aqtöbeden janǧa jaily tūraq tapty. Aqtöbeniŋ aq maŋdaily bir qyzyna üilendi. Aqtöbeniŋ jienderi ömirge keldi...
Ädebi ortasy kemşindeu degenmen, araily Aqtöbe de aqyn-jazuşylardan kende emes edi. Jyrlaryna külli jurfak ūiyǧan, ülken de, kişi de jatqa biletin «Mahabbat qaşan qartaiǧan? Sūraŋdar ony Ertaidan» degen tanymal joldardyŋ avtory Ertai Aşyqbaev, eldiŋ şejiresi jöninde kez kelgen ǧūlama tarihşymen tabandatqan tört saǧat aitysuǧa bilim-biligi mol jetetin paiymdy publisist İdoş Asqarov, būl aimaqqa asa tanymal aqyn Bolat Temirov, zerdeli zertteuşi, qarymdy qalamger Serikqali Baimenşin, kez-kelgen äkimiŋdi tizerlete alatyn tegeurindi jurnalist Seksenbai Külimbetov, seriligi men periligi qatar jüretin syqaqşy Älimbai Izbai, syrşyl aqyn Gülsamal Aimahanova jäne basqalar būl qalanyŋ özindik ädebi ortasyn qalyptastyrdy. Keiinnen būl topqa Almatydan kelgen arqaly aqyndar Meiirhan Aqdäuletūly men Bauyrjan Babajanūly qosyldy. Mine, osydan keiin Ämir öz qalasynda ögeilik körmegen bolar, Almatyǧa oraludy mülde oiǧa alǧan joq. Iri basylymdardyŋ Aqtöbe oblysyndaǧy tilşisi bolyp qyzmet istedi. Iаǧni, süiikti qalasynan kindigin ajyrata qoimady.
Üşinşi kursty bitirgen soŋ, Aqtöbege öndiristik praktikaǧa keldim. Būl qalany taŋdauymnyŋ eki-üş türli sebebi bar edi. Birinşiden, bir kurs tömen oqityn Berdibai Kemalov degen dosym: «Bizdiŋ elge baraiyq, Şalqarda şalqyp jürip, bir jaqsylap demalaiyqşy», – dep qolqalap qoimady. Ekinşiden, Aqtöbe bizdiŋ Aralǧa sonşalyqty alys emes. Öndiristik praktikany erterek bitirip, el jaqqa tartyp tūrǧym keldi. Üşinşiden, jerles aǧam Ämirmen jaqynyraq tanysqandy jön kördim.
Ämir Oralbai būl kezde Aqtöbe oblystyq gazetiniŋ auyl şaruaşylyǧy böliminiŋ meŋgeruşisi eken. Jasy jiyrma beste ǧana. Ol kezde oblystyq partiia komiteti basylymynyŋ bölimin basqaruǧa onyŋ jasyndaǧy jigitterdi köp taǧaiyndai bermeidi. Sirä, Qandaǧaşta audandyq gazette qyzmet istep jürgende közge tüsse kerek. Būl qyzmetke sol audandyq gazettiŋ bas redaktorynyŋ orynbasarlyǧynan kelipti.
Tanystyq. Öte jyly qarsy aldy. Syrtymnan eptep biledi eken. Būl – Ämir aǧamnan ülgi alǧan meniŋ de «Leninşil jasqa» maqalalarym jii jariialana bastaǧan kezim. Bas redaktor Nūrqaiyr Teleuovke kirip şyǧyp, Berdibai ekeumizdi öziniŋ qaramaǧyna praktikadan ötuge sūrap aldy. Egis nauqanynyŋ küiip tūrǧan tūsy. Praktikanttyŋ kömegine zäru bölimniŋ biri – osy.
Ämir aǧam ertesine-aq üiine qonaqqa şaqyrdy. Bireudiŋ atşaptyrym aulasyndaǧy bir bölmeli şaǧyn tūraqjaidy jaldap tūrady eken. Özderi syǧylysyp otyrǧanyna qaramastan Meŋdigül jeŋeşem elpildep, dastarhanyn keŋ jaidy.
Bir-eki maqala jazyp, auylǧa taiyp tūramyn degenim ädire qaldy. Bas redaktor Nūrqaiyr Teleuov Berdibai ekeumizdi ştatqa aldy. Sol Ämirdiŋ bölimine tirkeldik. Ekeumizge bir jurnalistiŋ jalaqysyn bölip berdi. Onyŋ üstine qalamaqysy taǧy bar. Ol kezde aşqūrsaq student üşin mūnan artyq baqyt joq edi. Jalpy, Ämirmen jūmys istegen bir rahat eken. Minezi jaily, qatty ūryspaidy. Syǧyraiyp, synai qarap otyryp, jazǧanyŋdy lezde jöndep beredi. Jöndegeni köŋilge qona ketedi.
