25 jeltoqsan, eskishe kúntizbede Alash respýblıkasy jarııalanǵan kúnge 100 jyl tolǵanda aqparat agenttigi «Alash arystarynyń 100 izbasaryn» marapattady. Sondaı-aq «Qamshy» portaly aqparat aıdynyna qosylǵanyna 5 jyldyq mereıtoıyn toılady.
Saltanatty sharaǵa Halyq jazýshysy Qabdesh Jumadilov; Qazaqstan Respýblıkasyn jarııalaǵan Joǵarǵy Keńestik tóraǵasy bolǵan Serikbolsyn Ábdildın; Alashtanýshy, akademık Mámbet Qoıgeldi; Máskeýde «Jas tulpar» uıymyn qurǵan memleket jáne qoǵam qaıratkeri, dıplomat Murat Áýezov; jazýshy, dramatýrg Dýlat Isabekov; Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, aqyn Ulyqbek Esdáýlet; tarıhshy, ǵalym Talas Omarbekov; «Mustafa shoqaı jolymen» atty tórt bólimnen turatyn tarıhı derekti fılm túsirgen aqyn Qasymhan Begmanov; abaıtanýshy, áýezovtanýshy, alashtanýshy Tursyn Jurtbaı; Jeltoqsan oqıǵasy týraly «Allajar» fılmin túsirgen Qaldybaı Ábenov; Alashtanýshy, álıhantanýshy Sultan-Han Aqqululy, Ahmettanýshy Amanqos Mekteptegi sııaqty aǵabýyn zııaly qaýym ókilderi men saıasattanýshy Ámirjan Qosanov, Rasýl Jumaly; oǵan qosa jazýshylyǵy bir tóbe Ǵarıfolla Ánes, Nurtóre Júrsip, Ermurat Bapı, Qazybek Isa, Amangeldi Keńshilik, Dáýren Qýat, Esengúl Kápqyzy, Aqberen Elgezek sııaqty jýrnalıstıkanyń úlken esimderi, Májilis depýtaty Orazkúl Asanǵazy,embrıolog, dáriger Saltanat Baıqoshqarova sııaqty tulǵalar, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi Ramazan Stamǵazıev, aıtys aqyny Rınat Zaıtov qatysty. Sondaı-aq, Almaty qalasy Ishki saıasat basqarmasy basshysy Nurlan Sydyqov, Dımash Qudaıbergenniń ákesi Qanat Aıtbaev; jer týraly mıtıngige shyqqany úshin sottalǵan Maks Boqavtiń anasy Rahıla Qojasova, jazýshy Dıdahmet Áshimhannyń uly Dáýlet Áshimhan, Orazaly Dosbosynovtyń qyzy Nuraısha, qamaýdaǵy Saıat Ybyraıdyń uly Aıdos arnaıy kelse, qamshy.kz qurylǵannan búginge deıin qoldap-qýattaǵan el aǵalary men oqyrmandary qurmetti qonaq boldy.
«Alash arystarynyń izbasary» medalyn qamshy.kz halyqtyń ınternette daýys berý joly arqyly bekitken. Bul «Qamshynyń» Alash avtonomııalyq respýblıkasynyń jáne «Alash Orda» úkimetiniń 100 jyldyǵyna oraı qolǵa alǵan 5 is-sharanyń qorytyndysy. «Qamshynyń» 5 jyldyǵymen ushtasa kelgen keshte zııaly qaýymnyń aqsaqaldary Alash ıdeıasyn dáriptep saıt jumysyna jetistik tilep batasyn berdi.
