Teatr älemındegı tylsym jaŋalyq!

Aleksandr Zataevichtıŋ «Qazaq halqynyŋ 1000 änı», «Qazaqtyŋ 500 än men küiı» kıtaptarynda Mūhitty «qazaqtyŋ Baiany» dep ataǧany belgılı. Şandoz än şeberı, aqyn, halyq kompozitory, küişı-dombyraşy Mūhit Merälıūly Orynbor, Qostanai, Jamanqala, Qazaly, Troisk, Aqtöbe, Aral, Atyraudy aralap, järmeŋkelerge qatysyp, abyroiy artyp, Änşı Mūhit, Sal Mūhit atandy. Mūhittyŋ tereŋ psihologiialyq iırımge qūrylǧan, tyŋdauşylaryn estetikalyq-emosionaldyq köŋıl-küide qaldyratyn, adamnyŋ sai-süiegın syrqyratatyn, boiauy öte küştı änderın, atap aitqanda «Ainamköz», «Ülken Aidai», «Kişi Aidai», «Zäureş», «Paŋköilek», «Dünie», «Aq İis»-terı – muzyka mädenietı tarihynyŋ klassikalyq ülgılerınıŋ baǧa jetpes qazynasy deuge äbden bolady. Mūhit Merälıūlynyŋ tuyndylaryn notaǧa tüsırıp, şyǧarmaşylyǧy turaly alǧaş pıkır aitqan – muzyka zertteuşısı Zataevich. Ol öz jinaqtarynda Mūhittyŋ änı dep 22 ülgını, Mūhit änınıŋ nūsqasy retınde 3 ülgını berdı. Bödan bölek, Qūrmanǧaliev, Erzakovichter bıraz jūmys ıstegen. Öz aldyna oryndauşylyq stilge jatqyzǧan äiel änşıler İbragimova men Äbılevalar da bar. «Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ Körkemdık jetekşısı Jūldyzbek Jūmanbai sahnalaityn dramalyq tuyndyda Mūhit Merälıūlynyŋ ömır joly baiandalady, sondai-aq sol zamandaǧy ädıletsızdık bügıngı künnıŋ şyndyǧymen astasyp jatatynyn aita ketken jön. Teatr direktory – Rinat Rifhatūly Zaitov. Ükılı Ybyrai, İmanjüsıp Qūtpanūly, Tūrmaǧambet Iztıleuūly, Qapez Baiǧabylūly, Sūlubai, Amanǧalilardyŋ saiasi quǧyn-sürgınge ūşyraǧanyn tarihtan bılemız. Al Mūhit quǧyn-sürgınnen, şükır, aman qaldy. «Tıl jetkızbestı än jetkızerı de bar», – deidı ǧoi Ǧabit Müsırepov. Ainalasyndaǧylardyŋ qaiǧysy men mūŋyna, şattyǧy men quanyşyna ortaqtasu, tıptı bıreudıŋ basyndaǧy baqytsyzdyǧyn öz basynyŋ baqytsyzdyǧyndai körıp, qaiǧy jeuı Mūhit änderınıŋ basty erekşelıgı. Mūny Mūhittyŋ «Paŋ-köilegınnen» aŋǧaruǧa bolady. Kım bıler, kımder bolar meiırım qanar, Ruhym söngen menıŋ qaita janar. Eŋırep Mūhit babam ötıptı-au dep, Keiıngı ūrpaqtarym esıne alar... Şyǧarmada Mūhit bylai deidı: Bügıngı Kün – Kımdıkı?! «Para-Qūdai» – «Pūldıkı»! Sybailasqan – O Bastan, «Ymy-Jymy» – Bırdıkı! Aramza auyz-jalasqan, Ar-İmannan – «Qūrdıkı»! Bügıngı Kün – Kımdıkı?! Sūmyraidıkı! Sūmdıkı! Ala-Ökpesı qabynǧan, «Jansyz» – Metın-Sırdıkı! Bügıngı Kün – Kımdıkı?! Obyr – «Oqpan-Indıkı»! Aş-Bitı – «Oiaq-Būiaqtyŋ», Nietı – Näjıs... «Kırdıkı»! ...Päk-Bolmysyn – Ūiattyŋ, Basqan – Būira-Jündıkı... Bügıngı Kün – Kımdıkı?! Kerdeŋ-Kejır-Kerdıkı! Böten, Bögde – «Eldıkı» – Kelıp-Ketken-Derdıkı... Oi, Oŋbai tūr! Oŋbai tūr: «Mazaqtıkı» – bolyp tūr, Qazaqtıkı – bolmai tūr... Sonymen qatar Erınbegen − etıkşı, Ūialmaǧan − änşı, bügınde. Şetınen!, üidı, küidı, Törenıŋ änın satamyn deitın jerlerı, «Qoǧamy, tübıne jetken de!», – dep tüiındeletını, soqyr moldanyŋ Iasindı basyn bastap, ortasyn tastap, aiaǧyn ejıktep, ötırık oquy, dınımızge, dılımızge, tılımızge abai bolaiyq degen sözderdıŋ aityluy qazırgı qoǧam üşın de öte özektı dep oilaimyn. Qazırgı taŋda ūlttyq ruhqa reŋ beretın qazaqy qūndylyqtardy därıptep, töl önerdı törge şyǧarudy negızge alǧan «Alatau» dästürlı öner teatry – özınıŋ baǧyty boiynşa Qazaqstanda, tıptı Älemde balamasy joq bıregei teatr. Resmi türde «Ūlttyq» statusy bolmasa da, Ūlttyq teatrymyz deuge tolyq negız bar. «Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ repertuarlyq baǧyty, qoiylymdarynyŋ özındık formalary basqa teatrlardan özgeşe ekenın sahnalanatyn İran-Ǧaiyptyŋ «Än-Mūhit» dramasynan-aq köruge bolady. «Än-Mūhit» − Qazaqstandaǧy tūŋǧyş dästürlı-muzykalyq drama. «Än-Mūhit» dramasyn «Alatau» dästürlı öner teatrynda tamaşalauǧa şaqyramyz. Tolyq aqparatty Teatrdyŋ resmi Instagram paraqşasy – alatau.theater-den tanysa alasyzdar. Qapy qalmaŋyzdar!

Quanyş Jūmabekūly PhD doktory, «Alatau» dästürlı öner teatry Ädebiet bölımınıŋ basşysy