Tūǧyry biık tūlǧa

4992
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2021/05/whatsapp-image-2021-05-23-at-12.22.45-1.jpg

(Belıgılı ǧalym, diplomat Ädıl Ahmetov 80 jasqa toldy) 

 Qazaq ūlttyq universitetınde oqyp jürgen kezımızde jurfak studentterı qoldan-qolǧa ılıp alyp oqyǧan ekı kıtap boldy. Bırı – Gabriel Garsia Markestıŋ «Jüz jyldyq jalǧyzdyǧy» bolsa,  ekınşısı Ädıl Ahmetovtyŋ «Aziia-Beringiia-Amerika nemese amerikalyq «ündısterdıŋ» aziialyq tegı» atty zertteu eŋbegı edı. Ǧylymi eŋbektıŋ özın tartymdy etıp, qūlpyrtyp jazu ol kısınıŋ negızgı maşyǧy ekendıgınen ol kezde älı habarsyzbyz. Ädıl Qūrmanjanūlynyŋ şyǧarmaşylyǧymen eŋ alǧaş tanysuym osylai bastalǧan edı. Studentter oqyp qana qoimaidy, bır-bırımen talqylap, özderınıŋ bılımderın synaidy. Osylaişa, jıgıtter jaǧy qyzdardyŋ aldynda oqymysty keiıpte körınıp qaludyŋ mümkındıgınen qapy qalmaidy. Būl kezde Ädıl aǧamyzdyŋ mandaty – deputat. Ǧalymdyǧynan bölek «deputat» ataǧynyŋ özı bızdıŋ ol kısıge degen syrttai qūrmetımızdı eselei tüskenın nesıne jasyraiyq?!  
Sodan berı Ädıl Qūmanjanūlynyŋ būqaralyq aqparat qūraldaryna şyqqan maqalalaryn bırın qaldyrmai oqyp jüretın boldyq. Köne däuırlerge qalam terbeitın aǧamyzdyŋ maqalalary qiialymyzǧa qanat bıtırıp, ejelgı zamanǧa saiahat şekkendei küi keşemız. Qiialşyl, armanşyl jastardyŋ boiynda tuǧan tarihqa, köne türık örkenietıne, tıptı Ūly Dalany dübırletken odan da arǧy däuırlerge mahabbat sezımın oiatyp, şyǧarmaşylyq oi-örısın örnektedı. Altaidy mekendegen arǧy babalarymyzdyŋ Bering būǧazynan ötıp Amerika qūrlyǧyn baǧyndyru sätın köz aldyŋyzǧa elestetudıŋ özı nege tūrady? Künderdıŋ bır künınde AQŞ-qa baryp ündısterdıŋ mädenietımen tereŋırek tanysudy maqsat tūtqan kezım de osy tūs bolatyn...
Ädıl Ahmetovtyŋ ǧylymi şyǧarmaşylyq joly kımdı bolsa da süisındıre tüserı anyq. Qyzyqtyrady, şabyttandyrady, öz-özıŋızge, ainalaŋyzǧa da ülgı tūtuǧa taptyrmaityn tūlǧa retınde airyqşa baǧalatady. Mūnyŋ bärı de jaidan-jai kele salǧan joq, ärine. Ädıl Qūrmanjanūlynyŋ üş tıldı (qazaq, orys, aǧylşyn tılderıne) bırdei şeber meŋgergendıgı ǧylymdaǧy jolyn aiqara aşty desek qatelespeimız. Bala Ädıldıŋ oqu-bılımge qūştarlyǧy üş tılde oqyp qana qoimai, erkın söilep, erkın jaza alatyndai deŋgeide qalyptastyrdy. Keiın Ūlybritaniiada elşı bolǧan jyldary aǧylşyn tılı boiynşa bılım deŋgeiı köne aǧylşyndardyŋ ädebi ülgısı deŋgeiıne deiın köterılgenı qairan qalady. Bärı de – tynymsyz eŋbektıŋ, qajyrly kürestıŋ, mūqalmas qairattyŋ arqasy. Byltyr osyndai ūly