Alash arystarynyń biri, zańǵar jazýshy Muhtar Áýezovtiń balasy Murat Áýezov tebirene sóıledi:
«Eń jaqsy úmitterim qazir aqtalyp otyr. Jınalǵan azamattardyń ózderin kórgende kóńilim birden kóterildi. Shynymen baıandy, kileń jaqsy azamattar, sanaly azamattar, ultjandy azamattar, erjúrekti azamattar jınalypty. Demek myna tańdaý, jaqsy ataý — «Alash arystarynyń izbasarlary» degen ataýdyń ózi óte jaqsy tańdalǵan. Muhtar Áýezovtiń 120 jyldyǵyna baılanysty men bıyl kóp jerde boldym. Alashshyl, rýhty ǵana emes úlken isterge daıyn jastardyń sany qazir kóbeıip kele jatyr. Demek bul tarıhı zańdylyq. Biz Alashtyq aǵalarymyzdyń rýhyn durystap bilsek, olardyń is-áreketterin durystap bilsek, bul Alash degen ulttyq kúrestiń júıeli túri deýge bolady. Biz tek qana olardyń ómirbaıanyn zertteýmen shektelmeýimiz kerek. Qalaı kúrese bildi? XX ǵasyrda bolashaqqa qandaı armandary boldy? Jáne olar armandaryna qalaı umtylǵan? Olardyń umtylysy sonshama kóp, odan beri qanshama ýaqyt ótti, osynyń bári ár jańa býynǵa úlken-úlken áserin tıgizip otyr. Sonyń ishinde mysaly 1960 jyldary «jastulparlyqtardyń» qalaı, ne istegenin aıtýǵa bolady. Qudaıǵa shúkir. Biz bildik, sezdik. Bolathan dosym bar, búkil sanaly azamattar. Áke-sheshelerinen kóptegen áńgimeler, asharshylyq týraly, 1937 jyldar týraly estidik. Jáne de Alash azamattaryn kórdik. Kerek bolsa sheshem Fatıma aıdaýda júrgende aıtatyn áni Alash azamattarynyń ánderi bolatyn. Sonyń ishinde mynandaı bir sózi bar edi. «Tili jat, Dini jat, Dili jat. Jat elden taıaqty jep ediń» dep, demek osy ánderdi estip, ulttyń osyndaı kúnderin esh ýaqytta umytpaıtyn analar bar. Al olardyń jaqsy tárbıesin kóretin uldar, qyzdar, balalar, Qazaqstan boıynsha osyndaı jastar kóp.
«Qamshy» uıymynyń búgingi isi úlken tarıhı maǵynasy bar áreketi. Bular qazyq qaqty. Bul qazyq bıik shańyraq. Tek qana rýh shańyraǵy. Ulttyq kúres úshin jas azamattar toptasyp bolashaqqa armandaı biledi. Bizge qazir armanmen shektelýge bolmaıdy. Biz iske kirisýimiz kerek. Óıtkeni bul kesh, qazir ýaqyt ótti. Úlken is-áreketterge kirisýimiz kerek. Alash tek qana úlgi retinde emes. Alashtyń azamattary shynymen segiz qyrly, bir syrly azamattar. Olardy ustaz tutýymyz kerek. Olardy tereńirek zerttep qarasaq báriniń ustazdyǵy bar. Mysaly Muhtar 19 jasynda Ahmet Baıtursynovtyń tapsyrmasymen «Japonııa» degen maqalasyn jazǵan. Óıtkeni Azııa keńistiginde japondardan basqa birde-bir el óz bostandyǵyn saqtaı almaǵan. Batys basyp tastaǵan. Osy Japonııadan úlgi alyp qalaı bodandyqtan shyǵamyz degen oımen «Japonııa» týraly maqala jazdy.
Búgingi bastama keleshegi óte jaqsy. Úlken ıdeıanyń ereksheligi oǵan sengen adam, oǵan janyn bergen adam ómir boıy sol ıdeıadan arylmaı júredi. Ýaqyt, zaman ketip jatyr. Alashtyń ıdeıasy, kúres tásili naǵyz jańǵyrýdyń belgisi. Búgingi keshti uıymdastyrǵan azamattarǵa myń da bir raqmet!»
«Qamshynyń» mereıtoılyq is-sharasynda kelgen qonaqtardyń barlyǵy kesek oılar, keskin pikirler aıtty. Ulttyq máseleler qozǵaldy. Onyń bári aldaǵy ýaqytta qamshy.kz minberinde jarııalanatyn bolady.
Aqparat agenttigi 5 jyldan beri janynan tabylyp kele jatqan, «Alashtyń asyn berisken», «ıdeıasyn jańǵyrtysqan» jankúıer oqyrmandaryna, qoldap-qýattaǵan jany jomart azamattarǵa, mereıtoıǵa jıylǵan aq dastarhanǵa aq batasyn ala kelgen zııaly qaýymǵa, aqparattyq qoldaý kórsetken BAQ ókilderine, qıyndyǵy men qýanyshyn birge bólisken jýrnalıst ujymyna taýdaı alǵysyn bildiredi.
Jańa jylda, jańa beleste «Qamshy» sizderdi basqa qyrynan qýantady. Qoldaryńyzdan Qamshy túspesin!
Fotoreportaj: Janserik Ardaquly
