ASTANA. QazAqparat - Älemde IT tehnologiialarynyŋ damyp, qoǧamdyq ömırde keŋ qoldanysqa enuı, osy saladaǧy bılıktı mamandarǧa degen sūranysty arttyryp otyr. «QazAqparat» HAA bılıktı IT mamany, Qytai astanasynda tūratyn qandasymyz Batyr Maqabylūlymen bolǧan şaǧyn sūhbatty ūsynady. Sūhbatta aqparattyq tehnologiianyŋ soŋǧy jaŋalyqtary turaly jäne özınıŋ osy saladaǧy qol jetkızgen jetıstıkterı jaiynda äŋgıme örbıdı.
- Batyr Maqabylūly, aǧylşyn tılınde kıtap jazuyŋyzǧa qandai oi, maqsat jebeu boldy? Kıtaptyŋ artyqşylyǧy, jaŋalyǧy qandai?
- Bılıktı IT mamany bolu üşın aǧylşyn tılın jaqsy bılu kerek. Bügıngı aqparat ǧasyrynda būl beseneden belgılı. Sebebı aqparattyq tehnologiia salasyndaǧy terminder aǧylşyn tılınde kezdesedı jäne aǧylşyn tılınde qajettı aqparatty oŋai taba alasyŋ. Sondyqtan, aǧylşyn tılınde kıtap jazuym, älemnıŋ jäne osy mamandyqtyŋ ortaq tılımen, özım jazǧan eŋbektı köpşılık oqyrmanǧa barynşa keŋ taratyp, ülken auditoriianyŋ baǧasyn, pıkırın bıluge qūlşynysymnan tudy. «Learning Data Mining with R» (R tıldık sifrly basqaru) atty eŋbegım 2015 jyly Ūlybritaniiada jaryq körgen edı. Al 2016 jyly Şanhai Qarjy institutynyŋ professory Li Honcheng myrzanyŋ audaruymen Maşina jasau önerkäsıbı baspasynda qytai tılınde basylyp şyqty. Kıtap bılım ızdegen yntaly oqyrmannyŋ kädesıne jaraidy dep ümıttenem. Kıtaptyŋ jalpy mazmūnyna jaŋa, IT salasynyŋ soŋǧy jaŋalyqtary arqau bolǧan. Osy uaqytqa deiın älemnıŋ är tükpırınen, oqyrmandarymnan jyly lebızder estıp jatyrmyn. Kemşılıkterın aityp jatsa, ony da qabyldauǧa äzırmın. Öitkenı būl menıŋ tūŋǧyş jazǧan eŋbegım.
- Taǧy da kıtap jazu josparyŋyzda bar ma? - Üzdıksız ızdenu, oi eŋbegı qajyr-qairatyŋdy synaityn japaly jūmys. Qolymnan kelgenınşe eŋbektenıp jazǧan «Deep Learning» (tereŋdep üirenu) atty ekınşı kıtabym da daiyn bolyp qaldy. Būl da aǧylşyn tılınde jazylyp jatyr jäne qazaq tılınde de şyǧarsam dep maqsat qoiyp otyrmyn. Kıtapta robot tehnikasy jäne aqparattyq tehnologiianyŋ ozyq ülgılerı, mümkındıkterı söz bolady. Jalpy būdan basqa da qolǧa alyp ıstep jürgen, oiǧa salmaq salyp, bolaşaqqa josparlap otyrǧan armandarym bar. Qazırgı künı «Qazaqşa-aǧylşynşa-qytaişa» sözdık qūrastyrudamyn. Būǧan qosa japon tılın üirenıp jatyrmyn, bolaşaqta osy tılde de kıtap jazǧym keledı. Mamandyǧymnan bölek, ädebi şyǧarmalar oquǧa äuespın. Äkem Maqabyl Jänäbılūly Qytaidyŋ ışkı ıster organdarynda jūmys ıstei jürıp, jazuşylyqpen de ainalysty. Ol kısınıŋ detektiv janryndaǧy äŋgımeler jinaǧy jeke kıtap bolyp şyqqan. Sondyqtan bala kezımnen osy janrda şyǧarma jazuǧa qyzyǧam.
- Älemdık IT salasynyŋ soŋǧy jaŋalyqtary qoǧamǧa, memleketke qandai paidaly äserın tigızıp jatyr? Aqparattyq tehnologiia älemnıŋ qaisy elderınde damyǧan?
