Būrynnan bıletın jazuşymnyŋ jaŋa kıtabyn qolyma ūstap, baspahananyŋ iısı şyqqan betterın paraqtaǧanymda, ylǧi da menıŋ esıme onyŋ şyǧarmasymen tūŋǧyş tanysqandaǧy alǧan äserım tüsedı. Bälkım sondyqtan ba eken, önerdegı ızdenısın qadaǧalap, jazǧan düniesınen jaŋalyq kütıp jüretın jazuşym Rahymjan Otarbaevtyŋ «Şyŋǧys hannyŋ köz jasy» atty kıtabyna köz jügırtkenımde 1985 jyldyŋ qoŋyr küzınde, «Jalyn» jurnalynda, qazaq prozasynyŋ metrı Dulat İsabekovtıŋ alǧysözımen jaryq körgen tyrnaqaldy tuyndysy («Soǧystyŋ soŋǧy bombasy») esıme tüsıp, sol bır şaǧyn hikaiada baiandalatyn keiıpkerdıŋ taǧdyry oiyma oraldy. Qazaq ädebietınıŋ kielı bosaǧasynan imenıp attaǧan suretker Otarbaev alǧaşqy äŋgımesımen-aq bızdıŋ bärımızge de ūlttyq prozamyzǧa aitary mol jazuşynyŋ kelgenın aŋǧartqandai bolyp edı. Köŋılıŋde qattalyp, jadyŋda saqtalyp qalatyn bırınşı äserıŋ sezımıŋdı aldamaidy eken. Jazuşynyŋ taiauda jaryq körgen kıtabyn oqyp şyǧyp, bauyr basyp qalǧan keiıpkerlerımen qimai qoştasqanymda şirek ǧasyr būrynǧy oqiǧany esıme alyp, jazu mänerı özgeşe talantty tapqanym turaly sol kezdegı balalyq köŋılımnıŋ menı aldamaǧanyna taǧy bır közım jettı.
Ädette, otyzdan asqan nemese qyryqtyŋ qyrqasyna taiap qalyp, önerdıŋ «tar jol, taiǧaq keşuınde» şyŋdalǧan suretkerler ǧana tosyn taqyryptyŋ belın maiystyryp, ädebiet älemınıŋ aidynyna jūrt kütpegen saualdy alyp şyǧyp jatuşy edı. Sondyqtan jasy älı otyzǧa da tolmaǧan jıgıttıŋ tūsauy endı ǧana kesılgen äŋgımesımen-aq qalamy töselgen prozaikterdıŋ de jüregı daualai qoimaityn mäselenı köterıp, milliondaǧan adamdardyŋ janyna jara salyp ketken soǧys taqyrybynyŋ şyndyǧyna basqaşa közben üŋılgen şeberlıgı bır jaǧynan bızdı taŋ qaldyrsa, ekınşı jaǧynan ölıara mezgıldegı tabiǧat qūbylysyndai tosyrqatyp ta tastady.
Älı esımde. Ūly Jeŋıstıŋ 40 jyldyǧy dürkırep ötken sol jyldary ruhy myqty sovettık jauyngerlerdıŋ elımızdı nemıs-faşist basqynşylarynan azat etıp, jaudyŋ közın joiǧan eren erlıgın jarysa baiandaǧan körkem tuyndylar odaqtyq jäne otandyq basylymdarda bırınen soŋ bırı toqtausyz jaryq körıp jatty. Soǧys taqyrybyn jan-jaqty qauzap, maiyn tamyzyp sügırettegen äŋgıme, povest, romandardyŋ tasqyny ruhymyzdyŋ jasampazdyǧyna sendırıp, köŋılımızge quanyş sezımın ūialatty. Alaida, sol qaptaǧan şyǧarmalardyŋ bırıne de ūqsamaityn talantty jıgıttıŋ örnegı özgeşe toqylǧan şaǧyn novellasyndaǧy kötergen problemasy jūrttyŋ köŋılın erekşe eleŋ etkızdı. Toqyraudyŋ toŋy älı jıbi qoimaǧan ölıara mezgılde respublikalyq basylymda jariialanǧan - «Soǧystyŋ soŋǧy bombasy» oqyrmandy mülde basqa oidyŋ ormanyna engızıp jıberıp, sezımın sergeldeŋge salyp qoidy. Şyǧarmanyŋ bas keiıpkerı Jazyldyŋ maidan batyrlarynyŋ eşqaisysyna da ūqsamaityn talaisyz taǧdyry men äreketı bızge soǧys ömırınıŋ aitylmai jürgen aqiqatyn ūsynǧandai boldy.
