Aǧybai batyr kesenesı — HIH ǧasyrdan saqtalǧan säulet önerı eskertkışı. Şet audany, Kiık temırjol beketınen OB-qa 45 şm jerde, Moiyntyda ornalasqan. Kesene HIH ǧasyrdyŋ 80-jyldarynda Betpaqdalanyŋ soltüstık-şyǧysyndaǧy Taiatqan-Şūnaq tauynyŋ maŋaiynda, Bosaǧa özenınıŋ aŋǧarynda tūrǧyzylǧan. Ūlytau öŋırınde kındık qany tamǧan batyrlardyŋ eŋ körnektılerınıŋ bırı — Aǧybai Qoŋyrbaiūly. 1802 jyly Ūlytau öŋırınde tuǧan Aǧybai batyr — Kenesary hannyŋ bas batyr därejesıne köterılgen qolbasşy.
Ol patşa äskerımen şaiqastarda ūtymdy ädıs-aila, tosyn tapqyrlyq qoldanu arqasynda ärdaiym jeŋıske jetıp otyrǧandyqtan «Aqjoltai Aǧybai» atanǧan. Halyq arasynda ony ruyn körsetıp, şūbyrtpaly Aǧybai dep te ataǧan. Batyrdyŋ sarbazdary dūşpanǧa «Aǧybailap»şabatyn bolǧan. Aǧybai batyr bastaǧan qol 1826–1849 jyldary Resei äskerlerımen betpe-bet şaiqasyp, bırneşe ret küirete soqqy bergen. Resei imperiiasynyŋ Qazaqstandaǧy tırek-ortalyqtary — Qarqaraly, Aqtau, Aqmola, Ekaterin bekınısterıne şabuyl jasap, patşa äskerlerın Yrǧyz, Tobyl özenderı boiyndaǧy ūrystarda, Qyzyljar, Kökşetau şaiqastarynda tas-talqan etıp jeŋgen. Keiınırek, 1849 jylǧa deiın Resei ükımetınıŋ qamaldaryna öz betınşe şabuyldar jasaǧan. Ömırınıŋ soŋǧy kezeŋınde egınşılıkpen, balyq aulaumen ainalysqan. 1885 jyly Aǧybai batyr qaitys bolǧanda patşa äkımşılıgı onyŋ denesın Türkıstandaǧy Qoja Ahmet İasaui kesenesıne jerleuge ūlyqsat bermegen. Batyr soŋǧy kezınde mekendegen Saryarqa men Betpaqdalanyŋ şektesken Taiatqan-Şūnaqtaǧy Bosaǧa özenınıŋ alqabyna jerlengen.
Kenesarynyŋ bas batyry Aǧybaidyŋ ömır joly qazaq tarihşylary men qalamgerlerınıŋ şyǧarmalaryna arqau bolǧan. Aǧybai batyrdyŋ 200-jyldyq merekesı respublikamyzda auqymdy şaralarmen atalyp öttı. Aǧybai batyr kesenesı şarşy türınde salynǧan jalpy aumaǧy 8.80 h 8.58 metr, bır bölmelı kümbezdı ǧimarat. Syrtqy būryştary qosar mūnaralarmen örnektelıp, kümbezı örılıp şyǧarylǧan. Ilkıde ūşar basyna Aǧybai batyrdyŋ samauryny qoiylǧan. Kıretın bölıgı jeŋıl aǧaşpen aivan ülgısınde jabylyp, oŋtüstıkten şyǧarylǧan. Bölmenıŋ ışkı būryştaryndaǧy şirek baǧanalar kümbez şeŋberımen bırıgıp ketken. Bölmenıŋ tömengı jaǧy aq tüstı, joǧarǧy jaǧy sarǧyş tüstı äkpen äktelgen. Kesene ışınde 12 mäiıt bar. Aǧybai batyrdyŋ saǧanasy bölmenıŋ tükpırınde soltüstık-batys būryştan ekınşı orynda jatyr.
Kenesarynyŋ bas batyry Aǧybaidyŋ ömır joly qazaq tarihşylary men qalamgerlerınıŋ şyǧarmalaryna arqau bolǧan. Aǧybai batyrdyŋ 200-jyldyq merekesı respublikamyzda auqymdy şaralarmen atalyp öttı. Aǧybai batyr kesenesı şarşy türınde salynǧan jalpy aumaǧy 8.80 h 8.58 metr, bır bölmelı kümbezdı ǧimarat. Syrtqy būryştary qosar mūnaralarmen örnektelıp, kümbezı örılıp şyǧarylǧan. Ilkıde ūşar basyna Aǧybai batyrdyŋ samauryny qoiylǧan. Kıretın bölıgı jeŋıl aǧaşpen aivan ülgısınde jabylyp, oŋtüstıkten şyǧarylǧan. Bölmenıŋ ışkı būryştaryndaǧy şirek baǧanalar kümbez şeŋberımen bırıgıp ketken. Bölmenıŋ tömengı jaǧy aq tüstı, joǧarǧy jaǧy sarǧyş tüstı äkpen äktelgen. Kesene ışınde 12 mäiıt bar. Aǧybai batyrdyŋ saǧanasy bölmenıŋ tükpırınde soltüstık-batys būryştan ekınşı orynda jatyr.
"Ruhani jaŋǧyru" baǧdarlamasy aiasynda
Qaraǧandy oblystyq mädeniet, mūraǧat
jäne qūjattama basqarmasy men "Adyrna"
ūlttyq portalynyŋ bırlesken jobasy