- Qazırgı künı IT-industriiasy köptegen jaŋa tehnologiialarymen qoǧamnyŋ san-salasynda belsendı qyzmet atqaruda. Būl tehnologiialar adamzat qoǧamyn tiımdırek etuge, qorşaǧan ortaǧa minimaldy äser etuge, resurstardy jäne energiiany tiımdı paidalanuǧa mümkındık beredı. Jasandy intellekttıŋ maŋyzyn joǧary baǧalaimyn. Dünie jüzınde AQŞ-tyŋ, Europa elderınıŋ, Japoniianyŋ aqparattyq tehnikasy jaqsy damyǧan. Qytaida naryq sūranysyna sai jaŋa tehnologiianyŋ qoldanu ortasy salystyrmaly türde erkın. Būl elde qorşaǧan ortaǧa qatysty tehnologiiany qoldanu damyǧan.
- Qazaq elıne jolyŋyz tüstı me? Elge qandai tılek, sälem aitasyz?
- Men Qazaqstanǧa 2004 jyly saparlap barǧam. Qazaqstan serpındı damyp kele jatqan jas memleket. Ondaǧy halyq qajyrly, sergek, bolaşaǧyna ülken ümıtpen, senımmen qaraidy. Qazaq jastary, studentterı aqyldy, zerdelı dep bılem. Qazaqstannyŋ aqparattyq tehnologiialyq öresı joǧary deŋgeide damyp, kündelıktı ömırde keŋınen ärı tereŋ qoldanyluyna tılektespın! Qazaq jūrtyna baquatty ömır tıleimın! *** Batyr Maqabylūly - 1975 jyly Qytai Halyq Respublikasy, Şyŋjaŋ ölkesınıŋ ortalyǧy Ürımjı qalasynda tuǧan. 1995 jyly Qytaidyŋ eŋ üzdık joǧarǧy oqu orny Sinhua Universitetınıŋ İnformatika jäne tehnika fakultetıne oquǧa tüsedı. Ol 2002 jyly osy oqu ornynda Jasandy intelekt mamandyǧy boiynşa magistraturasyn tämamdaidy. Batyr oquyn aiaqtaǧan soŋ Qytaidyŋ Beijıŋ, Şanhai qalalaryndaǧy İspaniia, AQŞ sekıldı memleketterdıŋ türlı tehnikalyq kompaniialarynda jäne älemnıŋ jetekşı 500 ırı kompaniiasy reitingısıne kıretın, Qytaidaǧy tehnika salasyndaǧy tanymaly Beijing Runhui Technologies Co., Ltd kompaniiasynda jūmys ıstegen. 2015 jyly Batyr Maqabylūlynyŋ aǧylşyn tılınde jazylǧan «Learning Data Mining with R» (R tıldık sifrly basqaru) atty eŋbegı Ūlybritaniiada jaryq köredı. Būl tehnikalyq tanymdyq kıtap AQŞ naryǧyndaǧy Amazon platformasynda satylymǧa qoiylǧan. Älı de sūranysqa ie kıtaptardyŋ qatarynda tūr. IT salasyndaǧy bılıktı maman Batyrdyŋ kündelıktı atqaryp jürgen, zerttep jürgen salalary; jasandy intellekt jüiesı, kürdelı sandyq derekterdı tabu, programmalau tılderın säikestendıru, robottyŋ köru jüiesın jetıldıru, maşina detaldaryn ornalastyru, bekemdeu jüiesı, internet jäne jyljymaly jelı, matematikalyq statistika jäne qoldanbaly matematika sekıldı kürdelı ǧylymnyŋ san türlı salalaryn qamtyp jatyr.
- Taǧy da kıtap jazu josparyŋyzda bar ma? - Üzdıksız ızdenu, oi eŋbegı qajyr-qairatyŋdy synaityn japaly jūmys. Qolymnan kelgenınşe eŋbektenıp jazǧan «Deep Learning» (tereŋdep üirenu) atty ekınşı kıtabym da daiyn bolyp qaldy. Būl da aǧylşyn tılınde jazylyp jatyr jäne qazaq tılınde de şyǧarsam dep maqsat qoiyp otyrmyn. Kıtapta robot tehnikasy jäne aqparattyq tehnologiianyŋ ozyq ülgılerı, mümkındıkterı söz bolady. Jalpy būdan basqa da qolǧa alyp ıstep jürgen, oiǧa salmaq salyp, bolaşaqqa josparlap otyrǧan armandarym bar. Qazırgı künı «Qazaqşa-aǧylşynşa-qytaişa» sözdık qūrastyrudamyn. Būǧan qosa japon tılın üirenıp jatyrmyn, bolaşaqta osy tılde de kıtap jazǧym keledı. Mamandyǧymnan bölek, ädebi şyǧarmalar oquǧa äuespın. Äkem Maqabyl Jänäbılūly Qytaidyŋ ışkı ıster organdarynda jūmys ıstei jürıp, jazuşylyqpen de ainalysty. Ol kısınıŋ detektiv janryndaǧy äŋgımeler jinaǧy jeke kıtap bolyp şyqqan. Sondyqtan bala kezımnen osy janrda şyǧarma jazuǧa qyzyǧam.