Örbıgen oqiǧasy sezımıŋdı jetektep äketetın äŋgımedegı jazuşy kötergen imandylyq pen adamgerşılık mäselesın baǧalaudyŋ oqyrmanǧa qiynǧa soqqanyn jasyra almaimyn. İia, ras, moraldyq oidyŋ bezbenıne salsaq Jazyl aqtap aluǧa bolmaityn – naǧyz satqyn. Qan maidannan qaşyp, tört jyl türmede otyryp, jazasyn ötep kelgen beişaranyŋ tübıne bärıbır soǧys jettı. Aqyr aiaǧynda ūrys qimyldary kezınde el şetıne tüsken bomba jarylyp, kütpegen jerden Jazyl mert boldy. Maǧynasyz tırşılık. İt ölım. Aianyşty taǧdyr. Satqyndardyŋ qarasyn köbeitıp qaza tapqan Jazyldyŋ qolyna qaru alyp, maidan dalasynda ölgenı abyroi bolar edı. Bıraq, peşenege jazylǧan taǧdyrdyŋ ısıne qairan qylatyn amal kem.
Degenmen, bas keiıpkerdıŋ ıs-äreketın imandylyq tarazysyna salyp, oǧan sovet adamynyŋ emes, jüregındegı Allaǧa degen senımın joǧaltpaǧan jannyŋ közımen üŋılsek – Jazyldy aqtap aluǧa da bolatyn siiaqty ma, qalai? Jüz jerden kınälap, myŋ jerden jazǧyrsaq ta ol ajaldan qoryqqandyqtan emes, adam öltırgısı kelmegendıkten soǧystan at-tonyn ala qaşty ǧoi. Qalai bolǧan künde de ol qylmys jasap, Jaratuşynyŋ aldynda auyr künäǧa batqysy kelgen joq. Maidanǧa barǧan künde de tyşqannyŋ mūrnyn qanata almaityn baiǧūs adam öltıruge bata almai, bärıbır Otanyn satqan opasyz atanar ma edı, kım bılsın? Sovettık ūly ideal üşın bolsa da kısınıŋ qanyn moinyna jüktegısı kelmegen Qūdaidyŋ qūlyn jazǧyruǧa bızdıŋ qandai qaqymyz bar?
Zady kez-kelgen talantty jazuşy oqyrman talǧamyn qanaǧattandyru üşın emes, ony tereŋdetıp, özge tügıl, keide özımızge de aituǧa qorqatyn şyndyqtardy esımızge salyp tūru üşın qalam alatyn bolsa kerek, qolyna. Qarapaiym pendenıŋ sūranysyn öz yqtiiaryna köndırgen «talǧamǧa talas joq» degen qaǧidanyŋ üstemdıgı önerge jürmeidı. Eger talǧam üşın talaspasaq ädebiettıŋ teŋızı sualyp, ūlttyq tamyrynan ajyrap, adamgerşılık tabiǧatyn joǧaltyp, özegıne jegı tüser edı, baiaǧyda. Naǧyz suretker ädebi talǧamnyŋ qoŋyrtöbel tırşılıktegı jalǧan tanymnyŋ şylauyna şyrmalyp ketpeuı üşın küresıp, ömır şyndyǧyn oqyrman jüregıne önerdıŋ tılımen jetkızu üşın şyǧarmaşylyq şeberhanasynda maŋdaiynyŋ bes batpan terın tögedı.
