Ár pendeniń dúnıe esigin ashqan sátten bastap, aqyrǵy demi bitkenge deıingi tirliginde atqaratyn jumystary, moıyndaryna júktelgen mindetteri bolady. Vedalyq ilimde buny –dharma dep ataıdy. Bul mindetter eshqandaı konstıtýııada nemese zańda jazylmasa da, dinı sharttarda belgilenbese de , ony árbir adam ózi ishteı túısinedi.
Mindetti oryndamaýdyń saldary
Pende moınyna júktelgen tabıǵı mindetterin oryndamaıtyn bolsa, onyń zardabyn ózi de, aınalasyndaǵy basqalar da tartady. Máselen, ár adamnyń eń aldymen, ózi turatyn mekendegi kórshileriniń aldyndaǵy, otbasy men týǵan týystarynyń aldyndaǵy mindetteri bar. Eger siz kórshińizben tatý turmasańyz budan kórshińiz de, ózińiz de zardap shegesiz.
Paıǵambarymyz hadısinde «eń aldymen kórshińe kómektes, sodan keıin taǵy da kórshińe kómektes» deıdi. Kórshi túsinigi tek japsarlas úıde turýmen shektelmeıdi. Birge jumys isteıtin adamdar da sizge kórshi ispettes. Eń aldymen, siz olarǵa zalalyńyzdy tıgizbeı, sodan keıin qoldan kelgenshe kómektesýińiz qajet. Eger siz óz mindetińizdi durys orandamasańyz, odan kórshilerińiz zalal tartady.
Bizdiń mekemede óziniń qyzmettik mindetin durys oryndamaıtyn kelinshek jumys isteıdi. Jarnama bóliminde isteıtin ol eshqandaı jarnama tartpaıdy, oryssha jazylǵan mátinderdi bizge ákelip aýdartyp alady, jıi-jıi aýyryp, jaramsyzdyq paraqshasymen jumysqa aptalap shyqpaıdy. Bul ýaqyttardy onyń mindetin basqalar atqarýǵa májbúr jáne olar bul úshin bir tıyn almaıdy, ıaǵnı tegin isteıdi. Kim artyq jumys jasaýdy unatsyn, sondyqtan basqalar álgi kelinshekti jekkóredi. Jalqaýlyǵy úshin, óz mindetin durys oryndamaıtyndyǵy úshin.
Ótken jyly Kókshetaýda araq iship, temeki tartatyn erli-zayptylardyń kesirinen kóp páterli úıde órt shyǵyp, biraz úıler janyp ketti. Araqqa toıyp alǵan álgi ekeýi uıyqtap jatyp, tóseginde temeki tartyp, sónbegen tuqyldy edenge tastaı salypty. Órt sodan shyqqan. Osynyń saldarynan álgilerdiń ózderi de, kórshileri de zardap shekti. Bundaı mysaldardy kóptep keltirýge bolady.
Muǵalim bala oqytyp, ımam ýaǵyz aıtsyn
1987 jyly ýnıversıtetti alǵash bitirip, joldamamen shalǵaı aýylǵa mektepke muǵalim bolyp bardym. Mektep dırektory biraz jasqa kelgen adam maǵan: «muǵalimniń joly qyzdyń jolynan da jińishke, seniń árbir isińe balalar qarap otyrady, shalbaryń qyrtystalyp, saqalyń alynbasa, dóreki sóıleseń, osynyń bári bedelińdi túsiredi. Sondyqtan kıim kıisińe, júris-turysyńa, sózińe kóńil ból» degen edi. Ol sózdiń aqıqattyǵyn mektepte istegen bir jyl ýaqyt ishinde tájirıbe arqyly kóz jetkizdim.
Óz mindetin durys oryndamaıtyn dáriger, muǵalim, tipti kóshe sypyrýshy sııaqty qarapaıym jumyskerdiń áreketiniń de teris zardaby mol bolady. Ony álgi adamnyń ózinen basqa, aınalasyndaǵy jandar, týystary men otbasy da tartady. Dharma degenimiz: óz mindetińdi barynsha adal oryndaý. Ol seniń qyzmet mindetiń bola ma, ata-anańnyń, otbasyńnyń, týystaryń men dos-jarandaryńnyń, aqyrsynda Otanyńnyń aldyndaǵy mindet bola ma – báribir. Bárin de hal-qaderiń kelgenshe durys oryndaýǵa kúsh salýyń qajet. Sonda eń aldymen, ózgelerge zalalyń tımeıdi, sodan keıin tamyr-tanystaryńnyń aldynda júziń jarqyn bolady.
Óz mindetin túsinbeıtinder
Taıaýda teatrǵa bir spektakl kórýge bardym. Teris aǵymdarǵa ileskender jaıyndaǵy pesa eken. Din taqyryby kóńilime jaqyn bolǵasyn barǵanmyn. Aldyńǵy qatarǵa taqııa kıgen bir kisi kelip otyrdy. Ústine jasóspirimder kıetin jeńine jamaý salynǵan pıdjak kıipti. Qaltasynan smartfonyn shyǵaryp, soǵan shuqshııa qarap otyrǵan ony qasymda otyrǵan jigit «mynaý ımam emes pe» degende ǵana ázer tanydym. Iá, ortalyq meshittiń ımamy eken álgi. Ústine aq shapan kıip, basyna sálde salyp júretindikten bolar, myna pıdjak kıip, smartfon ustaǵan qalpynda ımamǵa esh uqsata almadym. Spektakl bitken soń jurt ártisterge qoshemet kórsetip túregep turyp uzaq qol soqty.
Spektaklden shyqqasyn tanysym: «teatrǵa jastar kóp kelgen eken, eger ımam sahnaǵa shyǵyp, jat aǵymdardyń zalaly týraly birer aýyz ýaǵyz aıtqanda, áserli bolar edi» dedi. Biraq pıdjak kıgen ımamnyń jat aǵymnyń zalaly týraly spektakl kórip áserlengen jastardyń aldyna shyǵyp, ýaǵyz aıtý qaperine de kirmegen sııaqty. Onyń kıim kıisi men osy áreketine qarap, óz mindetin túsinbeıtindigin, tipti ózi tańdap alǵan din qyzmetkeri mamandyǵyn onsha unatpaıtyndyǵyn baıqaǵaǵandaı boldym. Áıtpese, nege shapan kıip, sálde taǵý tek meshitte ǵana jaramdy dep sanaıdy. Hrıstıan poptary kóshede de, úılerinde de qara sýtanasyn kıip júrmeı me.
Túıin: Uly Abaıdyń «Aqyn bolý shart emes, azamat bolý paryzyń» degenindeı, árbir pende ózine Jaratqan dúnıe esigin ashqan kezde júktegen tabıǵı mindetterin barynsha adal jáne uqypty oryndaýǵa, ol mindetterin eshqashan jadynan shyǵarmaýǵa tıis. Áıtpegen jaǵdaıda, ózińizge de, ózgelerge de úlken zalalyńyz tıedi
akikat01.com