Sol tūsta jastar poeziiasynyŋ aldyn bermei tūrǧan äigili aqyn Ertai Aşyqbaev osy gazettiŋ mädeniet böliminde qyzmet istedi. Irgerirekte «Berse Hafiz jalǧyz meŋge qos qala, Qos meŋiŋe berer edim tört qala» dep jyr jazǧan Ertai aǧamyz osy. Osyǧan orai taǧy bir jyr jampozy Esenqūl Jaqypbekov studenttik jataqhanamyzdaǧy bizdiŋ bölmemizde otyryp:
Aqyn köŋil qaşan sirä qartaiǧan, Süigeniniŋ meŋin körip marqaiǧan. Aqtöbe, Oral, Qyzylorda, Jambyldyŋ, Gorkomdary, saqtanyŋdar Ertaidan, – dep qolma-qol epigramma jazǧan. Qolymyz säl bosasa, dälizge şyǧyp, äri Erekeŋnen temekini dūrystap şegudi üirenip, äri äserli äŋgimesin tyŋdap qaitamyz. Almatydaǧy qatar ötkizgen künderdi eske alyp, külisemiz. Erekeŋ zilsiz äzilge öte şeber. Şaitan iektegen Berdibai ekeumiz de qysyr äŋgimeniŋ qalyptasqan mamanymyz. Al Ämir äzil-ospaqqa mülde joq. Sony baiqaǧan Berdeş ekeumiz mädeniet bölimine baryp, Erekeŋnen auyq-auyq quat alyp kelemiz de, Aqtöbeniŋ auyl şaruaşylyǧyn örkendetuge asa qūlşynyspen kirisemiz. Az ǧana uaqytta Ämir bizdi köp närsege üiretti. Maǧan studenttiŋ boiyna şaq kelmeitin şarualar jasatyp, gazettiŋ jarty betin jailaǧan syn maqalalar äzirletti. Ol ol ma, Lenin audanynyŋ «Avangard» kolhozyna arnaiy issaparǧa jiberip, keteui ketken şaruaşylyq jöninde «Fajaiyp tüs» degen feleton jazdyrtty. Ämirdiŋ jigerlendiruimen jazylǧan sol feleton – bügingi künniŋ közimen qaraǧanda änşeiin-aq dünie. Kolhoz basqarmasynyŋ töraǧasy tüs köredi. Tüsinde aşyq-tesik qoraǧa qamalǧan Zeŋgi babanyŋ tūqymdary ony süzgisi kep, müiizderin oŋtailap, tūra ūmtylady. Siyrlar saitandai sap ete qalǧan bastyqqa adamşa til qatady. Qysqasy, jöndeu körmegen jūpyny qoranyŋ işinde būqa-qūnajyndar men baspaq-tanalar birlesip, qūryltai jinalysyn ötkizip, basqarmany äbden qyspaqqa alady. Oianyp ketse, tüsi. Kädimgi keŋes däuiriniŋ jauyr bolǧan dästürli feletonsymaǧy. Biraq sony botatirsek bala jazǧan soŋ sol kezdegi el işindegi äseri äjeptäuir bolǧan siiaqty. Onşaqty künnen soŋ redaksiiaǧa audandyq partiia komitetinen hat kelip tūr. «Fajaiyp tüs» atty feleton Lenin audandyq partiia komitetiniŋ biurosynda talqylandy. Feletonnyŋ keiipkeri – «Avangard» kolhozynyŋ basqarma töraǧasy Aleksandr Fedorchenko qyzmetinen bosatyldy». Al, saǧan kerek bolsa!.. Sirä, būrynnan da buyny bosap, oryntaǧy bylqyldap tūrǧan bireu bolsa kerek. Äitpese, mäseleniŋ bäri meniŋ jazǧan dünieme qarap qaldy ǧoi deisiŋ be? Qūlannyŋ qasuyna myltyqtyŋ basuy döp kelgen şyǧar. Biraq qalai bolǧanda da būl üşinşi kurstyŋ ürpekbas balasy üşin ülken jetistik edi. Jetekşim Ämir būǧan menen beter quandy. Sol küni özimdi «Sosialistik Qazaqstannyŋ» feleton böliminiŋ meŋgeruşisi Nūredin Mūftahov nemese sol bölimniŋ «sen tūr men ataiyn» tilşisi Oŋdasyn Ämirqūlov sekildi sezinip, sespei qatyp ūiyqtaǧanym esimde. Ol tūsta kün saiyn bas basylymda feletondary jaryq körip jatatyn osy eki aǧam irili-ūsaqty şeneunikterdi ingendei qaiqaŋdatatyn.Sol joly jaqsy jetekşige, jany jaisaŋ aǧaǧa jolyqqanymdy ūǧynyp, Almatyǧa qanattanyp qaittym. Sol äserimnen aiyǧa almai keler jyly taǧy keldim. Būl jyly da Äbekeŋniŋ jetekşiligimen täjiribeden jaqsy öttim. Qasyna qyzmetke alyp qalǧysy da keldi. Onyŋ köŋili qalaǧanmen, basqa basşylar yŋǧai bildire qoimady-au deimin. Onyŋ üstine oblystyq basylymdardyŋ qyzmetkerleri jyldar boiy oryn bosatpaityn zaman. Sosyn Almatyǧa tartyp kettim.