Jazatyn taqyryptardyŋ jazyǧy taqyrlanyp bara jatqan bügıngı zamanda jazuşy boludan azapty jūmys joq. Bır kezderdegı ūly Balzaktyŋ «şyǧarmanyŋ eŋ negızgı şarty – qyzyqtyru» degen talaby kompiuterdıŋ qūlaǧynda oinaǧan qazırgı oqyrmannyŋ köŋılın qanaǧattandyra almaidy. Balzak däuırımen salystyrǧanda, kıtapqa üŋıluden basqa da neşe türlı köŋılıŋdı toidyratyn ermegı tolyp jatqan zamanda ömır süru baqyty būiyrǧan bügıngı künnıŋ adamy «qyzyqtyrumen ǧana aiasy şekteletın» arzan aldanyşty köŋılıne medeu tūtpaidy. Ol közınıŋ maiyn tauysyp, altyn uaqytyn şyǧyndap oqityn şyǧarmasynan qoǧamnyŋ äleumettık şyndyǧymen bırge, janyn mazalap jürgen ūstara saualdardyŋ da jauabyn tapqysy keledı. Bügıngınıŋ adamy keşegı künnıŋ qyzyq quǧan oquşysy emes, ol talǧamy ösıp, inttelektısı baiyǧan - ömırdıŋ qatal synşysy. Bır ret köŋılın qaldyrsaŋ, senımen mäŋgı qoştasyp, at-qūiryǧyn üzısuı de äbden yqtimal. Talǧamy joǧary oqyrmanǧa qai zamanda da sūranys bar, oǧan dostyq qolyn ūsynǧandar keşe de az bolǧan emes, bügın, tıptı köp. Būl bır. Ekınşıden jazǧan dünieŋnıŋ naǧyz baǧasyn beretın tarazy da talǧamy biık oqyrmanyŋ ekenın ūmytpaǧan abzal.
Osy tūrǧydan alǧanda jaŋa şyǧarmasyn jūrt ızdep jürıp oqityn Rahymjan Otarbaev – baqytty jazuşy. Oi qūrauy men jazu mänerınıŋ örnegı bölek, tılı tögılıp tūrǧan suretker öz sözın ylǧi da parasatty oqyrmanǧa arnap aitady. Oqyrman talǧamyn ösıru üşın ızdenıs iırımderın şiyrlap, oi aidynyn keşıp jüretın qalamgerdıŋ ömır özenındegı şyndyqty sügırettegen tuyndylaryn oqyǧanyŋda sezımıŋdı san-saualdar sürgılep, janyŋa tynyştyq bermei qoiatyny bar. Ädebietımızdıŋ Beiımbet Mailin, Dulat İsabekov, Berdıbek Soqpaqbaev, Tölen Äbdıkūly, Tynymbai Nūrmaǧambetov sekıldı sausaqpen sanarlyqtai klassikterınıŋ ǧana şyǧarmaşylyq tabiǧatyna tän küldırıp otyryp, adamdy jylatatyn şeberlıktı keremet meŋgergen Otarbaevtyŋ bastalǧannan-aq külkıden ezuıŋızdı jiǧyzbai qoiatyn hikaiasyn oqyp bolyp, soŋǧy betın japqanyŋyzda, kenetten köŋılıŋız būzylyp, qūlazyp sala beredı. Jaŋa ǧana şegıŋızdı qatyrǧan tuyndydan basqa bır oty ūşqyndaǧan şyndyqtyŋ şetın körgenıŋızde külkıŋız sap tiylyp, janyŋyz jabyrqap ketedı. Ömırdıŋ şym-şytyryq şyrǧalaŋynda naǧyz baqytyn taba almai adasqan jandardyŋ taǧdyrlary köz aldyŋyzda kölbeŋdep tūryp alyp, endı olarǧa külıp emes, aianyşpen qarap, oidyŋ mūnaryna batyrǧan san-aluan saualdar mazaŋyzdy alyp, janyŋyzdy kemıredı. Aqyl-keŋesımızge qūlaq qoiyp, Rahymjan Otarbaevtyŋ «Şyŋǧyshannyŋ köz jasy» atty kıtabyn oqyp şyqsaŋyz aityp otyrǧan sözımızdıŋ illahi şyndyq ekenıne közıŋız jetetınıne kämıl senımdımın.
