Qazaq «Apat aityp kelmeidı» dep tekke aitpaǧan. Ötken jyly Maŋǧystau oblysynyŋ bırqatar audanynda bolǧan tabiǧi apattar halyqty eseŋgırettı. Biyl tötenşe jaǧdaidyŋ aldyn alu boiynşa qandai şaralar jüzege asyrylyp jatyr? Osy jäne özge de sūraqtardyŋ jauabyn alu üşın «Adyrna» tılşısı oblystyq tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ basşysy Mūrat Mūhanovpen tıldestı.
– El ışınde tabiǧi jäne tehnogendık apattardyŋ aldyn alu boiynşa qandai şaralar ūiymdastyrylyp jatyr?
– Tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu üşın Maŋǧystau oblysy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ qyzmetkerlerı köptegen profilaktikalyq ügıt –nasihat jūmystaryn jürgızedı, iaǧni telearnalarda tıkelei efirde baǧdarlamalarǧa şyǧady, ört jäne sudaǧy qauıpsızdık erejelerın, sonymen qatar, tabiǧi jäne uly gazdan adamdardyŋ ulanuynyŋ aldyn alu maqsatynda, tūrǧyn üilerdı, teŋız jaǧalaularyn aralap, jadnamalar taratady. Qauıpsızdık erejelerı BAQ betterıne şyǧarylady, radioda audiolar jıberılıp, radioda tıkelei äfir arqyly jetkızedı. Brifingter ūiymdastyrylyp, telearnalardyŋ qatysuymen profilaktikalyq ıs-şaralar ūiymdastyrylyp otyrady.
Sonymen qatar jyl saiyn Bılım beru basqarmasymen bırıgıp «onlain» rejimınde interaktivtı sabaqtar jürgızıledı.
Departament tarapynan sanattar boiynşa bölıp, därıster oqylady.
– «Oblys tötenşe jaǧdailarǧa daiyn» dep aituǧa tolyq negız bar ma?
– QR Tötenşe jaǧdailar Ministrlıgınıŋ, Maŋǧystau oblysynyŋ Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ jūmys josparyna säikes, oblysta tötenşe jaǧdailar oryn alu qaupı bar mäseleler boiynşa, tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu maqsatynda josparly türde ärbır toqsan saiyn jäne qajettılıgıne qarai jospardan tys Maŋǧystau oblysynyŋ tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu jäne joiu jönındegı komissiiasynyŋ otyrysy ötedı.
Sondai-aq tabiǧi jäne tehnogendık sipattaǧy tötenşe jaǧdailardy joiu kezınde şekaralas aimaqtarmen bırlese äreket etu, tötenşe jaǧdailarǧa äzırlıktı jäne ıs-qimyldardy qamtamasyz etudıŋ aumaqtyq josparlary bekıtıledı.
Jaŋaözen qalasy boiynşa qazırgı taŋda josparlanǧan drenaj jüiesınıŋ qūrylysy 100% aiaqtaldy (jalpy ūzyndyǧy 22 şaqyrym).
Mūnaily audanynda jergılıktı biudjet esebınen 5440 m. drenaj jüiesınıŋ qūrylysy jüzege asyryldy, onyŋ ışınde Basqūdyq auylynda-724 m, Atameken auylynda-4716 m. ärqaisysy önımdılıgı 40 m3 bolatyn 4 qūdyq jäne 6 sorǧy qondyrǧysy ornatyldy. Jinalǧan sular Basqūdyq auylynan su aidau nasosy arqyly Qoşqar ata kölıne, Atameken auylynan Zaozernyi eldı mekenınıŋ janyndaǧy «Oimaşy» kölıne jıberıledı. Qazırgı uaqytta jūmystar su basudyŋ negızgı uchaskelerınde jürgızıldı. Nätijesınde eldı mekenderdıŋ 17 köşesınde su basudan 500-ge juyq üidıŋ tolyq qauıpsızdıgı qamtamasyz etıldı.
Halyq pen aumaqtyŋ köktemgı kezeŋdegı TJ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu boiynşa aldyn alu şaralaryn qabyldau maqsatynda Departament mynadai jūmystar jürgızude:
– «Su tasqynyna qarsy ıs-şaralar jospary» jasaqtaldy jäne oblys äkımınıŋ orynbasarymen bekıtıldı;
– «Nöser jauyndaǧy qarǧyn sudan eldı mekenderdı, avtomobil jäne temır joldaryn qorǧau boiynşa küşter men qūraldardyŋ, suaǧar qūrylystarynyŋ daiyndyǧy turaly» mäselesı boiynşa Oblystyq TJ komissiiasynyŋ otyrystary ötkızılıp otyrady. Nätijesınde jergılıktı qala jäne audan äkımdıkterıne, tiıstı memlekettık organdarmen käsıporyndarǧa Köktemgı su tasqynynyŋ aldyn alu boiynşa naqty tapsyrmalar berıldı.
