Būhar jyrau kesenesı Būhar jyrau audany, Dalba tauynyŋ etegınde ornalasqan.
Būqar jyrau Qalqamanūly (1668—1781) — qazaqtyŋ ūly jyrauy, 18 ǧ. joŋǧar basqynşylaryna qarsy Qazaq-joŋǧar soǧysynyŋ bastauşysy ärı ūiymdastyruşysy ataqty Abylai hannyŋ aqylşysy.
Şyqqan tegı Arǧyn taipasynyŋ qarjas ruynan. Zamanyndaǧy synşylar ony «kömekei äulie» dep ataǧan. Söilegende kömekeiı bülkıldep, auzynan tek öleŋ söz tögıledı eken.
Būqar Jyrau qazaq halqynyŋ Joŋǧar basqynşylyǧy tūsynda, eldıŋ bolaşaǧy qyl üstınde tūrǧan kezde ömır sürıp, sol almaǧaiyp zamandaǧy kürdelı mäselelerge öz jyrlarymen jauap bere bıldı. Osyndai auyr sätterde Abylai hanǧa dūrys keŋes berıp, el-jūrtty basqynşy jauǧa qarsy küreste bırıktıruge, bır tudyŋ astyna toptastyruǧa küş saldy. Özınıŋ saiasi-äleum. mändı jyr-tolǧaularymen sol jalyndy kürestıŋ jyrşysyna ainaldy. Osy maqsatta ol Abylai handy bırden-bır qajettı basşy sanap, oǧan halyq bırlıgın saqtap qalatyn kösem tūrǧysynda ülken senım artty. Abylai han da sol biık talaptan tabylyp, eldıŋ bırlıgı men jarqyn bolaşaǧy üşın jan aiamai qyzmet ettı.
Jyrau sol azattyq jolynda ölımge bas bailap, erlıktıŋ nebır ǧajaiyp ülgılerın körsetken han men onyŋ batyrlaryn jyrǧa qosyp, olardyŋ öşpes ädebi beinelerın jasady. Äsırese, Abylai hannyŋ köregendıgı men danalyǧyn, auyr kezeŋ, qiyn sätterde el ūiytqysy bola bılgenın asqaq jyrlady:
“Qaiǧysyz ūiqy ūiyqtatqan, hanym-ai,
Qaiyrusyz jylqy baqtyrǧan, hanym-ai,
Qalyŋsyz qatyn qūştyrǧan, hanym-ai.
Üş jüzden üş kısını qūrban qylsam,
Sonda qalar ma eken qairan janyŋ-ai!”.
“Ruhani jaŋǧyru” baǧdarlamasy aiasynda
Qaraǧandy oblystyq mädeniet, mūraǧat
jäne qūjattama basqarmasy men “Adyrna”
ūlttyq portalynyŋ bırlesken jobasy