Suretkerdıŋ jaŋa kıtabyna soŋǧy jyldary türlı basylymdarda jaryq körgen «Aktrisa», «Aina», «Altyn balyq», «Bızdıŋ auyldyŋ Amazonkalary», «Aiaqtalmaǧan hikaia», «Satqyn» t.b. közıqaraqty oqyrmanǧa etene tanys äŋgımelerı men «Şyŋǧyshannyŋ köz jasy» atty hikaiaty enıptı. Jazuşynyŋ şyǧarmaşylyq şeberlıgın körsetu üşın olardyŋ bärın jıpke tızıp, taldap-tarazylau şart emes. Meiırıŋdı qandyratyn būlaq suynyŋ qasietın bılu üşın dämın tatyp köru de jetkılıktı. Sondyqtan da bız bügıngı äŋgımemızde jazuşynyŋ jaŋa kıtabyndaǧy bırneşe tuyndysyna ǧana toqtalyp, Otarbaev älemınıŋ tereŋıne boilap, syr suyrtpaqtauǧa niet etıp otyrmyz.
Bır qaraǧanda suretker Otarbaevtyŋ «Atyrau – Almaty poezy» äŋgımesınde alyp bara jatqan siujet te, elıktırıp äketetın oqiǧa da joq. Bıraq bügıngı ömırdıŋ naǧyz bet-beinesı şynaiy kestelenıp, şeber sügırettelgen kölemı şaǧyn ǧana tuyndyda oqyǧannan-aq et-jüregıŋızdı eljıretıp äketıp, sezımıŋızdı maidai erıtıp jıberetın lirizmnıŋ jyly şuaǧy köp. Şyǧarma osyndai bır erekşelıgımen köŋıl mekenıŋdegı näzık sezımderıŋdı şymşylaidy.
Qandai däuırdıŋ qalamgerı bolsa da adam taǧdyryn özı ömır sürıp jatqan qoǧamnyŋ äleumettık şyndyǧymen şendestıre surettep keledı. Naǧyz suretker bügıngı zamannyŋ şynaiy bet-beinesın körsetu arqyly tırşılık topyraǧynyŋ astynda kömılıp qalǧan Qūdailyq şyndyqtardy ızdeidı. Kez-kelgen talantty jazuşynyŋ dünienı tanudaǧy öz jūmbaǧy bar. Ömır iırımınıŋ tereŋıne boilaǧan önerdıŋ qūpiiasy jazuşy şyǧarmaşylyǧynyŋ jūmbaǧyn şeşu arqyly aşylady. Öner ömırdıŋ köşırmesı emes. Ömırdıŋ zaŋdylyǧyna baǧynbaityn önerdıŋ öz joly bolady. Ökınışke qarai, soŋǧy jyldary qainaǧan tırşılıktıŋ qazanynda qainaǧan jurnalisterdıŋ köbısı jazuşylyqqa den qoiyp, ömırdıŋ köşırmesın sügırettegen şyǧarmalary arqyly prozanyŋ jügın de, ondaǧy aitylar oidyŋ salmaǧyn da jeŋıldetıp jıbergenı jasyryn emes. Suretker Otarbaevtyŋ jazuşy retındegı erekşelıgı ol eş uaqytta da jūrttyŋ közıne tüsıp, erekşe körınu üşın taqyryp qualaǧan publisistikanyŋ jalyna jabysqan emes. Keibır qalamgerlerdei jolyn kesıp ketken keiıpkerın jaǧymsyz etıp körsetuge tyrysqan öşpendılıkten de ol boiyn aulaq ūstaidy. Naǧyz önerdıŋ fäni men baqi atty ekı jūmbaq älemnıŋ arasyn jalǧap tūrǧan altyn köpır ekenın jaqsy bıletın suretker qoǧamdyq körınıstıŋ astarynan ömırdegıden de tereŋ şyndyqtyŋ mänın ızdeidı. Jäne ol şyndyqty jazuşy simvoldyq belgıler arqyly körsete bıledı. Orys filosofy Nikolai Berdiaevtıŋ aituynşa, naǧyz ömır suretkerlık şeberlıkpen tek simvoldar arqyly berıluı mümkın, ol önerge mındettı türde şynaiy küiınde enbeidı. Öner eş uaqytta da empirikalyq şynailyqty körsetpeidı, barlyq kezde de ol basqa älemge enıp ketedı, bıraq būl basqa älem önerde simvoldyq beinelerdıŋ kömegımen tanylady.
