Qazaqstanda qant tapşylyǧy joq, bıraq importqa täueldılık ülesı artqan dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly Bäsekelestıktı qorǧau agenttıgıne sılteme jasap.
Būl turaly Bäsekelestıktı qorǧau jäne damytu agenttıgınıŋ töraǧasy Serık Jūmanǧarinmen kezdesude qazaqstandyq qant tamaq jäne qaita öŋdeu önerkäsıbı jäne öndıruşı zauyttar qauymdastyǧynyŋ ökılderı habarlady.
—Qazaqstan aumaǧynda Resei jäne Belarus öndırısınıŋ qanttary keŋınen ūsynylǧan, ony el kölemınde tūtynu ülesı qazaqstandyq öndıruşılerdıŋ ülesınen asady jäne şamamen 60%-dy qūraidy, - dedı Jambyl oblysynyŋ Merkı jäne Taraz qant zauyttary, qant öndıruşılerı Baqylau keŋesınıŋ töraǧasy Nūrjan Qaiyrbekov. — Bız EAEO elderımen bıryŋǧai ekonomikalyq alaŋda jūmys ısteimız jäne körşılerdegı qant baǧasynyŋ kez kelgen qūbyluy bızdıŋ naryqtarymyzda da körınıs tabady.
Biyl şikı qant pen aq qant qymbattady, būl älemdık baǧaǧa tendensiia bolyp otyr. Şikı qant Braziliiadan satyp alynady, onyŋ qūnyna dollar baǧamy jäne qaŋtar men mamyr aralyǧynda baǧanyŋ tūraqty ösu dinamikasy äser etetın birjalyq baǧa belgılenımderı äser etedı. Būdan bölek, şikızatty Resei aumaǧy arqyly Qazaqstanǧa deiın tasymaldau qūny 15% - ǧa östı.
Öndıruşılerdıŋ aituynşa, qant öndırısınıŋ qūnyna Jambyl oblysyndaǧy gazdyŋ qymbattauy äser etedı, al onyŋ qūramdas bölıgı öndırıstık şyǧyndar qūrylymynda şamamen 60%-dy qūraidy. Sondai-aq, Qazaqstan ışınde temır jol tasymaldau jäne öndırıske qajettı barlyq ılespe materialdar qymbattaǧan.Zauyt direktory Samat Nädırbekovtyŋ aituynşa, Aqsu qant zauyty jūmys ısteitın Mazut soŋǧy uaqytta aitarlyqtai östı, al ol özındık qūnnyŋ 15-20% - yn qūraidy. Qazırgı uaqytta qazaqstandyq 4 qant zauytynyŋ 2-uı Aqsu jäne Merkı jūmysyn toqtatty, al Taraz öndırıstık quattylyǧynyŋ 25 myŋ tonna bolǧanmen ainalym qarajatynyŋ jetıspeuınen aiyna 15-17 myŋ (tonna) öndıredı. Öndıruşıler habarlaǧandai, aǧymdaǧy jyldyŋ 23 säuırınen bastap EEK-tıŋ «Keden odaǧy komissiiasynyŋ aq qantqa jäne qūraq şikı qantqa qatysty keibır şeşımderıne özgerıster engızu turaly» şeşımı küşıne endı. Alaida, Qazaqstanda būl qūjat älı bekıtılgen joq, sondyqtan öndıruşıler şikızatty bajsyz äkeluge mümkındık beretın normany paidalana almaidy.
Al Reseide aq qantty älemdık naryqtan belsendı türde importtaidy, al Qazaqstanǧa özderı eksporttaidy. «Qazaqstandyq 4 zauyt Reseidıŋ 75 zauytymen jäne Belarustıŋ qyzylşamen jūmys ısteitın 4 zauytymen bäsekelestıkke tötep bere almaidy. Naryq bızde ortaq, jäne ol reseilık jäne belarustyq öndırıstıŋ qantyna toly. Jambyl oblysynda qyzylşa az öndırılgendıkten, Merkı qant zauytynyŋ barlyq önımın öŋdeu 75 kündı alady. Qalǧan uaqytta zauyt toqtap qalady. Mūndai auqymda öndırıstı damytu mümkın emes. Naryq körşı elderden keletın qantqa qanyq bolǧandyqtan eldegı qant öndırısın ūlǧaitu tiımsız, öitkenı būl naryqtyŋ qanyǧuyna äkeledı, - dep atap öttı Nūrjan Qaiyrbekov.Onyŋ aituynşa, bızdıŋ qoljetımdı quattarymyzben şikı qūraq qanttan öndırılgen qantty eksporttai almaimyz. Özbekstan bızden äkeluge baj salyǧymen jabyldy, al Keden odaǧynyŋ ışınde tyiym salu DSŪ aiasynda şikızat qūnynyŋ 5% mölşerındegı jeŋıldıktı mölşerlemenıŋ boluyna bailanysty. Al Resei men Belarusten Qazaqstanǧa qant oŋai keledı. Bızge qoljetımdı şikızat qajet: eger şikı qant arzan bolsa nemese Qazaqstanda qant qyzylşasy köbırek öndırıletın bolsa, bız özımızdı özımızdıŋ qantpen qamtamasyz ete alar edık.
Qauymdastyqtyŋ mälımetınşe, aǧymdaǧy jyly RF-da 6 mln tonna qant qyzylşasy, QR-da aldyn ala boljamdyq derekter boiynşa 500 myŋ tonnaǧa juyq qant qyzylşasy kütılude. Öndıruşıler qyzylşaǧa qaraǧanda şikı qantpen jūmys ısteu oŋai ekenın aitady: öndırıstık sikl 30%-ǧa qysqarady, al daiyn önımnıŋ şikızattan şyǧuy 98,5-99,2% qūraidy, al qyzylşadan tek 12%. Alaida, qyzylşany öŋdeudegı öndırıs marjasy şikızatty öŋdeuge qaraǧanda köp.«Soŋǧy 10 jylda Taraz jäne Merkı zauyttary şikızattan 2 mln 300 myŋ tonnaǧa juyq, al qyzylşadan nebärı 60 myŋ tonna qant öndırdı. Tek Merkı zauytyn jükteu üşın Qazaqstanda qyzylşa öndırısınıŋ kölemın üş esege arttyru qajet. Bız fermerlerden qyzylşa satyp alu qūnyn 20% - ǧa ūlǧaittyq, bıraq būl jetkılıksız», - deidı Nūrjan Qaiyrbekov.
"Adyrna" ūlttyq portaly.
Ūqsas jaŋalyqtar
