«Ata-babamyzdyŋ ruhyn oiataiyq»: 4000 km jaiau jürgen 72 jastaǧy jihankez elordaǧa jettı (VİDEO)

- Men būl saparymdy 31 nauryzda Ūlytaudan bastadym. Bırınşı maqsatym - Ūlytau öŋırınıŋ tarihyn, qazaq tarihynda erekşe oryn alatynyn elge nasihattau. Ekınşı maqsatym - qolöner şeberlerınıŋ tızımın tügendep, tolyqtandyryp, IýNESKO-ǧa ötkızu. Üşınşı maqsatym - qazaqtyŋ ūmytylyp ketken ūlttyq meiramy «Qymyz» meiramyn elge nasihattap, tüsındıru. Düniejüzınde jylqyny alǧaş qolǧa üiretken - qazaq. Sol qolǧa üiretkennen bie sauyp, qymyz ışıp, osydan 5 myŋ jyl būryn «Qymyz meiramy» paida bolyp, Qazan töŋkerısıne deiın toilanyp kelgen. Odan keiın būl mereke toilanbady. Osy künge deiın eşkım bıle qoimaidy. Millionnyŋ bırı bıletın şyǧar. Sony nasihattap, kalendar betıne Prezident myrzamyz bekıtıp berse eken degen nietpen kele jatyrmyz. Osy künge deiın Ūlytaudan bastap Astanaǧa deiın 4000 şaqyrym jol jürdık. Allanyŋ bergen quatynyŋ arqasynda, halqymnyŋ qoldauynyŋ arqasynda men künnen-künge şirap kelemın. Sondyqtan jastarǧa aitarym - eŋ äuelı tarihyŋdy bıl. Eŋbek et. Halqymyzdyŋ ūlttyq öner şeberlerınen ülgı al. Sony ary qarai jalǧastyr. Ūlttyq meiramymyzdy ärqaşan da qadırlep, qūrmettep ūmytylyp ketken meiramdarymyzdy eske alyp, ata-babamyzdyŋ ruhyn oiataiyq. Sonyŋ arqasynda bız el bolamyz. Sonyŋ arqasynda bızdıŋ ūltymyz saqtalyp qalady. Tarihyn bılmese, mädenietın bılmese, meiram, dästürın bılmese ol ūlt bola almaidy. Sondyqtan basqa ūlttyŋ aldynda bızdıŋ därejemız äldeqaida ülken. Äsırese tarihymyzǧa kelgende… Bızdıŋ ata-babamyz jylqyny alǧaş qolǧa üiretken. Düniejüzındegı eŋ alǧaşqy metallurgiia 3500 myŋ jyl būryn Ūlytau öŋırınde bastalǧan. Aspan älemın zertteu de bızden şyqqan. Bızdı syrt elder köşpendıler dep tüsınbeidı. Mäskeu salynbai tūryp bızdıŋ eramyzdyŋ bastamasy retınde bırneşe jüzdegen qalalar bolǧan. Ol qalalar bolmasa mädeniet qaidan bolǧan? 3500 myŋ jyl būryn temır qorytu, metall qorytu oŋai ma? Ol - öner. Ol - käsıp. Oǧan teŋdesı keletın eşqandai ǧalym joq dep aituǧa bolady. Bızdıŋ ata-babalarymyz ǧalym dep aitsaq artyq bolmaidy. Solardan ülgı alaiyq. Solardyŋ jolyn jaŋǧyrtyp, bolaşaq ūrpaǧymyzǧa bereiık. Sonda bız memleket bolamyz, sonda bızdıŋ ūltymyz saqtalady. Ūlttyq dästürımızdı ūmytpaiyq. Qadırleiık, qasterleiık. Basqa ūlttarǧa tüsındırıp, bızdıŋ mädenietımız, tarihymyz zor ekenın aityp, maqtanyş etıp jüreiık.

