Är adam ömırınde türlı sätsızdıkterge kezdesetenı qalypty jaǧdai. Alaida sätsızdıktı jau emes, ūstaz dep qabyldaǧan jön. Är sätsızdık - sättılıktıŋ bastauy. Är sätsızdık - tabysqa bastar jol. Bılım beru salasynyŋ damuyna kelelı üles qosyp jürgen ūlaǧatty ūstaz Ömır Şynybekūlynyŋ esımı qalyŋ köpşılıkke etene tanys. Ol – zaman talabyna sai jaŋaşyl ūstaz, Şymkent qalasyndaǧy №41 mektep-liseiınıŋ tarih pänı mūǧalımı, qoǧam belsendısı, Şymkent qalasy äkımınıŋ ştattan tys keŋesşısı. Halyq qalaulysy qaşanda belsendı azamattyq ūstanymymen, qaiyrymdylyǧymen el nazaryna ılıgıp, sana otarsyzdyǧy men tarihty tarazylau baǧytynda ölşeusız ter tögıp keledı.
Älbette, Ömır Şynybekūlyna ataq ta, abyroi da, halyqtyŋ ystyq yqylasy men şyn peiılı de oŋai kelgen joq. Bılım närımen tabystyŋ tolaǧaiyn tu etken Ömır Şynybekūly ataǧy şyqqanǧa deiın ūstaz bolamyn degen arman jolynda basyn tauǧa da, tasqa da soǧyp, soŋyna deiın kürestı. Daǧdarystan köz aşpai, bazarda qap arqalap jürıp, «Endı qalǧan ömırım osylai ötedı me?» - dep köp uaiymdaityn... Kämpitten bastap, gül, araq-şarap, piiaz-oramjapyraqqa deiın satyp, adal eŋbek ettı. Slesar bolyp ta jūmysqa kırıp, 2 jyl qūbyr jaǧalap qalany jaiau aralaǧan kezderı de bolǧan. Bıraq ol eşqaşan moiyǧan emes...
Adyrna.kz ūlttyq portaly nazarlaryŋyzǧa Ömır Şynybekūlynyŋ sätsızdıkten keiıngı tüigen #5 ömırlık sabaǧyn ūsynady.
aşylǧan mektepke men jūmysqa kırgende bırer jyl bolǧan eken, qazaq synyptary aşylypty. Direktordyŋ özınen bastap, 7 orynbasarynyŋ 6-uy özge ūlt ökılderı, eden juuşylar da özge ūlt ökılderı. Solar jas mūǧalım qazaq qyzdarǧa äkıreŋdep jatqanyn köretınmın. 5-6 jyl ünsız şydadym. 2009 jyly zavhoz bır mūǧalımge «Iа tebia uvoliu» - dep jatqanynynyŋ üstınen tüsıp, älgı zavhozǧa «Şvabra men triapkalaryŋa ie bol» - dep aityp tastadym. Sodan direktordyŋ qyryna ılıktım. Būryn menıŋ jūmysyma eşkım syn taǧa almaityn. Endı tyrnaq astynan kır ızdei bastady. Är ped.keŋeste menıŋ tärtıbım qaralady. Onda da jūmysyma qatysty emes. «Goronoǧa bıreu mektepte aqşa jinap jatyr - dep zvondapty. Ömır Şynybekūlynan basqa eşkım emes. Stukach osy» - degen sekıldı qajaular ǧoi... 2011 jyly direktormen aşyq soǧysqa şyǧyp, aqyry direktor jylap otyryp, keşırım sūrady. 2012 jyly tūŋǧyş nemerem düniege kelgen soŋ «Menıŋ nemerelerımdı qazırgı sekıldı ezılgen mūǧalımder oqytpau kerek. Azat mūǧalımnen bılım alǧan bala azat bolady» - degen oimen mūǧalımder qūqyǧy üşın kürestı bastadym. 2016 jyly respublikanyŋ bır top mūǧalımı «Aǧartuşy» atty qoǧamdyq qozǧalys qūrdyq. Ärıptesterım menı töraǧa etıp sailady. Nätijesınde 2019 jyldyŋ soŋynda «Pedagog märtebesı turaly» zaŋ qabyldandy. Degenmen küres älı toqtaǧan joq. «Pedagog märtebesı turaly» zaŋdy aiaqqa taptap jatqan balabaqşa, mektep basşylary älı de jeterlık...