Su tasqyny zardaptarynyŋ aldyn alu jäne joiu üşın inerttı materialdar, (qūm salynǧan) qory daiyndalady jäne janar-jaǧarmai üşın şarttar, tamaqtanu üşın şart bar.
Oblys boiynşa barlyq avtojoldarda jäne temır joldarda su ötkızu qūrylystary bar. Jyl saiyn tiıstı merdıger mekemeler su ötkızu qūrylystaryna tazartu jūmystaryn jürgızude.
Departamentpen avariialyq qūtqaru jūmystaryn jürgızuge adam, tehnika, motopompalar jäne jüzu qūraldary daiyn.
Sonymen qatar, respublikalyq jäne oblystyq kölemde ötkızıletın oqu- jattyǧularda jeke qūramnyŋ bılıktılıgı arttyrylyp, jūmyldyrylatyn tehnikalar sany şyǧarylyp, qūzyrly organdarmen jasalatyn jūmystardyŋ özara ıs-äreketterı jetıldırılıp otyrady.
Negızınde, oblysta qys kezı qarsyz ötedı. Alaida, oblysta qar basu qauıptı aimaqtar engızılgen. Qar qūrsauynda qaluy mümkın adamdarǧa arnalǧan respublikalyq jäne oblystyq avtojoldarda jylytu punktterınıŋ sany naqtylanyp otyrady (Oblysta 12 qar basu qauıptı aimaq bar. Qar qūrsauynda qaluy mümkın adamdarǧa arnalǧan 20 jylytu punktı jūmys jasaidy, onyŋ ışınde respublikalyq avtojoldarda – 13, oblystyq avtojoldarda – 7). Maŋǧystau oblysy aumaǧynda tabiǧi jäne tehnogendı sipattaǧy tötenşe jaǧdailar oryn alǧan jaǧdaida, oblys boiynşa Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ jeke qūramy, küşterı men qūraldary tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu jäne joiu jūmystaryn jürgızuge tolyqqandy daiyn.
Tötenşe jaǧdailar daiyndyǧyna qyzmetkerlerdıŋ de bılımdılıgı de äser etedı.
2018 jyly Bautino portynda «TENIZ – 2018» halyqaralyq keşendı jattyǧuy ötkızıldı, onda QR IIM Tötenşe jaǧdailar komitetınıŋ bölımşelerınen basqa Kaspii janyndaǧy memleketterdıŋ tötenşe jaǧdailar bölımşelerı qatysty (RF, Äzırbaijan Respublikasy, Türkmenıstan Respublikasy). Qarau üşın Katar memleketınıŋ ökılderı qatysty.
2021 jylǧy 30 şıldede Aqtau qalasynda «Primorskii-1» şaǧyn audanynda jaŋa suda qūtqaru stansiiasynyŋ saltanatty aşylu räsımı öttı.
Suda qūtqaru stansiiasy Aqtau qalasyndaǧy eŋ zamanaui beket bolyp tabylady. Kaspii teŋızınıŋ ūzyndyǧyn eskere otyryp, tötenşe jaǧdailarǧa tūraqty äzırlıktı jäne jedel den qoiudy qamtamasyz etu üşın suda qūtqaru stansiiasyn salu qajettılıgı tuyndady. Teŋız jaǧasynda köptegen demalys aimaqtary men bazalary bar.
Jedel-qūtqaru jasaǧy qūtqaru katerlerımen, süŋguırlık jäne suda qūtqaru jabdyqtary men kerek-jaraqtarymen jabdyqtalǧan.
Maŋǧystau oblysy aumaǧyna 4 ört söndıru deposy jetkılıksız (Aqtau qalasyna - 2; Tüpqaraǧan audany, Saiyn Şapaǧat auylyna - 1; Mūnaily audany, Batyr auylyna - 1).
Memlekettık baǧdarlamalar şeŋberınde Qazaqstan Respublikasynyŋ ört qauıpsızdıgı salasyndaǧy memlekettık saiasatynyŋ basym baǧyttaryn ıske asyru boiynşa keşendı şaralar qabyldanuda. Jaŋa ört söndıru deposy 2020 jyldyŋ 25 jeltoqsanynda Maŋǧystau oblysy, Mūnaily audany, Basqūdyq auylynda aşyldy. Jaŋa ört söndıru deposynda 58 käsıbi ört söndıruşı qyzmet etedı. Ört söndıru deposy jalpy audany 8000 ş.m. jer uchaskesınde ornalasqan. Ört söndıru bölımşesı 36 019 adam jäne 4573-ten astam tūrǧyn üiı bar Basqūdyq auylynyŋ eldı meken tūrǧyndaryn örtten qorǧaudy qamtamasyz etedı. Mūnaily audanynyŋ tūrǧyndary üşın ört söndıru deposyn aşudyŋ maŋyzdylyǧy zor.