- 72 jastaǧy aqsaqal 10 oblysty aralap, 4 myŋ şaqyrym jerdı jaiau jürıp keldı. Alda taǧy da 4 myŋ km şaqyrym bar. Ol kısı Aqtaudy aiaqtaimyn dedı. Būl saparynyŋ üş maqsaty bar. Bırınşıden, Qazaqstannyŋ tarihi jäne geografiialyq ortalyǧy - Ūlytaudy nasihattau. Ökınışke qarai, Ūlytaudyŋ qazaq tarihyndaǧy ornyn köp adam bıle bermeidı eken. Oǧan jol boiynda bızdıŋ közımız jettı. Ekınşıden, ol kısı özı qolönerşı bolǧandyqtan Qazaqstandaǧy bükıl qolönerşılerdıŋ tızımın jinap, tırkeudı maqsat etıp otyr. Bügıngı künı 418 qolönerşınıŋ tızımı bar. IýNESKO-men kelısımşart bar. Eger ol kısı 1000 qol jinasa, IýNESKO sait aşyp beredı. Būl sait bızdıŋ elımızdıŋ qolönerşılerıne şeteldık ärıptestermen tyǧyz bailanys ornatyp, konferensiia, seminarlarǧa qatysuǧa, sondai-aq özderınıŋ qolöner būiymdaryn sol sait arqyly satuǧa mümkındık beredı. Üşınşıden, ökınışke qarai bızdıŋ elde ūmytylyp ketken özımızdıŋ töl ūlttyq merekemız, basty merekemız - Qymyzmūryndyqty, «Qymyz» merekesın qaitaru. Sony jolda nasihattap kele jatyr. Saparynyŋ aiaǧynda «Qymyz künı» bekıtılıp, mereke retındı atalsyn» dep Prezidentke hat jazamyn deidı. Qazır Qazaqstannyŋ basty merekesı ne? - dep jūrttan sūrasaŋyz, bärı «Nauryz» deidı. Bıraq, Nauryz merekesı jalǧyz bızdıŋ ǧana emes ol köp eldıŋ merekesı. Ol mereke İrannan şyqqan. Al bızdıŋ özımızdıŋ köneden kele jatqan töl merekemız – «Qymyz» merekesı. Bızdıŋ babalarymyz osydan 6 myŋ jyl būryn osy Qazaqstan jerınde jylqyny alǧaş qolǧa üiretken. Ony düniejüzı däleldedı. Sodan berı «Qymyz» merekesı bolǧan. Ökınışke qarai Keŋes däuırınde ūmytyldy. Sol üş maqsatty nasihattap kele jatyrmyz. Sondyqtan aqsaqal jäi erıgıp kele jatqan joq. Myna qazırgı Qazaqstan halqyna, keleşek ūrpaǧymyzǧa, memleketımızdıŋ bolaşaǧyna ülken paida keltıretın ūly maqsattaryn jūrtqa jetkızıp, aityp, nasihattap kele jatyr.

- 70-ten assa da er-azamat özınıŋ küşınen, quatynan qaitpaitynyn däleldep jatyrsyz. Ekınşıden, osy 70-ten asqan şaǧyŋyzda özıŋızdıŋ qatarlastaryŋyzben ǧana emes soŋynyzdan keiıngı buyn bauyrlarǧa, bügıngı jastarǧa ülken küş berıp, ruh berıp jatyrsyz. Belıŋızdı bekem buyp, Saryarqanyŋ, Jetısudıŋ dalasyn, bükıl qazaqtyŋ baitaq dalasyn jaiau jürıp ötu degen - Allanyŋ sızge bergen ülken küşı. Qasiettı Ūlytaudyŋ etegınen qadam basyp, bükıl qazaq dalasyn jaiau jürıp şyǧu degen ol ekınıŋ bırınıŋ maŋdaiyna jazbaǧan nyǧmet. Būl Alla Taǧalanyŋ sızge bergen nyǧmetı, ülken quaty. Bükıl elıŋızge, er-azamattardyŋ barlyǧyna motivasiia berıp jatyrsyz. El men jerdıŋ tösınde eldıŋ eŋsesın köteretın özderıŋızdei aqsaqaldarymyz aman bolsyn. Myqty bolyŋyz! Jasyŋyz jüzge jetkenşe aiaǧyŋyz sürınbesın.