1. QANŞA QŪLASAŊ DA, ARMANYŊA, MAQSATYŊA ADAL BOL!
1979 jyly mekteptı tämämdap, Şymkent pedogikalyq institutyna «Tarih» fakultetıne tapsyrǧan edık... Bır sözben aitsaq, «ūşyp» kettık! Vunderkind bolmasaŋ, özıŋnen kör... Tarihty sol zamannyŋ kıleŋ "yǧaiy" men "syǧaiynyŋ" ūl qyzdary oqu kerek eken. Auylǧa qaitqym joq. Ol jaqta mendeilerge ekı-aq jūmys bar. Bırı qoi baǧu, ekınşısı traktor aidau... Menıŋ ekeuıne de ikemım bolmady. Söitıp, bır balalarmen ılesıp, Özbekstannyŋ Myrzaşölıne tartyp kettım de, bır sovhoz-tehnikumǧa tüstım. Qyzyqpaǧan bılım qonbaidy eken. Älgı tehnikumdy 3 jylda itşılep ären bıtırıp, Şymkentke kelıp baiaǧy ŞPİ-ŋ tarih fakultetıne taǧy tapsyrdym. Taǧy qūladym. Keler jyly taǧy tapsyrdym. Taǧy qūladym. Söitıp jürgende 1984 jyl kelıp, 22 jasqa kep qaldym. Endı maǧan özım qalaǧan tarih emes, kez-kelgen joǧary oqu ornyna tüsıp, joǧary bılım alu kerek. Amalsyz Qaz HTİ-ŋ (qazırgı M.Äuezov at. OQMU) keşkı bölımıne adam jolamaityn «Tömengı temperaturalar fizikasy men tehnikasy» degen mamandyq boiynşa oquǧa tüstım. Degenmen araǧa jyldar salyp, tarihtyŋ janyma jaqyn ekenın etene tüsınıp, 2002 jyly OQMU-ŋ tarih jäne geografiia bölımıne syrttai oquǧa tüstım. Nätijesınde 2003 jyly 41 jasymda bala küngı asqaq armanym oryndalyp, mektepke tarih pänınıŋ mūǧalımı bolyp jūmysqa tūrdym. Qanşa qūlasaŋ da, armanyŋa, maqsatyŋa adal bol! Sonda ǧana közdegenıŋe jetesıŋ...2. ADAL EŊBEKTEN ARLANBA!
Oqu oqyp jürgenımde kündız jobalau institutynda qazırgı kseroks (Ol kezdıŋ kseroksy dauysy daryldaǧan jäne ülkendıgı adam boiynan biık bolatyn) apparaty sekıldı apparatta jūmys ısteimın. Keşkı saǧat 19-00-n tüngı saǧat 22.30-ǧa deiın sabaq. Oqu merzımı 6 jyl. 4 kursqa barǧan kezımde özım ısteitın jobalau institutyna mamandyǧym boiynşa injener jobalauşy bolyp auystym. 1991 jyldan bastap institutqa tapsyrystar azaiyp, bırneşe ailap jalaqy almaityn jaǧdaiǧa jettık... Bala-şaǧa baǧu kerek... Kämpitten bastap, gül, araq-şarap, piiaz-kapustaǧa deiın sattym. Sauda jasau oŋai emes. Bazarda qap arqalap jürıp, «Endı qalǧan ömırım osylai ötedı me?» - dep uaiymdaitynmyn... Keşke üige kelseŋ üide gaz joq, jaryq joq. Qala tas qaraŋǧy. Üide 3-4 saǧat demalasyŋ da, tauar aluǧa köterme bazarǧa ketesıŋ... Osyndai kezeŋderdı bastan keştık... 2000 jyly «Qaztransgaz» mekemesı Şymkentke kelıp soǧan slesar bolyp jūmysqa kırıp, 2 jyl qūbyr jaǧalap qalany jaiau aralap şyqtym... Adal eŋbekten arlanba!3. AZAT MŪǦALIMNEN BILIM ALǦAN BALA AZAT BOLADY!
