Bügın zamanymyzdyŋ asa körnektı jazuşy-ǧalymy Tūrsyn Jūrtbai jetı bel asyp, 70-ke toldy, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Soǧan orai, Euraziia ūlttyq universitetı “Eldık ūstanym jäne täuelsızdık nysanasy” atty halyqaralyq ǧylymi-täjıribelık konferensiia ötkızdı. Şaraǧa prezident baspasöz qyzmetınıŋ müşelerı men ziialy qauym ökılderı qatysty.
El prezidentınıŋ bas hatşysy Berık Uäli özınıŋ Facebook-tegı paraqşasynda:
“Ūlt kösemı Älihan Bökeihan turaly qazaqtyŋ ūly aqyny Sūltanmahmūt Toraiǧyrūlynyŋ ataqty öleŋın barşaŋyz bılesızder.
Eşkımnıŋ Älihanǧa bar ma sözı,
Demeidı qandai qazaq ony oŋ közı.
Semei tūrsyn, jetı oblys bar qazaqtan,
Talassyz jeke-dara tūr ǧoi özı, - dep eljırei tolǧanady.
Būl aqynnyŋ «Tanystyru» poemasy. Qarapaiym qazaqqa zamannyŋ baǧdaryn nūsqai otyryp, sol baǧdarda şyraq bolatyn azamattardy tanystyrady. Sol poemanyŋ üş arysymyz Älihan, Ahmet, Mırjaqyp turaly aitqan şumaqtarynda:
Keşegı qara künde bolmap pa edı,
Bırı kün, bırı şolpan, bırı aiym.
Solardan basqa keşe kım bar edı,
Qazaq üşın şam qylǧan jürek maiyn, - dep jüregıŋdı solq etkızetın tūsy jeterlık.
Men mūny nege aityp otyrmyn? Bügıngı bız üşın de «jürek maiyn şam qylǧan» alaştyŋ aiauly azamattary bar. Solardyŋ eŋ biık tūǧyrynda tūrǧany, bügın bız jetı bel asqan mereilı toiyna kelıp otyrǧan qazaqtyŋ erudit ǧalymy, bızdıŋ ūstazymyz – Tūrsyn Qūdakeldıūly Jūrtbai. Täuelsızdık tūsynda tūlǧalanǧan bırneşe buynnyŋ tarihi sanasynyŋ qalyptasuyna, ädebi tüsınıgınıŋ tolyǧuyna,memleketşıldık tanymnyŋ ornyǧuyna Tūrsyn aǧamyzdyŋ atqarǧan eŋbegı, qosqan ülesı orasan.
Ǧalym üşın eŋ basty qasietterdıŋ bırı – jankeştılık. Ǧylymǧa adaldyq ta, prinsipşıldık te, bärı osydan şyǧady. Sonau student kezımızde Tūrsyn aǧamyzdyŋ ekı tomdyq «Dulyǧa» eŋbegın jastanyp oqyǧanymyz esımde. Sonau Tarǧytai zamanynan iaǧni qola däuırınen berı tartyp, tarihtyŋ mūnarasyndai qadau-qadau tūlǧalardy belgı etıp, uaqyttyŋ jelısımen bızdıŋ zamanymyzǧa qarai tartqan sol eŋbek bızdıŋ ūlttyq «MENIMIZDI» oiatsa, odan keiıngı üş tomdyq «Ūranym – Alaş» sol sanamyzdy ūşar biıkke köterdı. Al aǧamyzdyŋ Abaitanu, Äuezovtanu tarapyndaǧy ūlanǧaiyr eŋbegı öz aldyna bır älem. «Qūnanbai», «Qalibek Quanyşbaev» eŋbekterı de artynan ergen keiıngı öskınnıŋ qolynan tüspei oqylyp kele jatqan sübelı zertteu, süiektı şyǧarmalar ekenın uaqyt özı körsettı.
Jetı bel asyp, el aqsaqaly bolǧan bügıngı kezde de aǧamyzdyŋ qalamy qoldan tüsken joq. Kerısınşe, būrynǧydan da beki tüskendei äser qaldyrady. Özı aitqandai, bügınde aǧamyzdyŋ «Kün men tünı – Abaidyŋ tūtqyny» bolyp ötıp jatyr. Abaidyŋ tekstologiiasymen tübegeilı ainalysyp jür. Köptegen myqty şäkırtter tärbieldı. Ol şäkırtterınıŋ aldy özı de ūstaz bolyp özınen keiıngı buynǧa tälım bere bastady. Sol tūrǧydan kelgende Tūrsyn aǧamyz ǧylymnan nemere süiıp otyrǧan baqytty ǧalym. Baquatty qalamger.
Tūrsyn Jūrtbai ǧylymda ǧana emes, qarapaiym ömıde de bızge qamqor aǧa, janaşyr jaqyn adam. Būl kısı şyǧarmaşylyǧyŋdy ǧana qadaǧalap, ömırıŋnıŋ ne bolyp jatqanyna bas auyrtpaityn adam emes. Artynan ergen barşa şäkırtınıŋ jaǧdaiyna alaŋdap, ünemı qamqorlap jüretın meiırımdı, şuaǧy ainalasyn jylytyp jüretın kısı.Sözdıŋ oraiynda aita keteiın, Şymkentte qyzmetter jürgen kezımde 2013 jyly ūlt kösemı Älihan Bökeihannyŋ tuǧan künıne orai, Aǧamyzdy jergılıktı ziialylar men jastarmen kezdesuge şaqyrdym. Sol künı kışkentaily boldyq. Quanyşty habardy estıgen Tūrsyn aǧamyz «Myna bala öz atyn sūrap tuǧan bala eken. Atyn Älihan dep qoiu kerek. Eger Älihan qoimasaŋ, osy künge deiın alaş turaly aityp, jazyp jürgenıŋnıŋ bärı ötırık» dep kesıp aitty. Söitıp, bızdıŋ daiyndap jürgen atymyzdy qaldyryp, ūldyŋ atyn Älihan qoidy. Uaqyt degen aqqan su ǧoi, sol kışkentai Älihan da segızden asyp barady...
Tūrsyn Jūrtbai turaly taŋdy-taŋǧa ūryp söileuge de, tom-tom kıtaptar jazuǧa da bolady. Älı talai öskın aǧamyzdyŋ basqan ızın zertteumen ǧalym bolary sözsız. Äzırge tek aǧamyzǧa zor densaulyq, şalqar şabyt tıleimız. Jetı belden asqanyŋyzben aldyŋyzda älı seŋgır bar. Sol toida osylai jarqyn jüzdesuge jazsyn! Aman bolyŋyz asyl aǧa!” dep jazdy.