Jazuşynyŋ «Atyrau – Almaty poezdy» äŋgımesı de qūndylyqtar almasyp jatqan toqsanynşy jyldardaǧy - ömırdıŋ simvoldyq körınısı. Sol poezda ketıp bara jatqan qarapaiym adamdardyŋ taǧdyrlary arqyly tūnyǧy lailanǧan tırşılık aidynyndaǧy tūrmysty körıp, ömırdıŋ kürdelılıgın tani tüsesıŋ. Auyzdary araq sasyp, tänderı temekınıŋ tütınıne ystalǧan keşegı künnıŋ Qyz-Jıbegı men Baiandarynyŋ bügıngı tırlıgın közımen körgen bas keiıpkerdıŋ Almatyǧa jetpei poezdan tüsıp qaluynyŋ sebebın tüsıngendei bolasyŋ? Adamdyq qūndylyqtardy arzandatudyŋ qūdırettı pärmenı – uaqyt sabazyŋnyŋ aşsa alaqanynda, jūmsa jūdyryǧynda eken – au.
İia, ūly märtebelı uaqyt! Qūlqynynyŋ qamy üşın kım sol uaqyttyŋ qūlyna ainalmai jatyr deseŋızşı, myna opasyz jalǧanda. Äsırese, jūrttyŋ auzynda jürgen, qalyŋ būqara pır tūtqan öner adamdarynyŋ şyn maǧynasyndaǧy qūldyq bet-beinesın körgenıŋızde, dünie-jalǧannan tüŋılıp kete jazdaisyŋ.
«Aktrisa» äŋgımesınde jazuşy qūldyqtyŋ şyrmauyna şyrmalǧan öner adamdarynyŋ ıs-äreketın uytty sarkazmmen şeber jetkızıptı. Eŋ alǧaş osy äŋgımenı «Qazaq ädebietı» gazetınen oqyǧanymda ışegım tüiıle jazdap, rahattanyp külgenım esımde. Şyǧarmany ekınşı ret kıtaptan qaita oqyp şyqqanymda külmek tügıl, köŋılım qūlazyp, janym jylady. Teatr psihologiiasyn jaqsy bıletın jazuşy şyǧarmasyndaǧy tükke tūrmaityn ataqqa bola öner adamdarynyŋ ölermendıkke salynǧan arzan tırlıgımen tanysqanymda, imandylyq pen adamgerşılık qasietın joǧaltqan qoǧamnan jiırkenıp, jüregım ainady. Bıraq, amal qanşa? Būlaq basynan lailanǧan, būl - senıŋ qoǧamyŋ. Adami qūndylyqtar arzandap, dünie tügıl, ar-ūiatyŋa deiın saudaǧa tüsıp jatqan myna jalǧan tırşılık, būl - senıŋ ömırıŋ. Jar basyna otyrǧan japalaqty - qyran, qarqyldaǧan qarǧany kümıs kömei būlbūl retınde tanuǧa tiıs şyndyq, būl – senıŋ bügıngı küngı aqiqatyŋ, häm şynaiy bolmysyŋ. Ar-ūiatyna kır jūqtyrǧysy kelmei, adamgerşılık qūndylyq üşın küresetın adamǧa ömır süru barlyq uaqytta da qiyn. Keşırıŋız, bız aiaq astynan ülken jaŋalyq aşyp otyrǧan joqpyz, būl şyndyqty älemnıŋ ūly jazuşylary Otarbaevqa deiın de tılge tiek etken, aldaǧy uaqytta da aityla beredı - ol äŋgıme. Mäsele, aitqanda ǧana emes, suretkerdıŋ ony qalai jetkızıp, öz däuırınıŋ şyndyǧymen ūştastyra bıletın şeberlıgınde bolsa kerek. Alǧaşqy äŋgımesımen-aq Sovet zamanyndaǧy jalǧan moralmen üzıldı-kesıldı kelıse almaǧan jazuşy Rahymjan Otarbaev «Satqyn» äŋgımesınde köŋılımızde jürgen taǧy bır şyndyqty aldymyzǧa jaiyp saldy.