2003 jyldan berı bır mektepte jūmys ıstep kelemın. 1985 jyly taza orys mektebı bolypŪqsas jaŋalyqtar
4. ADAM BALASYNA QİIаNAT JASAMA!
Jastarǧa aldymen aitarym – bılımsız künıŋ joq. Izdenudı toqtatqan adam ömır sürudı de toqtatady. Ekınşı aitarym – adam balasyna qiianat jasama, qiianat körgen adamnyŋ janynan körmegensıp ötıp ketu de qiianat. Jolyŋdy aşyp, ūrpaǧyŋdy ruly elge ainaldyrar bata-alǧystar bolady. Jolyŋdy kesıp, tūqymyŋdy tūzdai qūrtar nala-qarǧystar bolady. Qazaqta «Obal», «Köz jasy», «Nala» degen ūǧymdar bar. Alysqa äure bolmai qolyma şejıre men arhiv derekterın ūstap jürıp, öz auylymnyŋ tarihyn zerttedım. 1920-30 jyldary bızdıŋ auylda da qyzyl komissarlardyŋ aitaǧyna erıp, öz aǧaiyndaryn zar jylatqan nebır "şolaqbelsendıler" ötken. Bıraq, eşbırınıŋ arty jaqsy bolmaǧan. Köbınen ūrpaq qalmaǧan. Ūrpaq qalsa ışkış-jürgış, mügedek... "Patriotizm" dese bärımız "Otandy süiu" - dep taq ete qalamyz... "Otan" degen nemene? Qolmen ūstai almaityn, qūşaǧyŋ jetpeitın närsenı qalai süiuge bolady? Menıŋşe, "Otan otbasynan bastalady" - degendı aitqan adam naǧyz danyşpan. Patriotizm degen eŋ aldymen öz otbasyŋdy qorǧau. "Qorǧau" degenımız keŋ ūǧym. Dūrys tärbie berumen qatar, mümkındıgıŋ jetkenınşe olardyŋ ömır süruıne qolaily orta jasau kerek. "Halyq üşın", "Elım üşın" degen ūran abstraksiia, iaǧni közge körınbeitındı öbu nemese qūşaǧyŋ jetpeitındı qūşaqtau...5. QANDAI JAǦDAI BOLMASYN ADALDYQTY SAQTA!
«Adaldyq» degenımız: Özıŋ üşın, bauyryŋ, ūl-qyzyŋ üşın eŋbek etu. Jaqsy azamat tärbieleudıŋ eŋ basty şarty - adal eŋbek, maŋdai terımen tabylǧan nan jegızu. Bıreudıŋ köz jasy men nalasy arqyly tabylǧan dünie eşkımge opa bermeidı. Özıŋ şalqyp ömır süruıŋ mümkın. Bıraq köz jasy men nala 7 ūrpaǧyŋa deiın bärıbır tabady. «Balaŋdy tärbieleme, özıŋdı tärbiele. Balaŋ bärıbır özıŋe tartady!» - degen qaǧidany adamzat tarihy san märte däleldegen. Mümkındıgıŋ otbasyŋnan asyp bara jatsa, äleuetıŋ men qyzmetıŋ mümkındık berse, ūl-qyzyŋ üşın qolaily orta qalyptastyru üşın eŋbekten! Senıŋ otbasyŋnyŋ ışken-jegenıne körşıŋ sūqtanyp otyrsa ol sıŋe qoiuy ekıtalai... Ärı-berıden keiın körşıŋnıŋ aşqūrsaq balasy balaŋnyŋ külşesın tartyp alsa, özı üiıŋdı tonauy mümkın... "Qolaily orta" degenımız körşı-kölemıŋ, aǧaiyn-tuysyŋ, elıŋ... Qysqasy "Adaldyq" degenımız ainalaŋda qolaily orta qūru üşın qyzmet etu. Menıŋşe, depressiiadan qūtqaratyn da osylar... Al ömır bolǧan jerde stress bolmai tūrmaidy... Kün saiyn jaqsyny ǧana emes, jamandy da köresıŋ. Sonda stress degen ömırdıŋ tek jaqsydan ǧana tūrmaitynyn sezdıru üşın kerek te şyǧar...Joba avtory: Zarina ÄŞIRBEK,
"Adyrna" ūlttyq portaly
