«Damu» Qory 321,4 mln dollardyŋ 118 «jasyl» jobasyn qoldady dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly.
«Damu» käsıpkerlıktı damytu qory («Damu» Qory) klimattyŋ özgeruı jönındegı BŪŪ taraptarynyŋ Glazgoda ötken jiyrma altynşy konferensiiasyna (COP26 UN ClimateChangeConference) qatysty. «Damu» Qorynyŋ Basqarma töraiymy Gauhar Buribaeva 2021 jylǧy 3 qaraşada Glazgo qalasynda ötken Jasyl investisiialar jönındegı otyrysta (said-iventte) söilegen sözınde Parij kelısımı men BŪŪ-nyŋ klimat özgeruı turaly negızdemelık konvensiiasynyŋ maqsattaryna qol jetkızu boiynşa ıs-qimyldardy jedeldetu üşın Qor jüzege asyrǧan ıs-şaralar turaly aityp berdı.
Gauhar Buribaevanyŋ aituynşa, Qor BŪŪ tūraqty damuynyŋ «laiyqty jūmys jäne ekonomikalyq ösım», «kedeilıktı joiu», «genderlık teŋdık», «klimattyŋ özgeruıne qarsy küres» sekıldı tört maqsatyna (ODM) bırtındep qol jetkızıp keledı. Qor öŋırlerde, sondai-aq käsıpker äielder arasynda ŞOK qarjylandyruǧa qoljetımdılıgın keŋeitu, infraqūrylym qūru, jaŋartylatyn energiia közderın (JEK) jäne tiımdı energiia tehnologiialaryn paidalanudy qoldau jönındegı baǧdarlamalardy jüzege asyrady.
Qor Qazaqstanda alǧaş ret Bırıkken ūlttar ūiymynyŋ Damu Baǧdarlamasy (BŪŪDB) men AHQO jasyl qarjy ortalyǧynyŋ qoldauymen Astana halyqaralyq qarjy ortalyǧynyŋ (AIX) birjasy arqyly tiıstı jobalar üşın investisiialar tartty. Būl şyǧarylym International Capital Market Association (ICMA) qaǧidattaryna säikes jüzege asyryldy.
«Damu»qory elımızdıŋ «jasyl» ekonomikaǧa köşuı jäne klimattyŋ özgeruıne qarsy küres jönındegı barlyq bastamalardy qoldaidy. 2010 jyldan bastap öŋırlık käsıpkerlıktıŋ, onyŋ ışınde «jasyl» jobalardyŋ tūraqty jäne teŋ ösımın qamtamasyzetu, sondai-aq bar jūmys oryndaryn qoldau jäne jaŋa tūraqty jūmys oryndaryn qūru üşın däiektı qadamdar keşenın qabyldandy. Jürgızılgen jūmys nätijesınde nesie somasy136,6 mlrd teŋge bolatyn 118 «jasyl» jobaǧa qoldau körsetıldı. Būl 321,4 mln dollarǧa teŋ», - dep atap öttı Qor töraiymy.
Gauhar Buribaevanyŋ aituynşa, Qor BŪŪ tūraqty damuynyŋ «laiyqty jūmys jäne ekonomikalyq ösım», «kedeilıktı joiu», «genderlık teŋdık», «klimattyŋ özgeruıne qarsy küres» sekıldı tört maqsatyna (ODM) bırtındep qol jetkızıp keledı. Qor öŋırlerde, sondai-aq käsıpker äielder arasynda ŞOK qarjylandyruǧa qoljetımdılıgın keŋeitu, infraqūrylym qūru, jaŋartylatyn energiia közderın (JEK) jäne tiımdı energiia tehnologiialaryn paidalanudy qoldau jönındegı baǧdarlamalardy jüzege asyrady.
Qor Qazaqstanda alǧaş ret Bırıkken ūlttar ūiymynyŋ Damu Baǧdarlamasy (BŪŪDB) men AHQO jasyl qarjy ortalyǧynyŋ qoldauymen Astana halyqaralyq qarjy ortalyǧynyŋ (AIX) birjasy arqyly tiıstı jobalar üşın investisiialar tartty. Būl şyǧarylym International Capital Market Association (ICMA) qaǧidattaryna säikes jüzege asyryldy.
2020 jyldyŋ tamyzynda jüzege asyrylǧan būl bastamany halyqaralyq qauymdastyq joǧary baǧalady. 2021 jyldyŋ säuır aiynda«Damu» Qory Qazaqstan üşın «jasyl» obligasiialardy debiut retınde şyǧarǧany üşın Climate BondsInitiative Halyqaralyq Ūiymynyŋ «jasyl» naryqtyŋ pionerı» nominasiiasy boiynşa bedeldı syilyǧyn aldy.«Damu» käsıpkerlıktı damytu qory» BŪŪDB jäne Qazaqstan Respublikasynyŋ Ükımetımen bırlesıp, jahandyq ekologiialyq qordyŋ (JEQ) qarjylyq qoldauymen taǧy ekı joba boiynşa jūmys ısteidı. Ol: «Tömen kömırtektı damuǧa arnalǧan tūraqty qalalar» jäne «Jaŋartylatyn energiia közderıne investisiia salu täuekelderın azaitu». Sonymen qatar, tiımdı energiiamen JEK-te şaǧyn jäne orta biznestı qoldaudyŋ jergılıktı baǧdarlamalaryn jüzege asyrudy josparlap otyr. Sondai-aq, «jasyl» jobalardy «Damu» Qory «BJK-2025» memlekettık baǧdarlamasy aiasynda da qoldaidy.