Bızdıŋ bärımız de aqyl-esı kıre bastaǧannan-aq balamyzdy adal boluǧa baulyp, ardyŋ jıbınen attap ketpeuge üiretıp, imandylyq pen ızgılıktıŋ säulesın sanasyna qūiuǧa tyrysamyz. Belımızden tuǧan perzentımızdıŋ aldyndaǧy ata-analyq paryzymyzdy adal atqaryp jürgenımızben, bız köp jaǧdaida berıp jatqan tärbiemız ben qoǧamdyq şyndyqtyŋ arasyndaǧy alşaqtyqty qaperımızge ala bermeimız. Qoǧam men adamnyŋ arasyndaǧy kelıspeuşılıktıŋ örtı ädıletsızdıkten tuyndaityny ämbege aian. Endeşe ädıletsız qoǧamda ömır süre otyryp, adamnan ar-ūiat talap etudıŋ qanşalyqty qisyny bar?
Äŋgımenıŋ bas keiıpkerı Asylbek säbi künınen armanşyl bolyp ösken jıgıt. Kinony köp körıp qiialdanyp, jastaiynan radioǧa äues boldy. Kışkentaiynan öner quǧan ūlynyŋ keleşegınen äke-şeşesı zor ümıt kütuşı edı. Mıne, osy Asylbek at-jalyn tartyp, atpaldai azamat bolyp, äsker qataryna alynarda ant beruden üzıldı-kesıldı bas tartty. Öitkenı, ol eldegı bükıl jerdı ielenıp alǧan bailardyŋ balalarynyŋ äskerge barmai, özı siiaqty tügı joq, taqyr kedeilerdıŋ oǧan alynuyn ädıletsızdık sanaidy.
Jazuşy Rahymjan Otarbaev adam janynyŋ şyŋyrauyna üŋıle otyryp, odan ruhani tereŋdıkterdı taba bıledı. Tıldıŋ maiyn tamyza bıletın şeberlıgı bolǧanyna qaramastan, köpsözdılıkten boiyn aulaq ūstaityn suretker şyǧarmaşylyǧynda keiıpkerlerdıŋ mınezderı men jan älemı baiandau arqyly emes, situasiia barysynda jan-jaqty aşyla tüsedı. Otarbaev şyǧarmaşylyǧynda adam ruhynyŋ qūnarly topyraǧynyŋ qabatyndaǧy janartauy qoparylyp jatady. Qalamgerdıŋ şyǧarmasy ylǧi da oqyrmannyŋ kökeiınde jaŋa sūraqtar tuǧyzady. Äsırese, suretkerdıŋ somdaǧan keiıpkerınıŋ san-qyrly tabiǧatyna enıp kete alatyn daralyǧy men onyŋ jan älemındegı qoparylystardy jetkıze bıletın şeberlıgı taŋ qaldyrady.
Ol – ruh qozǧalysynyŋ suretkerı. Jazuşynyŋ şyǧarmasyn oqi bastaǧannan-aq ondaǧy alapat dauyldyŋ otty qūiyny sezımıŋdı üiırıp äketedı. Talantty suretker adamnyŋ jūmbaq bolmysyna tūrmystyŋ qalypty jaǧdaiynda emes, ot basyp, ädıletsızdıkke qarsy bülık şyǧarǧan kezınde üŋılıp, ömır zaŋdylyǧynyŋ aǧysynda emes, qoǧamnyŋ äleumettık şyndyǧyna moiynsūnbaǧan alasapyran stihiiada adam tabiǧatynyŋ tereŋdıgı aşylyp, onyŋ şegı men şekarasy jazuşy şyǧarmaşylyǧynda zerttelıp jatady.