Būdan soŋ ol ekeumizdiŋ jolymyz talai jurnaliske arman bolǧan basylymnyŋ töresi – «Leninşil jasta» tüiisti. Men oqudy bitirmei jatyp, osy basylymǧa qyzmetke kelgenmin. Ol gazettiŋ batys aimaqtaǧy öz tilşisi bolyp taǧaiyndaldy. Birneşe jyl «Jas alaştyŋ» mektebinen ötip, «Egemenniŋ» körigine tüsti. Osy eki basylymnyŋ menşikti tilşisi bolyp şirek ǧasyrǧa juyq istegen soŋ, oblystyq «Aqtöbe» gazetiniŋ tizginin qolǧa aldy. Sodan soŋ orys tilindegi «Aktiubinskii vestnikti» de basqardy. Öz basym Ämirden basqa bir oblystyŋ eki tildegi gazetine de bas redaktor bolǧan jurnalisti bilmeitınmin. Eki tilde de eşkimge ese jibere qoimaityn edi. Bertınde taǧy bır ärıptesımız Ämıre Ärın Almaty oblysynyŋ ekı gazetıne de basşy boldy-au deimın. Söitıp, būl ürdıstı ūstanǧan äzırşe Ämır men Ämıre ǧana... Tür-älpeti qazaqtan göri käriske köbirek ūqsaityny ras-ty. Bir körgen adam «Qazaqşa sairap otyrǧan būl qandai käris?» – dep qairan qalar edi. Birde mynadai qyzyq boldy. Almatyda komsomoldyŋ kezekti plenumy ötip jatty. Sol jyldary kişi SeKanyŋ müşesi bolyp sailanǧan qyzylordalyq Li degen qazaqşaǧa sudai kürişşi käris jigitiniŋ ataq-abyroiy aspandap tūrdy. Bir qarasam, Qazaq radiosynyŋ jastar habarlary bas redaksiianyŋ qyzmetkeri Qairat Mūsaqūlov dobaldai reporterin arqalap, şarq ūryp, sol Lidi izdep jür eken. Özi käris, özi qazaqşa aǧyp tūr. Taptyrmaityn taqyryp. Qairat janyǧyp maǧan keldi.
– Älgi Li degendi tanisyŋ ba? Seniŋ auylyŋnyŋ jigiti deidi ǧoi. Bol, tezdetip tauyp berşi maǧan. Tüstegi jaŋalyqtar toptamasyna ülgertuim kerek. Sol arada meni bir şaitan türtti. Bir top jurnalistiŋ arasynda äŋgimelesip tūrǧan Ämirdi syrtynan körsettim.
– Äne tūr ǧoi ol... Qaraşy, basqa äriptesteriŋniŋ bäri sūhbat alyp tūr odan. Sen baiǧūs östip auzyŋdy aşyp jüre ber...
«Qap!» – dep Qairatym közildirigin bir köterip, omyraulap tūra ūmtyldy. Tilim qyşyp, aituyn aitsam da ökinip qaldym. Sebebi, kurstasym Qairatpen künde alysyp-jūlysyp, bir-birimizdi qara esekke teris mingizip jürsek te, Ämirmen eşqaşan qaljyŋdasyp körmep edim. Qairan aǧam, renjip qalatyn boldy-au... Abyroi bolǧanda bäri de sätti aiaqtaldy. «Siz Lisiz be?», – dep esendesip alyp, būlbūldai sairai jönelgen Qairatym Ämir aǧamnyŋ öŋirindegi Jurnalister odaǧynyŋ tösbelgisine közi tüsip ketip, maŋdaiyn tasqa soqqandai kilt toqtaidy. Sol kezde älgi toptaǧy jurnalister du ete qaldy. Bäribir Ämir osynyŋ menen kelgen päle ekenin bilip qoidy. «Seniŋ-aq ömiri işiŋ tolady da jüredi eken» degendei syǧyraiyp bir qarady da jönine ketti. Sodan soŋ aǧammen büitip oinamaityn boldym.