- Älemdık IT salasynyŋ soŋǧy jaŋalyqtary qoǧamǧa, memleketke qandai paidaly äserın tigızıp jatyr? Aqparattyq tehnologiia älemnıŋ qaisy elderınde damyǧan?
- Qazırgı künı IT-industriiasy köptegen jaŋa tehnologiialarymen qoǧamnyŋ san-salasynda belsendı qyzmet atqaruda. Būl tehnologiialar adamzat qoǧamyn tiımdırek etuge, qorşaǧan ortaǧa minimaldy äser etuge, resurstardy jäne energiiany tiımdı paidalanuǧa mümkındık beredı. Jasandy intellekttıŋ maŋyzyn joǧary baǧalaimyn. Dünie jüzınde AQŞ-tyŋ, Europa elderınıŋ, Japoniianyŋ aqparattyq tehnikasy jaqsy damyǧan. Qytaida naryq sūranysyna sai jaŋa tehnologiianyŋ qoldanu ortasy salystyrmaly türde erkın. Būl elde qorşaǧan ortaǧa qatysty tehnologiiany qoldanu damyǧan.
- Qazaq elıne jolyŋyz tüstı me? Elge qandai tılek, sälem aitasyz?
- Men Qazaqstanǧa 2004 jyly saparlap barǧam. Qazaqstan serpındı damyp kele jatqan jas memleket. Ondaǧy halyq qajyrly, sergek, bolaşaǧyna ülken ümıtpen, senımmen qaraidy. Qazaq jastary, studentterı aqyldy, zerdelı dep bılem. Qazaqstannyŋ aqparattyq tehnologiialyq öresı joǧary deŋgeide damyp, kündelıktı ömırde keŋınen ärı tereŋ qoldanyluyna tılektespın! Qazaq jūrtyna baquatty ömır tıleimın! *** Batyr Maqabylūly - 1975 jyly Qytai Halyq Respublikasy, Şyŋjaŋ ölkesınıŋ ortalyǧy Ürımjı qalasynda tuǧan. 1995 jyly Qytaidyŋ eŋ üzdık joǧarǧy oqu orny Sinhua Universitetınıŋ İnformatika jäne tehnika fakultetıne oquǧa tüsedı. Ol 2002 jyly osy oqu ornynda Jasandy intelekt mamandyǧy boiynşa magistraturasyn tämamdaidy. Batyr oquyn aiaqtaǧan soŋ Qytaidyŋ Beijıŋ, Şanhai qalalaryndaǧy İspaniia, AQŞ sekıldı memleketterdıŋ türlı tehnikalyq kompaniialarynda jäne älemnıŋ jetekşı 500 ırı kompaniiasy reitingısıne kıretın, Qytaidaǧy tehnika salasyndaǧy tanymaly Beijing Runhui Technologies Co., Ltd kompaniiasynda jūmys ıstegen. 2015 jyly Batyr Maqabylūlynyŋ aǧylşyn tılınde jazylǧan «Learning Data Mining with R» (R tıldık sifrly basqaru) atty eŋbegı Ūlybritaniiada jaryq köredı. Būl tehnikalyq tanymdyq kıtap AQŞ naryǧyndaǧy Amazon platformasynda satylymǧa qoiylǧan. Älı de sūranysqa ie kıtaptardyŋ qatarynda tūr. IT salasyndaǧy bılıktı maman Batyrdyŋ kündelıktı atqaryp jürgen, zerttep jürgen salalary; jasandy intellekt jüiesı, kürdelı sandyq derekterdı tabu, programmalau tılderın säikestendıru, robottyŋ köru jüiesın jetıldıru, maşina detaldaryn ornalastyru, bekemdeu jüiesı, internet jäne jyljymaly jelı, matematikalyq statistika jäne qoldanbaly matematika sekıldı kürdelı ǧylymnyŋ san türlı salalaryn qamtyp jatyr.
inform.kz
