Qytai bilıgı Ortalyq Aziia elderın ekonomikalyq tūrǧydan «jarylqap» jatyr. Täjıkstan Ortalyq Aziiadaǧy eŋ köp deŋgeide Qytaidan investisiia alǧan el. Qazırdıŋ özınde bırneşe kümıs jäne altyn kenışı Qytai tarapyna ötkenı belgılı.
İnvestisiiamen qatar, qytai jūmysşylary da Täjıkstanǧa aǧyluda. Mädenietı men dını, tılı men şyǧu tegı bölek qos ūlttyŋ arasynda türlı qaqtyǧystar da bolyp tūrady.
2019 jyldan bastap resursty paidalanuǧa qatysty täjık-qytai arasynda bırneşe etnikalyq qaqtyǧys oryn alǧan. Sonyŋ eŋ ırısı qytai-täjık bırlesken «Zarafşon» öndırıs orny qyzmetkerlerı men Pendjikenttıŋ kölık jürgızuşılerı arasynda boldy. Atalmyş öndırıs orny KSRO uaqytynda aşylǧan bolatyn. Al 1994 jyly 51% aksiiasyn Commonwealth and British Minerals PLC Ūlybritaniialyq kompaniiasy satyp aldy. Atalmyş kompaniia 2007 jyly 75% aksiiany Zijin Mining Group Co. Ltd Qytailyq kompaniiasyna Täjıkstanmen kelıse otyryp satty. Osylaişa ken orny Qytaiǧa ötıp kettı. Respublikadaǧy eŋ ırı altyn şyǧaru ken orny bolǧandyqtan, onyŋ maŋyzy ekı el üşın de asa zor bolyp tūr.
2019 jyly «Zarafşon» kenışınıŋ basşysy Chjan Holling öz tarapynan kenışke jaqyn aimaqtan auyr jük kölıgın jürgızuşılerge qūm men tas tasuǧa tyiym salatyn zaŋ şyǧardy. Al ol aimaqtyŋ halqy 20 jyl boiy tas pen qūmdy satu arqyly kün körıp kelgen. Būǧan narazy bolǧan jürgızuşıler Soǧdiia oblysynyŋ basşysy Radjab Ahmadzodaǧa şaǧymdanǧan. Alaida Holling äkımge jauap beruden bas tartyp, tek Täjıkstan bilıgıne resmi jauap beretının jetkızgen. Sodan berı bırneşe ai ötse de, būl mäsele şeşılmegen. Jürgızuşıler qarjysyz qalyp, jūmyssyz otyr. Olardyŋ basym köpşılıgı Qytaidyŋ aşyq ekspansiiaǧa köşuıne qarsylyq bıldıruge daiyn. Al Täjıkstan bilıgı būl mäselenı şeşuge asyǧar emes.
Atalmyş janjal öz şeşımın naqty tappai, 2020 jyly da jalǧasqan. Täjıkstanda resmi türde koronavirus joq dep aitylsa da, beiresmi örşıp tūr. Halyq är jūmysty mümkındık körıp, airylǧysy kelmeidı. Qytai investorlarynyŋ şekteuı olardy qarjy tabu mümkındıgınen aiyryp jatyr deidı jergılıktı sarapşylar. 2021 jyly da atalmyş oqiǧanyŋ jalǧasy bolyp, täjık halqy kenış basyndaǧy joldy jauyp tastaǧan.
"Adyrna" ūlttyq portaly
