Para berıp jūmysqa tūru - qūldyqty satyp alu!
- Mektepke mūǧalım bolu üşın 1 000 000 sūrady, kredit alaiyn desem bank bermei jatyr, 500 myŋ bereiın desem "onda kıtaphanaşy bolasyŋ" deidı, al menıŋ kıtaphanaşy bolǧym kelmeidı.
- Oibai, ne sūmdyq?
- Pol juatyn tehnichka bolu üşın de bızde 300 myŋ berıp kıresıŋ.
Būl - menıŋ on jyldan berı estıp kele jatqan äŋgımem. Bügın jäne bır ret estıdım.
Jūrt däl osyndai para berıp kıretınder üşın, sol parany alǧandarǧa jyny keletın şyǧar, ä? Men kerısınşe osynşa parany beretınderge jynym keledı. "Olarda basqa amal joq" dep şu etetın şyǧarsyzdar, keşırıŋızder. Tabysqa jetpeitın adam ǧana är kez özın aqtap alatyn syltau ızdeidı. Būl - sonyŋ bırı.
Qalai deisız ǧoi, bylai, däl qazır jaŋa kırgen mūǧalım jalaqysy eŋ köp degende 70-80 myŋ, kıtaphanaşy 50-60 myŋ, tehnichkanyŋ aqşasy 40-50 myŋ. Al, onda joǧarydaǧy summa ol - onyŋ bır jyldyq jalaqysy. Ol bır jyldyq jalaqysyn aldyn ala berıp, bır jyl tegın jūmys ısteidı degen söz. Al, ony kredit alyp beru - ekı jyldyq tegın jūmys. Bır jyl para alǧan adamǧa, bır jyl bankke qūldyqqa özın satu.
Is tek būnymen bıtpeidı. Mūndai para bergen adam bır jyldan keiın de jūmystan şyǧyp qalmau üşın bastyǧynyŋ aitqanymen jürıp, aidaǧanyna könedı. Sebebı, kelıspese jūmystan şyǧyp ketuı ǧajap emes. Al, jūmystan şyǧyp ketse aqşa küiedı. Osylai "amalsyz" ailar men jyldardy qūldyqpen ötkızedı.
"Ne ısteidı, endı basqa jūmys joq bolsa" dep kıjınıp otyrsyz ba? Toqtaŋyz.
Bır million jaraidy, bes jüz myŋ teŋgesı bar adam, osynşa aqşany qinalsa da tabatyn adam qūldyqsyz da ömır süre alady. Mūndai aqşamen biznes te bastauǧa bolady, mūndai aqşamen mal alyp, mal baǧuǧa da bolady. Mūndai aqşamen baqşa eguge de bolady. Mūndai aqşamen... Bır jaqsy jerı - "özıŋ bi, özıŋ qojasyŋ". Qūl bolmaisyŋ!
Ökınışke, bızde "ükımet öltırmeidı" degen sana basym. Ükımet öltıredı, öltırgende ädemı öltıredı. Sebebı, qūldyqtaǧy ömır tırşılık emes.
Para beruşı barda, para aluşy qaşan da tabylady. Paranyŋ kölemınıŋ sonşalyq joǧary boluy - para beruşınıŋ tym köp ekenınıŋ kesırı. Sebebı, olar kezekte tūr. Para beruşılerdıŋ qarasy köbeigen saiyn, paranyŋ qūny joǧarylaidy. Būl - qarapaiym logika.
Para berudı oilamaityn, özın-özı asyrau qabıletı joǧary qauym qalyptasqanda ǧana jemqorlyq joiylady.
Qandai adam para beredı?
Özıne senımsız, bılıksız maman para beredı. Bılıktı, qabılettı qauym qūldyqty satyp almaidy eşqaşan!
Jūmys beruşı retınde de, är öŋırdı köp aralaityn adam retınde de Qazaqstanda jūmyssyzdyq joq, bılıksızdık öte auyr ekenın moiyndaimyn.
Käsıpkerlermen, biznesmendermen söilese ketseŋ bärınıŋ aitatyny "bılıktı kadr tabu öte qiyn, maman tapşy" dep jylaidy. Al, qoǧam jūmys tappai jylaidy. Bıraq, qūldyqta ömır süruge qoǧam beiıl.
Al, million para berıp jūmysqa tūrǧan soŋ "jüie - jemqor, eşkımnıŋ moraldyq qūqy joq" dep synauǧa däl sol adamnyŋ qūqy joq.
Bes jüz teŋge jegen adam, mümkındık tusa, bes jüz milliondy da oilanbai jeidı. Özı para berıp jūmysqa kırgen adamnyŋ para almauy tıpten mümkın emes.
Sondyqtan, adam özgermei qoǧam özgermeidı, qoǧam özgermei bilık özgermeidı.
Qūldyqty satyp almaiyq, aǧaiyndar!
Būl 21 ǧasyr!
Belgılı ūstaz
Aiatjan AHMETJANŪLYNYŊ
feisbuk paraqşasynan
Ūqsas jaŋalyqtar