Arada jyljyp jyldar ötti. Jas ǧylym doktory retinde men Aqtöbe memlekettik universitetine emtihan komissiiasynyŋ töraǧasy bolyp keldim. Sol jyly būl oqu orny jurnalist mamandyǧyn ielengen tūŋǧyş tülekterin ūşyrdy. Täubä! Osy qalada talai ret täjiribeden ötken bir kezdegi bozökpe bala mine, endi aqtöbelik tülekterdiŋ diplomyna qol qoiaiyn dep jatyr... Ūstaz ben şäkirt qaita kezdestik. Būl kezde Ämir Oralbai – jurnalistika kafedrasynyŋ ortan qoldai oqytuşysy. Aǧaiyndy ekeumiz eki apta boiy studentterden emtihan aldyq. Ämir sol joly qatty quandy. «Meniŋ soŋymnan ertken şäkirtim östi, jetildi, osyny körgenimizge şükir», – dedi.
Ämir universitette tek däris oqyp qana qoimai, osy oqu ornyna aty berilgen ǧūlama ǧalym Qūdaibergen Jūbanovtyŋ publisistikasyn zerttep, kandidattyq dissertasiia jazyp jür eken. Fylymi jetekşisi – jalpaq jūrtqa aty mäşhür ǧalym Namazaly Omaşev. Mūnysyna men qatty quandym. «Fylymǧa bet būrǧanyŋyz dūrys boldy, jaqsylap jazyŋyz, tezdetip qorǧaŋyz», – dep jigerlendirip kettim. Şynynda da onyŋ şyǧarmaşylyq äleueti men mümkindigi mol edi. Ädebi ortadan alys jerdi meken etkendikten, sol mümkindigin tolyq paidalana almady-au dep oilaitynmyn. Endi zertteuşilik qyrynyŋ aşylatynyna kümänim joq-ty.
Biraq ǧylymi ortadan jyraqta jürgendiki me, älde özine degen talaby qatalyraq boldy ma, äiteuir Ämirdiŋ qorǧauy keşeuildei berdi. Qorǧau qamymen jürgende aiaq astynan densaulyǧy syr berdi. Bir küni ol Almatynyŋ köşesinde qūlap qalypty. Jüikesine ne salmaq tüskeni bir Allaǧa ǧana aian. Iştei tynatyn adamdardyŋ tirligi. Özi tis jaryp, eşkimge eşteŋe aitpaidy. Aqyry, dissertasiiasyn qorǧap şyqty. Almatynyŋ bir müiisindegi dämhanaǧa dastarhan jaiyp, qorǧaǧanyn toilady. Mazasyz küide jürip, qūjattaryn äzirlep, Astanaǧa joldaǧan soŋ Aqtöbege attandy. Sodan Aqtöbesi Ämirdi qūşaǧynan ajyratqan joq. Ainalasy üş-tört aidyŋ işinde jer-besikke bölep tyndy. Keiın el bolyp atap ötken eluine de jete almady. Attestattau komiteti ǧylym kandidatynyŋ därejesin bekitip, diplomyn toltyryp bergende, Ämir Oralbai jalǧan düniede joq edi. Sol küni onyŋ eŋ jaqyn dosy, qarymdy qalamger, alymdy audarmaşy Däuitäli Omaşūly jüregi qan jylap tūryp, iesin izdegen qatyrma qaǧazdy Astanadan Aqtöbege jüretin jolauşyǧa amanattap tapsyryp jatty... «Ömirge qūştar Ämir degen dosym ötti dünieden. Sonyŋ soŋynda qalǧan qos qarǧasynyŋ qolyna ūstatqaisyŋ mynany»...
* * *
... İä, bügın onyŋ tuǧan künı de emes, qaitqan künı de emes. Jai künnıŋ bırı... Alaida ol jai künı de, qai künı de eske aluǧa laiyq azamat edı... Bır kezde bıletınder jetıp artylatyn edı ony...
Bauyrjan OMARŪLY
