1980-shi jyldary Malaızııa ókimeti Ulttyq ekonomıkalyq reformany iske asyrý maqsatynda malaılyq jastardy Ulybrıtanııanyń, AQSh-tyń Garvard sııaqty ozyq ýnıversıtetterine (bizdegi «Bolashaq» baǵdarlamasy sııaqty) oqýǵa attandyrady. Onda tek eldiń jas býynyna múmkindik týyp, bıznesti, ekonomıkalyq sektorlardy basqarýǵa qajetti kadrlardy daıyndaýǵa kirisedi.
Ekonomıkalyq reformalardyń shemalary syzylyp, naqty jolǵa qoıylady. Sheteldiń ozyq ýnıversıtetterin aıaqtap kelgen potenıaly joǵary jastar eldegi barlyq mańyzdy ekonomıkalyq sektorlarǵa menedjerler retinde qyzmetke jaıǵasady da, batystyq úlgidegi ekonomıka men bıznesti basqarý formasyna kóshedi. Ókimettiń Ulttyq ekonomıkany reformalaý proesi 1980-shi jyldardan bastap progressıvti iske asa bastaıdy. Jas mamandar telekammýnıkaııa, óndiristi uıymdastyrý, bank sektorlaryn basqarý, aýylsharýashylyǵyn damytý salalaryna basshylyqqa kelip, eldegi azýly sheteldik ınvestorlardy aqyryndap yǵystyra bastaıdy. Malaılyq jastar eldegi ulttyq kompanııalardyń akııalaryna ıe bolyp, jalpy malaılyqtardyń akıonerlik úlesin 30 paıyzǵa deıin arttyrady. Bul Ulttyq ekonomıkany iske asyrý basshylyǵynyń kútpegen jeńisimen aıaqtalady. Bilikti jastar óz jumystaryn súırelep, jeke jeke kompanııalardyń qojaıynyna aınalady. Ulttyq ekonomıka basshylyǵy usynǵan jóni túzý reformalardyń barlyǵyn iske asyrýǵa tabandy túrde kirisken jas býyn asa úlken jetistikterge jetedi. Memleket olarǵa jeńildikter men kómekterin aıamaıdy. Malaızııanyń qarqyndy damý jolyna túsip, álemdik saıası, ekonomıkalyq arenaǵa enýi osy jyldardan bastaý alǵan. Osynyń bári bilikti jas býynnyń arqasynda júzege asqan.
Men sońǵy kezde bizdiń «Bolashaqpen»de, ózdiginen de shetelde oqyp kelgen jastardyń birazynyń túńile bastaǵanyn baıqyp júrmin. Kópshiligi qaıtadan keri ketip qalyp ta jatyr. Jas maman úshin eń aýyr nárse boıyndaǵy bilimi men qabiletin der kezinde jarata almaýy. Shetelde oqyp kelip, eline kelip oryn taba almaýy. Táýelsizdik alǵaly beri bizdiń elde 12 000 azamat shetelde bilim alypty. Sol azamattardyń ishinde elge brend engizgenderi áli atalmaı jatyr. Olardyń kópshiligi álemniń ekonomıkasy ozyq, azýly elderinde oqyp keldi. Olardyń arasynda myqty saıasatkerler men ekonomıster, qarjy sektorlarynyń mamandary da bar.
Al endi, bizdiń osyndaı joǵary potenıaldy jastarymyz bola tura ulttyq ekonomıkamyzǵa qan júrýdiń ornyna tamyryna sary sý jaılap ketti. Sońǵy kezde eldiń ekonomıkalyq jaǵdaıy qandaı bolyp jatqanyn sizder kóorip rtyrsyzdar. Eldiń ekonomıkalyq jaǵdaıy qaltyrap, dirildep, ózin ózi áýpirimdep súırep kele jatyr. Munyń bári dál qazirgi ókimet jasaǵan reformalar da, basqarý júıesy de durys emestiginen, jemqorlar men kósh bastaı almaıtyn kárilerdiń jabysyp bir orynda 30 jyl boıy otyrǵanynan týyndap otyr. Bizdiń joǵarydaǵy káriler dál osy potenıaly joǵary jas býynǵa múmkindik bermeı, baǵyn baılaýda.
Bizdiń aldymyzdaǵy býynnyń da baǵyn baılap, qartaıtyp tastady. Osylaı jalǵasa berse, jas býynnyń potenıalyn paıdalana almaı, jutylyp ketýimiz de múmkin. Qazaq balasynyń eldegi ulttyq kompanııalardyń akıonerleri bolatyn kún keldi. Bizdiń osy ýaqytqa deıin joǵaltqanymyzdy jańa, zamanaýı qalyptasqan jastar ǵana qaıtara alady. Sebebi, Sıngapýrde de, Malaızııada da eldiń mańyzdy sektorlaryna sol kezdegi júıeniń jumys jasap turǵanyna qaramastan Mahathır Mohamad, Lı Kýan Iý sııaqty reformatorlar bilikti jastardy alyp kelip qana ózgeris jasaı bilgen. Biz de bilikti jastardy bıliktiń tarmaǵyna kóptep alyp kelmesek, biz keshigip baramyz.
"Adyrna" ulttyq portaly