Ömır şyndyǧyn önerınıŋ jūmbaǧy arqyly qazymyrlanyp zertteitın qalamgerdıŋ «Şyŋǧyshannyŋ köz jasy» atty hikaiaty - bıtımı bölek tuyndy. Şyǧarmanyŋ atyna közım tüskende talai jazuşylar qalam tartyp taqyrybyn tozdyrǧan Şyŋǧyshan jaiynda Otarbaev ne jaŋalyq aşa qoiar deisıŋ degen bır senımsızdıkpen, kümändana qaraǧanmyn. Alaida, örnegı özgeşe toqylǧan hikaiatty soŋyna deiın oqyp şyqqanymda Izgılık pen Zūlymdyq, Adamgerşılık pen Jauyzdyq, Ädılet pen Qiianat, Şyndyq pen Ötırık taqyrybynyŋ topyraǧyn būrynǧydan da tereŋ qazǧan Rahymjan Otarbaevtyŋ jazuşylyq şeberlıgınıŋ basqa bır qyryn tanyǧandai boldym. Bıreuler ūly qolbasşy ekenın aityp maqtap, ekınşılerı dünienı qanǧa böktırgen qanyşer ekenın jazyp jamandap jatqan Şyŋǧyshannyŋ jūmbaq bolmysyna Rahymjan Otarbaev mülde basqaşa qyrynan üŋıledı. Būl tarihi emes, filosofiialyq astary tereŋ - psihologiialyq tuyndy. Adamnyŋ ışkı älemınde qoparylyp jatatyn qaişylyqtar arqyly şyǧarma jelısı örbıp otyratyn būl tuyndyda jazuşy Rahymjan Otarbaev törtkül dünienı tıtırkentken Şyŋǧyshannyŋ şyn maǧynasyndaǧy adamdyq tabiǧatyn ölım saǧaty jaqyndaǧan kezdegı bır ǧana sätke osaldyq boi aldyrǧan şaǧy arqyly aşuǧa tyrysady. Şyǧarmany oqyp şyǧyp, ondaǧy aitylmaq bolǧan oidyŋ astaryna üŋılgenıŋızde oŋai bolyp körıngenımen Izgılık pen Zūlymdyq degenımız ne?, Adamgerşılık pen Jauyzdyq degenımız ne?, Ädılet pen Qiianat degenımız ne? degen ūstara saualdardyŋ jauabyn berudıŋ qiyn ekenın tüsıngendei bolyp, oidyŋ teŋızıne batasyŋ.
Şyntuaitynda jazuşy qalamynan şyqqan öner tuyndysy qalamgerdıŋ qiialynan tuǧan naǧyz tırşılıktıŋ jalǧan körınısı bolǧanymen, ol adam balasyna ömırdıŋ mänın tereŋırek tüsınuge kömektesedı. Ötırıktıŋ oryn qazǧan qalamger emes, aqiqatynda, ömırdegı şyndyqty önerdıŋ tılımen jetkıze bıletın jazuşy ǧana myna jalǧandaǧy ökınışterımız men sätsızdıkterımızdıŋ ornyn toltyryp, halyqty keleşekte boluy yqtimal qauıp-qaterden saqtandyrady.
Naǧyz talant ädebietke qoşemet köru üşın emes, adamgerşılık mūrattardy jyrlap, qoǧamnyŋ qordalanyp qalǧan şyndyǧyn aitu üşın keledı. Azamattyq ünı biık jazuşy Rahymjan Otarbaev sonau jyldary jaryq körgen tyrnaqaldy tuyndysy «Soǧystyŋ soŋǧy bombasy» novellasynan bastap, künı keşe ǧana jazylyp, qalamynyŋ siiasy älı kebe qoimaǧan «Şyŋǧyshannyŋ köz jasy» hikaiatyna deiıngı barlyq şyǧarmalarynda önerdegı adamgerşılıktıŋ tuyn biık köterıp, ömırdıŋ jalǧan körınısın äşkereleumen keledı. Suretkerlıktıŋ tıl, stil, forma, siujet t.s.s formaldyq jaǧyna ǧana nazar audarǧan adamnan ülken jazuşy şyqpaidy. Naǧyz jazuşynyŋ boiynda qoǧamnyŋ şyndyǧyn önerdıŋ tılımen aita alatyn batyldyq boluy tiıs. Rahymjan Otarbaevtyŋ şyǧarmaşylyq erekşelıgı örnegı özgeşe örılgen şeberlık pen boiauy tögılıp tūrǧan suretkerlıgınde ǧana emes, şyndyqty aitudan qaimyqpaityn jazuşylyq mınezınde jatyr. Öitkenı, myna älemdı dürlıktırgen Şyŋǧyshannyŋ basynan köşken däuren bızdıŋ de basymyzdan ötedı. Jaratuşydan habar kelıp, o dünielık bolyp Allanyŋ aldyna barǧanymyzda bızdıŋ bärımızdıŋ de qabır azabymyzdy jeŋıldetu üşın aitatyn bır-aq sözımız bar. Ol – Şyndyq!
Adyrna.kz ūlttyq portalynyŋ maŋyzdy aqparattaryna jazylu
Soŋǧy jaŋalyqtar turaly habardar bolyŋyz