– Keremet! Al oblysta qauıptıŋ aldyn alu üşın naqty qandai şaralar atqarylyp jatyr?
Oblys kölemınde tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu maqsatynda köptegen şaralar atqaryluda. Atap aitqanda:
- su tasqynyŋ aldyn alu üşın su aǧarlarmen, aryqtar tazartylady. TJ kezınde qoldanatyn inerttı materialdar, janar-jaǧarmai, rezerv qarajat qorlary, evakuasiialanatyn panalar äzırlıkke keltırıledı;
- biylǧy su tasqyny kezeŋınde jergılıktı atqaruşy organdarmen bırlesıp su tasqyny zardaptarynyŋ aldyn alu jäne joiu üşın 1670 tonnadan astam inerttı materialdar, 3290 qap (qūm salynǧan) qory jäne janar-jaǧarmai üşın 19 niet-şart, tamaqtanu üşın 124 şart daiyndaldy. Oblys boiynşa barlyǧy 1336 (avtokölık jolynda 783, temır jolda 583) su ötkızu qūrylystaryna tazartu jūmystary jürgızıldı;
- ört qauıptı kezeŋde der kezınde TJ-ǧa äreket etu maqsatynda ǧaryştyq monitoring arqyly baqylau jürgızıledı;
- ört qauıptı, suǧa tüsu mausymy, jylytu mausymy kezeŋderınde kündelıktı türde qauıpsızdık erejelerın saqtau boiynşa profilaktikalyq jūmystar jürgızıledı. Atalǧan şaralarǧa memlekettık emes jäne volonterlyq ūiym ökılderı, BAQ ökılderı, jergılıktı atqaruşy organ ökılderı jūmyldyrylady.
Sonymen qatar, az jūmyldyrylǧan toptarǧa, iaǧni, az qamtylǧan otbasylarǧa, mügedekterge, jalǧyz basty zeinetkerlerge köp nazar audaryldy, osyǧan orai tūrǧylyqty jerlerı boiynşa tüsındıru jūmystary jürgızıldı.
Jyl saiyn jaz mezgılı bastaluymen Kaspii teŋızı jaǧalauyna demalysqa keletın qydyruşylar sany da artyp otyr.
Osyǧan orai şomylu mausymynda statistika boiynşa sudaǧy qauıpsızdık erejesın saqtamaǧandyqtan qaza bolǧandar sany jäne zardap şekkender sany artady.
Kündelıktı Departamenttıŋ qūrylymdarymdyq bölımşelermen şomylu mausymyna daiyndyq kezınde jäne şomylu mausymy kezınde tūrǧyndardy jäne qonaqtardy sudaǧy qauıpsızdık erejelerın saqtau boiynşa keŋ auqymdy ügıt –nasihat jūmystary jürgızıledı.
Şomylu mausymy bastalǧannan bastap Jedel-qūtqaru jasaǧynyŋ (JQJ) küşterı qyzmet ötkerudıŋ küşeitılgen türıne auystyryldy. Suǧa tüsu üşın qauıptı uchaskelerde kezekşılıktı jüzege asyratyn 5 mobildı beketter ūiymdastyryldy.
Sondai-aq, kün saiyn Departamenttıŋ qūrylymdylyq jergılıktı jäne vedomstvolyq küşımen su maŋynda köpşılık demalatyn oryndarǧa patruldeu jäne reidter jürgızıledı.
Osyǧan bailanysty, Departament, Jergılıktı polisiia qyzmetı jäne Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq ūlan 6656 äskeri bölımşesı arasynda üş jaqty «Reidter men patruldeu ötkızudıŋ jospar-kestesı» josparyna qol qoiylyp, bekıtılgen uaqytqa säikes reidtık jūmystar jürgızıledı.
2021 jyldyŋ 7 aiy boiynşa būqaralyq aqparat qūraldarynda 868 (2020 - 602) söz söileu ūiymdastyryldy, onyŋ ışınde teledidarda – 152 (2020 - 99), baspa basylymdarynda – 214 (2020 - 183), aqparattyq agenttıkterde – 380 (2020 – 256), radioefirde – 122 (2020 - 64).
Dauys zoraitqyş arqyly -974 ret (2020 jyly –209 ret) jetkızıldı.
Äleumettık jelıde barlyǧy 1510 (2020 jyly - 453) şyqty.