tūlǧamen jaqynyraq tanysudyŋ sätı tüstı. Käsıpker, mesenat Qairat Äbekovtyŋ keŋsesınde bız airyqşa qūrmet tūtatyn Ädıl Ahmetovpen kezdesıp qaldym. Özı de sol Qairekeŋnıŋ keŋsesı ornalasqan aspanmen talasqan «Kök saǧym» («Severnoe siianie») atalatyn kök üilerde tūrady eken. «Ūlyq bolsaŋ, kışık bol» ūstanymyndaǧy Ädıl aǧa bızdı jas dep jatyrqamady, jyly şyraimen, jyly jürekpen äŋgıme tiegın aǧytty. Bız de ülkenge degen ıltipatpen mūqiiat qūlaq türıp otyrmyz. Sabyrly, saliqaly, parasat biıgınen ärdaiym tüspeitın Ädıl Ahmetovtyŋ ärbır sözı ornyqty, kırpıştei qalanyp döp tüsedı. Ömır hikaialary ülgı-önegege toly, şyǧarmaşylyq joly sabaq alar därıstei san qyrly aǧamyzdyŋ jastarǧa qamqorlyǧy, ızgılıkke qūştarlyǧy da onsyz da ūly tūlǧany köz aldynymyzda odan saiyn asqaqtata tüskendei. Köpten berı ruhani äŋgımege susap qalǧan bız berılıp tyŋdap otyrmyz. Jan saraiymyz jadyrap, quat alyp sergıp, serpılıp qaldyq.
Bır sätte Ädıl aǧanyŋ üiındegı Dariǧa apaiymyz habarlasyp, därı ışetın uaqyttyŋ bolǧanyn aityp, eskertıp jatty. Qartaiǧanda jan-jarynyŋ qamqorlyǧyn, qūrmetın sezınetınder neken-saiaq. Al Ädıl aǧanyŋ būl tūrǧyda baq-jūldyzy joǧary ekendıgın men aitpasam da sezıp-bılıp otyrǧan bolarsyzdar. Aǧamyzdyŋ dūrys tamaqtanuy, uaqytyly seruenge şyǧuy – bärı de jüielı jolǧa qoiylǧan. Seruen demekşı, bırde Nūr-Sūltandaǧy «Keruen» sauda-ortalyǧyna ketıp bara jatyp, jolai Ädıl aǧa men Dariǧa apaiymyzdy kezdestırıp qaldym. Qoltyqtasyp bara jatqan qūddy jas-jūbailardai jarasymdy jūp. Boilaryn tıp-tık ūstap, körkem kiıngen būl kısılerdı äuelde jastar eken dep qaldym. Şyn sözım. Söitsem, astananyŋ aq boranyna qaramai seruendep jürgen Ädıl aǧamyz ben Dariǧa apaiymyz eken. Mūndai baq ekınıŋ bırıne būiyra bermesı anyq qoi. Nūrlan, Nūrjan, Qarlyǧaş atty ūlaǧatty, bılımdı ūrpaq tärbielep ösırgen olardyŋ nemere-şöberesınen de körer qyzyǧy älı alda dep esepteimın.
Bügın, 23 mamyr künı belgılı ǧalym, diplomat Ädıl Qūrmanjanūly Ahmetov seksennıŋ seŋgırıne şyǧyp otyr. Aǧamyzǧa ūzaq ǧūmyr, zor densaulyq, şyǧarmaşylyq tolaǧai tabys tıleimız! Ǧalymdardyŋ miy eşqaşan öz qyzmetın älsıretpeidı, qaita eŋbek etkennıŋ arqasynda dami tüsetını ǧylymi däleldengen jaiy bar. Ädıl aǧamyz jüz jasaǧannan keiın de şyǧarmaşylyq jūmysyn toqtatpai, qazaq elıne nebır sübelı ǧylymi eŋbekter tudyra bererıne kämıl senemız. Jarqyraǧan jūldyzdai jastarǧa jol körsetıp aman-esen jüre berıŋız, jaqsy aǧa!

Arman ÄUBÄKIR,

«Adyrna» ŪEB»

qoǧamdyq qorynyŋ

prezidentı       

                    
Pıkırler