«Kelını jaqsy üidıŋ – keregesı altyn» deitın halyqpyz. Elımızdıŋ är öŋırınde qalyptasqan salt-dästürge bailanysty kelınderge qoiylatyn talaptar da är qily keledı. «Euraziia» bırınşı arnasynyŋ tılşılerı är aimaqtyŋ kelınderınıŋ bır künın nazarlaryŋyzǧa ūsynady, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Qazırgı kelınderge, tüsken öŋırıne bailanysty zaman aǧymyna sai qoiylatyn talaptar är qily keledı. Mäselen batystyŋ kelınderıne aq jaulyǧy men kamzolyn tastamau mındet bolsa, syr öŋırınde kelınnıŋ enege degen qūrmetı bırınşı orynda. Al kei jerlerde kelınder enelerımen qūrdasyndai syrlasyp, äzıldesıp jüre beretın körınedı.
Maŋǧystaulyq kelınderdıŋ taŋdary saǧat 5-te atyp, tüie sauumen bastalsa, Qyzylorda kelınderı taŋdaryn eşkı sauumen atyrady eken.
türde sälem salady. Joldasy ömırden ötkennen keiın, kelın sälem saludy toqtatady.
«Bızdıŋ öŋırdegı kelınderdıŋ barlyǧy da 5-te tūrady. Ol mındet. Kiız üiı bar üi, tūra sala tündıktı aşady. Ol tek bızdıŋ öŋırde ǧana emes, «tündık aşu» qazaqtyŋ ejelden kele jatqan yrymy. Taŋǧy saǧat 5-te tūryp, tüie sauamyn. Üide tört tüie bar. Ony abysynym ekeulep sauyp alamyz. Siyrǧa qaraǧanda tüie sauǧan jeŋıldeu. Mysaly myna tüienıŋ aty İndira. Enem solai dep qoiǧan. Öte asau bolǧandyqtan aiaǧyn arqanmen bailap sauamyn. Äitpese teuıp jıbereuı mümkın. Batystyŋ kelınderı eşqaşan er adamnyŋ aldynan kesıp ötpegen. Kündelıktı taŋerteŋ ata-enege, körşıŋdı körıp qalsaŋ ol üidıŋ adamdaryna sälem salady. Enşısın alyp, bölek şyqqan kelın ülken şaŋyraqqa kelgende, esıkten kıre sala, üide adam bolsyn-bolmasyn ülken üige qūrmet retınde sälem salyp kıredı. Ol şaŋyraqqa sälem degendı bıldıredı»,- dedı Maŋǧystau oblysynyŋ kelını Bibıgül Amanqosova.Maŋǧystaulyq kelınderdıŋ basqa öŋırlerge qaraǧanda erekşelıgı – alǧaşqy bır jyl boiy aq kiım kiıp, aq oramal taǧyp, osy aralyqta törkındep qydyrmaidy. Jaŋa tüsken kelınnıŋ kiımı men jasauyndaǧy tüsterge qatty nazar audarylady. Mysaly jas kelınnıŋ kiımı men jasauyna sary tüstı mülde qoldanbaidy. Ol saǧynyştyŋ belgısı dep sanalady. Törkının sarǧaiyp saǧynbasyn, joldasy aman jürsın degen yrymmen būl tüstı qoldanbaidy. Eger joldasy ömırden ötse, kelın aq oramal taqpaidy. Onyŋ tüsın özgertedı. Kelınder ata-eneden bastap, körşı-qolaŋǧa, aǧaiyn-tuysqa, ülken üidıŋ bosaǧasyna mındettı
Ūqsas jaŋalyqtar
«Jaman kelın degen bolmaidy. Enesı jaqsy bolsa barlyq şaruany üiretıp, kelındı özı baptauy tiıs. Sen tamaq jasai almaisyŋ, tüie saua almaisyŋ dep türtpekteudıŋ qajetı joq. Ondai üide bereke bolmaidy. 50 jyldan berı kelınderımnıŋ qolynan şäi ışıp kelemın. Barlyǧyna da üi şaruasyn özım üiretıp, tärbielep alǧanmyn. Jaman emes. 4 kelınım, 41 nemerem, 6 şöberem bar. Barlyǧynyŋ attaryn atap şyǧuǧa şamam kelmeidı. Şatasyp qalamyn»,- deidı Ajarhan Sarǧojaeva.Maŋǧystau öŋırınıŋ kelınderıne tek aq tüstı kiım kigızılse, qyzylordalyq kelınderdı bastan aiaq qyzyl tüstı kiımmen kiındıredı. Būl jas kelın tıl-közden aman jürsın, sol üidıŋ jaŋa tüsken kelını ekenı baiqalyp tūrsyn degen yrym eken. Araǧa jyl salyp, kelın säbilı bolyp, ana kelın atanǧan kezde, basyndaǧy oramalyn aq tüske auystyrady eken.
«Taŋerteŋ erte tūryp, eşkı sauyp, tauyqtardyŋ jūmyrtqasyn jinap, maldy örıske aidap, ata-enemız tūrǧanşa ystyq bauyrsaǧymyzben şäiımız daiyn tūrady. Äulettıŋ ülkenderıne, auyldyŋ qariialaryna, jasy ülken abysyndarymyzǧa mındettı türde sälem salamyz. Būl bızdıŋ dästür!»,-deidı syr öŋırınıŋ kelını Janerke Äbılda.Bügınde arqanyŋ kelınderıne būl salt-dästürdı qataŋ ūstanu mındettı emestei körındı. Äzılı jarasyp jatsa, atasymen äzıldesıp, qūp körıp jatsa, enesımen qūrbydai tatu tūramyz dedı Astanalyq kelın Ūldanai Baibaqova.
«Basynda kelgende bıraz dünieler jat körıngenımen tez sıŋısıp kettım. Öitkenı menıŋ enem öte jaqsy adam. Maǧan kelın retınde emes öz qyzyndai qaraidy. Erkeletedı, bırge düken aralap, sän salondarǧa da bırge bara beremız. Menıŋ mınezım eneme qatty ūqsaǧandyqtan bolar, bızge tıl tabysu jeŋıl boldy. Sälemdı tek betaşarda ǧana salasyŋ, oramaldy da tek as üide taǧasyŋ boldy. Basty talap etttı müşelep asu kerek. Basqa eşqandai talap bolǧan emes. Maǧan osylai ūnaidy!»«Är jaqtan kelın keler, är türlı yrym eter» demekşı, jas kelınnıŋ jaŋa tüsıp, sol äulettıŋ ana kelını atanǧanynşa, ülkender tarapynan toqtausyz qoldau men kömek qajet ekenın ūmytpaiyq.