Bügınde (2021 jyldyŋ 7 aiy boiynşa) "QazTransGazAimaq" AQ jäne "RSKU-Aktau" JŞS merdıgerlık ūiymdarynyŋ mälımetıne säikes, oblys aumaǧyndaǧy tūrǧyn üiler men päterlerde barlyǧy 2 841 gaz taldaǧyş qūrylǧylary ornatylǧan.
Būdan bölek, jylytu mausymyna daiyndyq jäne ony ötkızu şeŋberınde qalalar men audandar äkımdıkterınıŋ qarajaty esebınen oblysta halyqtyŋ äleumettık osal toptarynyŋ üilerınde 985 gaz taldaǧyş qūrylǧylary ornatyldy (onyŋ ışınde Qaraqiia audanynda-300, Tüpqaraǧanda – 200, Maŋǧystauda – 15, Beineude-470).
Sonymen qatar, oblystyŋ qalalary men audandarynda jalpy somasy 22 mln.713 myŋ teŋgeden asatyn 2 310 gaz taldaǧyş datchikterın qosymşa ornatu josparlanyp otyr. (Mūnaily audanynda – 10 mln.800 myŋ teŋge somasyna 1200 dana, Tüpqaraǧan audanynda – 1 mln. teŋge somasyna 150 dana, Maŋǧystau audanynda-1 mln. 600 myŋ teŋge somasyna 160 dana., Aqtau - 759 8 mln 329 myŋ teŋge somasyna., Jaŋaözen – 41 984 myŋ teŋge somasyna.).
Biyl 7 aidyŋ ışınde örtterde adamdardyŋ qaza boluy men jaraqattanuynyŋ aldyn alu maqsatynda, onyŋ ışınde jylytu mausymy kezeŋınde 244 myŋnan astam (244 908) adamdy qamti otyryp, 49 myŋnan astam (49 500) tūrǧyn üi sektoryn aralau ötkızıldı. Ört qauıpsızdıgı taqyrybyna jadynamalar, bukletter jäne nūsqaulyqtar taratylyp, 2 430-dan astam adamdy qamti otyryp, 18 jinalys jäne halyq jiyny ūiymdastyryldy, 66875 jadnama taratyldy.
Suǧa şomylu mausymynyŋ ötken kezeŋınde sudaǧy qauıpsızdık şaralary turaly barlyǧy 75 myŋnan astam dana (75 370) ügıt-nasihat önımderı taratyldy.
Ügıt-nasihat jūmystaryn jürgızu üşın halyqty jūmyspen qamtu ortalyǧynan qoǧamdyq-erıktı jasaq erıktılerınıŋ 30 adamy qatysqanyn atap ötken jön, sondai-aq kün saiyn ükımettık emes ūiymdardan 817 volonter tartyldy.
Qalalar men audandar äkımdıkterı jaǧalau aimaqtarynda qaza bolǧandar men zardap şekken adamdardyŋ statistikalyq derekterı körsetılgen 26 tyiym salu belgılerı men 30 stend ornatyldy.
Teŋızdegı qūqyqtyq tärtıp mäselelerın jergılıktı polisiia qyzmetı baqylaidy, olarmen bırge 359 reid jürgızıldı.
– Qazırgı taŋda oblystaǧy ört söndıru qyzmetınıŋ ielıgınde qanşa tehnika bar?
Oblys aumaǧynda tūrǧyndardy jäne türlı şaruaşylyq jürgızu subektılerın qorǧau maqsatynda 12 ört söndıru bölımı (3 mamandandyrylǧan ört söndıru bölımı jäne 9 ört söndıru bölımı) jūmys jasauda.
Künı bügınde Qyzmet bölımşelerınıŋ ört söndıru jäne qūtqaru avtomobilderı parkınde türlı funksionaldyq maqsattaǧy 117 bırlık tehnika bar.
2020 jyly respublikalyq biudjet esebınen 4-bırlık AS-5-40 Kamaz-43253, 1-bırlık AS-5-40 Kamaz-43118 jäne 1-bırlık AL-32 Kamaz-43253 satyp alyndy. 2021 jyly jergılıktı atqaruşy organmen 1 bırlık avtosisterna (AS-5-40) jäne 1 bırlık avtosaty (AL-32) alyndy.
Qyzmet bölımşelerı 2021 jyldyŋ 1-jartyjyldyǧynda dabyl boiynşa 742 ret şyǧudy jüzege asyrdy. Ört söndıru kezınde 9 adam qūtqaryldy (2020 jyldyŋ ūqsas kezeŋınde – 9), 281 adam qauıpsız jerge köşırıldı.
– Sūqbatyŋyzǧa raqmet! Jūmystaryŋyzǧa sättılık tıleimız!
Äŋgımelesken Diana ASAN,
«Adyrna» ūlttyq portaly