Klimattyŋ özgeruıne qarsy küres pen oǧan beiımdeluge, jahandyq temperatura ösımın Selsii ölşemı boiynşa 1,5 gradusqa deiın tömendetuge, sondai-aq kömırqyşqyl gazynyŋ şyǧaryluyn nölge jetkızuge qatysty ortaq maqsatqa qol jetkızu üşın «Damu» Qory JEK-ke investisiia saludy da yntalandyrady.Osy maqsatta «Damu» qory «jasyl» jobalardy qoldau jäne «jasyl» obligasiialar şyǧaru üşın halyqaralyq qarjy instituttarynan qarajat tartu boiynşa jūmysty jalǧastyrudy, jetekşı halyqaralyq reitingtık agenttıkten ESG reitingın aludy, ŞOB-tyŋ jasyl jobalaryn qoldaudy arttyru boiynşa memlekettık baǧdarlamalarǧa özgerıster engızudı josparlap otyr. Sondai-aq, elektromobilderge köşu üşın lizing kompaniialaryn qoldau josparlanuda. «Damu» Qory TDM qaǧidattaryn öz qyzmetınıŋ barlyq salalaryna engızıp, ŞOB-ty tūraqty damytudy qarjylandyru boiynşa bırqatar jaŋa jobalardy jüzege asyrudy josparlap otyr.
Jalpy alǧanda, «Damu»Qory 2021-2024 jyldarǧa arnalǧan «Jasyl köpır» serıktestıgın ılgerıletu, eldıŋ energiia balansyndaǧy JEK ülesın 2030 jylǧa qarai 15%-ǧa deiın jetkızu jäne 2060 jylǧa qarai eldegı kömırtegı beitaraptyǧyna qol jetkızu jönındegı ūlttyq ıs-şaralar josparyn jüzege asyruǧa üles qosuǧa niettı.«BJK-2025» aiasynda şaǧyn jäne orta biznestıŋ tiımdı energiia salasyndaǧy jobalaryn qoldau Osy baǧdarlama boiynşa jeke käsıpkerlık subektılerınıŋ jalpy somasy 134,2 mlrd teŋge (315,7 mln dollar) bolatyn 88 «jasyl» jobasy qoldau tapty. Osy jobalardyŋ barlyǧy – ǧasyrdyŋ ortasyna qarai SO2 qaldyǧyn nölge jetkızu men jahandyq jylynudy 1,5 gradus deŋgeiınde ūstap tūruǧa jasalǧan qadam.
«Damu» Qory atmosferaǧa SO2 ūşqyndaryn azaitatyn bırqatar jobalardy qoldaidy. Mysaly, Nūr-Sūltan qalasyndaǧy «LedSystemMedia» JŞS energiia ünemdeitın jaryq beru qūraldaryn şyǧarady, qaraǧandylyq «Karned» JŞS jylu energiiasyn öndıredı, Qostanai oblysynyŋ «Adal-İ» JŞS obektılerge keşendı qyzmet körsetumen ainalysady, al Atyrau oblysynyŋ Manaş auylyndaǧy «Vetroenergotehnologiia» JŞS ekınşı jel elektr stansiiasyn salu jäne paidalanu jönındegı jobany jüzege asyruda.«Qazaqstan Respublikasy Ükımetınıŋ, «Damu» Qory men Qazaqstan Halyq bankınıŋ qoldauynyŋ arqasynda bızdıŋ jobamyzdy jüzege asyru mümkın boldy. Bız jaŋartylatyn energetika salasynda kömırtegı otynynan bas tartu jolyndaǧy düniejüzılık qozǧalystyŋ bır bölıgı bolǧanymyzǧa quanamyz»,- dedı «Vetroenergotehnologiia» JŞS direktory Vladimir İvanov. «BJK-2025»baǧdarlamasy aiasynda qoldau tapqan JEK jobalarynyŋ arasynda gidro jäne jel elektr stansiialaryn salu ısın erekşe atap ötuge bolady. Almaty oblysynyŋ Tekelı qalasyndaǧy Şaja özenındegı su elektr stansiiasy paidalanuǧa berıledı.
