5 jyl boiy sport süier qauymdy sarǧaita küttırgen Tokio Olimpiadasy äne-mıne degenşe esıgımızdı qaqpaqşy. "Toidyŋ bolǧanynan boladysy qyzyq" demekşı atalmyş dodaǧa qatysty bırneşe aqparattardy nazarlaryŋyzǧa ūsynyp körmekpız
Japoniianyŋ törtınşı olimpiadasy
Būǧan deiın Künşyǧys memleketı törtjyldyqtyŋ basty dodasyn üş märte öz elderınde ötkızu märtebesıne ie boldy. Alǧaşynda 1940 jylǧa josparlanǧan olimpiada oiyndary Bırınşı düniejüzılık soǧystyŋ bastaluyna bailanysty ötkızılmegen bolatyn. Keiıngı olimpiadalar 1964 jäne 1998 jyly jalaularyn jelbıretıp, Japon halqynyŋ aidarynan jel estırdı.
Tokionyŋ ülken üzılısı
2006 jyly Japoniia bilıgınıŋ bastamasymen «Tokionyŋ ülken üzılısı» atty baǧdarlama qabyldanyp, keiın «Tokyo 2020 Vision» degen atauǧa auystyryldy. Baǧdarlamanyŋ basty maqsaty olimpiadadan keiıngı qala tırşılıgın joǧary deŋgeide ūstau. Tokio qalasyna boi köteretın «Olimpiada qalaşyqtary» alaman doda bıtken soŋ da öz damularyn jalǧastyryp, qalanyŋ körkeiuıne ülken ülesın qospaq. Osyǧan deiın Oŋtüstık Amerika, Evropa elderınde ötkızılgen köptegen olimpiada oiyndarynan keiıngı qalalardyŋ daǧdarysqa ūşyraǧanyn eskerıp, ülken qadamǧa barǧan japondyqtarǧa taŋ qalmasqa bolmaidy.
Basty stadion
Olimpiada oiyndarynyŋ basty ordasy retınde eseptelıp otyrǧan alaŋ 2014 jyly eskı Olimpiadalyq stadionnyŋ ornyna boi kötergen bolatyn. Alǧaşynda regbiden älem kubogy jarystaryn ötkızu üşın jöndelgen stadion uaqytynda daiyn bolmaǧandyǧyna bailanysty bırden Olimpiada oiyndaryn qabyldamaq. Qūrylystyŋ baǧasy bastapqyda 22mlrd dollarǧa baǧalanǧan bolatyn, bıraq atalǧan baǧa el halqynyŋ arasynda dürbeleŋ tudyryp, halyqaralyq komitetter şeşımımen biudjet 1.2 million dollarǧa qysqardy.
Olimpiadalyq stadion aşylu saltanaty, futbol, regbi jäne körkem gimnastika sekıldı sport türlerın qamtymaq.
Eŋ zamanaui olimpiada
Ūiymdastyru alqasynyŋ boljamynşa būl olimpiada jalpy sport tarihyndaǧy eŋ zamanaui jäne jaŋa önertabys tehnologiialaryna toly şara bolmaq. Japoniialyqtar olimpiadaǧa tek sporttyq emes, jalpy adamzattyq jaŋa tehnologiialardy jūmyldyrmaq niette.
Üş qaǧida
Tokio Olimpiadasynyŋ ırgesı üş negızgı qaǧidamen qalanbaq. Olar:
-Ärkelkılık arqyly bırlık. Būl bızdıŋ «Aqpyz, qara, sarymyz, Aǧaiynbyz bärımız»-degen mätelemızge ūqsaidy. Ūiymdastyruşylardyŋ tüsındıruınşe olimpiada maqsaty adamdardy ūltyna, näsılıne qarap böluge jol bermeu.
-Damuǧa ūmtylu. Olimpiada qalaşyǧynyŋ olimpiadadan keiın de halyq igılıgı üşın qyzmet etuınıŋ özı halyqty bır orynda tūryp qalmauǧa üiretetındıgı aitpasa da tüsınıktı. Būl jolǧy törtjyldyqtyŋ bäsekesı sportşylardy da janküierlerdı de ärdaiym öz-özın damytu, jetıldıru maqsatynda eŋbek etuge, bılım aluǧa şaqyrmaq.
-Mūra. Sporttyq dästürler men adamgerşılık qaǧidattaryn Tokio olimpiadasy özınıŋ basty qūndylyqtary retınde qarastyruda. Buyndar arasyndaǧy sabaqtastyq, keler ūrpaqqa atalǧan qūndylyqtardyŋ berıluı de olimpiadanyŋ basty alǧyşarttarynyŋ bırı retınde körınıs tabuda.
5G İnternet jäne şirtualdy şyndyq
2018 jyldyŋ qys mezgılınde Intel jäne NTT kompaniialary 5G internettıŋ daiyn ekendıgı turaly bastama kötergen bolatyn. Atalǧan ūsynystardy eskergen Halyqaralyq Olimpiada komitetı Intel kompaniiasymen kelısımge keldı. Endıgı uaqytta qala tūrǧyndary men olimpiada qonaqtary jyldam internettı qoldanuşy alǧaşqy tolqynnyŋ qataryna qosylady. Būdan bölek körermender kez kelgen sport jarysyn virtualdy şyndyq közıldırıkterı arqyly stadionǧa barmai-aq köre alady.
Jedel poiyz
Ǧalymdar jedel jyldamdyqty poiyzdar 2030 jylǧa taman qoldanysqa enedı dep boljaǧan bolatyn. Bıraq japon öndıruşılerı atalǧan boljamdy 10 jylǧa jaŋyldyrdy. Olimpiada uaqytynda halyqtyŋ qatynauy üşın jyldamdyǧy 600 km/saǧ-tan asatyn jyldam poiyzdar ıske qosylmaq. Poiyzdyŋ synaq ülgılerı qazırgı uaqytta Tokioda qoldanysqa endı.
Nazarlaryŋyzǧa Tokio olimpiadasynyŋ ainalasyndaǧy aqparattardyŋ alǧaşqy toptamasyn ūsyndyq. Aldaǧy uaqytta taǧy da bırneşe qyzyqty fakttardy ūsynatyn bolamyz. Jaŋa zamannyŋ olimpiadasyn asyǧa küteiık, sportşylarymyzǧa sättılık tıleiık, tek aty jaman dert dodanyŋ şyrqyn būzbasa eken deimız.
Quandyq Körgenov
Ūqsas jaŋalyqtar