- Bügın mıne Qazaqstandy jaiau jürıp ötken aqsaqalymyz 72-ke kelgen jasyna qaramastan jastarǧa ülgı bolarlyq ülken motivasiia beretın dünie jasap otyr. Sebebı, būl kısı qazırgı ömırdıŋ özı «qozǧalyspen» bailanysty ekenın däleldedı.1 km emes, 2 km emes 8000 km jer jaiau jürıp, Qazaqstannyŋ 17 oblysynyŋ tügelın jaiau aralau - bırınşıden, özınıŋ otansüigıştıgı, patriottyǧy. Ekınşıden, Ūlytauyn jaqsy süietındıgı. Osyny däleldep, jaiau dalanyŋ tabiǧatyn, auasyn iıskep, rahattanyp är jürgen saiyn «Men osydan küş alamyn, şarşamaimyn. Alǧaşqy künderı şamaly şarşap edım, qazır şyŋdalyp kele jatyrmyn. Öitkenı, özımnıŋ darhan qazaq dalasyn aralap jürmın» deidı. Būl degenımız ne? Bırınşıden , sport - densaulyq kepılı.  Ekınşıden, sonau qola däuırınen bastalǧan Ūlytau tarihyn bükıl jerge nasihattap, Ūlytaudyŋ «Ūly Dalanyŋ Ūly tauy» ekenın körsetu. Būl kısı özınıŋ boiyndaǧy qarapaiymdylyq qasietımen erekşe. Özınıŋ atyn şyǧaryp, keremet nagrada alu üşın jürgen adam emes. Ūlytauda tarihi eskertkışterge restavrasiia jūmystaryn jürgızıp, arheologiialyq qazba jūmystaryna qatysu arqyly tarihyn tereŋırek tüsınıp, zerttegennen keiın sol Ūlytaudyŋ ūlylyǧyn nasihattaimyn dep osy bükıl Qazaqstanǧa Ūlytaudy tanyltu üşın jür. Üşınşıden, özı şeber, özı zerger, özı restavrator bolǧandyqtan bükıl Qazaqstannyŋ qolöner şeberlerınıŋ tızımın jinap, IýNESKO-ǧa tapsyryp, «bır-bırımen bailanysatyndai, qolönerlerın körsetetındei» jaǧdaiǧa alyp kelsem degen ülken maqsatpen jür. Sodan keiın «Qymyz» festivalın nasihattap, «Qymyz» merekesın respublika deŋgeiınde mereke qylyp, Prezidentke atauly meiram retınde ūsynu. Qazırgı künı Ereimentau audany, Qorǧaljyn audany, Atsabar audany, keşegı Pavlodar oblysyndaǧy Şarbaqtyda, t.b. köptegen jerlerde 1-2 aidyŋ kölemınde osy kısınıŋ eŋbegınıŋ nätijesınde «Qymyz» festivalderı ötıp kele jatyr. Būl tübı bükıl Respublika boiynşa ötkızıletın bolady. Osyndai ülken ülgı-nasihat jūmystarymen jür. Ärine Särsenbai Ospanūly bärımızge küş-quat, ruhani azyq, motivasiia beredı. Būl kısınıŋ erlıgı jastarǧa ülken önege, ülgı bolyp jatyr.

- Särsenbai atamyzdy bır özı jürıp ūlt ruhaniiatyn, mädenietın ūlyqtap mädeniet, turizm ministrlıgınıŋ, eldıŋ äleumettık ahualyn zerdelep, äleumettık ministrlıgınıŋ jūmysyn atqaryp jür desemız bolady. Ökınıştısı, bızde Särsenbai atamyz syndy «Jeke batyrlardy» tūlǧa sanamaidy. Ūlytaudy ūlyqtap, ūlt tarihyn därıptep jürgen Särsenbai atamyz, Soltüstıktı qazaqylandyramyn dep jürgen Burahan Daqanov bauyrymyz, qyrylyp jatqan malǧa şöp jinaǧan Qūrmet bauyrymyz tärızdı el erteŋıne alaŋdaityn azamattar naǧyz önege bola bıletın tūlǧalar. Osyndai naǧyz patriot azamattar ūlt ruhyn oiatatyn naǧyz tūlǧalar. «Önege bolar tūlǧa joq»,- dep baibalam sala bergenşe tūlǧany ūltyn şeksız süietın, elın, jerın, tarihyn, qūndylyǧyn därıpteu üşın janyn aiamaityn qarapaiym jandardyŋ arasynan ızdeu kerek. Tani bılu kerek. Sonda ǧana naǧyz ūlttyq jaŋǧyru jasap, Jaŋa Qazaqstan qūra alamyz.

- Būl elımızdıŋ ūlttyq namysyn oiatqan ülken ruhani ürdıs boldy. Baiaǧyda eldıŋ atyn batyrlar, aqyndar, paluandar şyǧarǧan. Särsenbai Ospanūly sol ürdıstı jalǧastyryp, özınıŋ el körıp, köş körgenıŋ, osyndai ülken şara jasau arqyly körsetıp jatyr. SPTU-da on şaqty jyl master bolyp, şaruaşylyq jönındegı SPTU-dyŋ basşysy bolǧan. Segız qyrly, bır syrly. Qolynan kelmeitın närse joq. Özı tokar, özı slesar, özı ūsta, özı zerger adam.

- Särsekeŋ eş uaqytta ataq-danq üşın özın bır elge jariialap, marapat alu üşın ömır sürgen emes, eŋbek etken emes. Qanşama eŋbek jasady. 70-ke jettı. Bıreuınde eşqandai nagradaǧa ūmtylǧan emes. Qazırde de sol bır ataq-daŋq üşın emes. Myna Ūlytaudyŋ ūlylyǧyn, qazaqtyŋ qūndylyǧyn, keremet tarihy men mädenietın därıptep, özıne maqsat qylu būrynnan kele jatqan armany edı.

Zarina ÄŞIRBEK,

«Adyrna» ūlttyq portaly