Jel elektr stansiiasynyŋ qūrylysyn Aqmola oblysynyŋ Ereimentau qalasynyŋ maŋynda «Golden Energy Corp» JŞS jüzege asyryp jatyr. Joba jergılıktı jerdegı qorşaǧan ortaǧa tietın ekologiialyq ziiandy azaituǧa üles qosuǧa arnalǧan.«Jel elektr stansiialary quat közın dästürlı kömır elektr stansiialarynyŋ ornyn basady.Osylaişa atmosferaǧa kömırqyşqyl gazynyŋ taraluyn azaitady. Kompaniia jiyrma adam üşın qosymşa jūmys ornyn aşty, sondai-aq bız biudjetke salyq töleimız jäne Ereimentau audany tūtynatyn energiiany öndıremız», - dedı «GoldenEnergyCorp» JŞS direktorynyŋ orynbasary Daniiar Seitenov. JEQ qarjylandyratyn BŪŪDB jobalary aiasynda ŞOB energiia tiımdı jobalaryn qoldau 2017 jyldyŋ soŋynda ıske qosylǧan «Tömen kömırtektı damuǧa arnalǧan tūraqty qalalar» jobasy aiasynda jylumen jabdyqtau, sumen jabdyqtau, qoǧamdyq ǧimarattardy, köppäterlı üilerdı paidalanu, qalalyq tazartu jüielerı, jaryqtandyru jäne t.b qalalyq infraqūrylym sektorlary jaŋǧyrtyluda. Mūndai jobalardy qoldauǧa bölıngen jalpy biudjet şamamen 2,05 mlrd teŋgenı (4,8 mln dollarǧa balama) qūraidy.Osy baǧdarlama ıske qosylǧan sätten bastap osy uaqytqa deiın100-den astam kompaniiaǧa qoldau körsetıldı. Olardyŋ Qazaqstan aumaǧy boiynşa jobalau, salu jäne paidalanu belsendı kezeŋınde tūrǧan 38 jobasy bar.
BŪŪDB-JEQ-tyŋ barlyq joǧary talaptaryna säikes kelgen kompaniialardyŋ bırı «Kyzylorda» JŞS boldy. Būl kompaniia MJÄ mehanizmın paidalana otyryp, Qyzylorda oblysy Şielı kentındegı 7 mektepte, oquşylar üiınde jäne mädeniet üiınde jylumen jabdyqtau jüielerın jaŋǧyrtty; kömırmen jäne dizel otynymen jūmys ısteitın jylu jüiesı tabiǧi gazben jūmys ısteitın jabdyqqa auystyryldy.«BŪŪDB-JEQ, Qazaqstan Ükımetı jäne «Damu» Qory siiaqty qomaqty qoldauşylary bar, subsidiialau merzımderı naqty jazylǧan ŞOB üşın mūndai jobalar odan da köp qajet»,-deidı «Qyzylorda JMK» JŞS direktory Temırhan Älımqūlov.Eldegı alǧaşqy «jasyl» obligasiialar «TK SOLAR» JŞS «jasyl» obligasiialar şyǧaru arqyly «Damu» Qory tartqan 180 mln teŋge (423 myŋ dollar) qoldau aldy. Düniejüzılık Banktıŋ «jasyl» obligasiialardyŋ äserıne 10 jyldyq şolu boiynşa esebıne säikes, mūndai bondtar klimattyŋ özgeru problemalary jaily habardarlyq deŋgeiın arttyrdy jäne investorlarǧa kapitaldy senımdı investisiialaudy jüzege asyru arqyly klimat mäselelerın şeşuge yqpal etuge mümkındık berdı. Düniejüzılık Banktıŋ alǧaşqy «jasyl» bondtary 2008 jyly şaǧyraldy. «Jasyl» investisiialar naryǧynyŋ damuyna bailanysty qarjy qūralyna sūranys ösude.
«TK SOLAR» JŞS Türkıstan qalasynyŋ maŋynda jalpy quaty 1MVt bolatyn kün elektr stansiiasyn salady. Jobanyŋ negızgı maqsaty - jergılıktı biznes üşın «jasyl» elektr energiiasyn jetkızu. Ükımettıŋ qalany damytu jönındegı jobany bekıtuıne bailanysty, osy öŋırdı elektr energiiasymen qamtamasyz etu – paidaly ıs bolyp sanalady. Halyq sanynyŋ 2020 jylǧy 176 myŋ adamnan 2050 jyly 500 myŋǧa deiın ūlǧaiuymen qatar, şaǧyn jäne orta biznes sany da artady dep boljanuda. Būl faktor elektr energiiasyna tūraqty sūranysqa yqpal etetın bolady.«Jasyl» jobalardy qarjylandyru – qazırgı ūrpaqtyŋ sūranysyn qanaǧattandyru bolaşaq ūrpaqtyŋ qajettılıkterıne nūqsan keltırmeitındei etıp eldı damytuǧa ūmtyludan tuǧan äreket. Mūndai jobalardy qarjylandyru Qazaqstannyŋ 2050 jylǧa deiıngı Damu Strategiiasynda belgılengen Qazaqstan Respublikasynyŋ «jasyl ekonomikaǧa» köşuı jönındegı ükımettık Tūjyrymdama aiasynda jüzege asyrylady jäne BŪŪ-nyŋ Klimattyŋ özgeruı turaly negızdemelık konvensiiasy men Parij kelısımıne sai keledı.
«Adyrna» ūlttyq portaly.
