Är pendenıŋ dünie esıgın aşqan sätten bastap, aqyrǧy demı bıtkenge deiıngı tırlıgınde atqaratyn jūmystary, moiyndaryna jüktelgen mındetterı bolady. Vedalyq ılımde būny –dharma dep ataidy. Būl mındetter eşqandai konstitusiiada nemese zaŋda jazylmasa da, dıni şarttarda belgılenbese de , ony ärbır adam özı ıştei tüisınedı.
Mındettı oryndamaudyŋ saldary
Pende moinyna jüktelgen tabiǧi mındetterın oryndamaityn bolsa, onyŋ zardabyn özı de, ainalasyndaǧy basqalar da tartady. Mäselen, är adamnyŋ eŋ aldymen, özı tūratyn mekendegı körşılerınıŋ aldyndaǧy, otbasy men tuǧan tuystarynyŋ aldyndaǧy mındetterı bar. Eger sız körşıŋızben tatu tūrmasaŋyz būdan körşıŋız de, özıŋız de zardap şegesız. Paiǧambarymyz hadisınde «eŋ aldymen körşıŋe kömektes, sodan keiın taǧy da körşıŋe kömektes» deidı. Körşı tüsınıgı tek japsarlas üide tūrumen şektelmeidı. Bırge jūmys ısteitın adamdar da sızge körşı ıspettes. Eŋ aldymen, sız olarǧa zalalyŋyzdy tigızbei, sodan keiın qoldan kelgenşe kömektesuıŋız qajet. Eger sız öz mındetıŋızdı dūrys orandamasaŋyz, odan körşılerıŋız zalal tartady. Bızdıŋ mekemede özınıŋ qyzmettık mındetın dūrys oryndamaityn kelınşek jūmys ısteidı. Jarnama bölımınde ısteitın ol eşqandai jarnama tartpaidy, orysşa jazylǧan mätınderdı bızge äkelıp audartyp alady, jiı-jiı auyryp, jaramsyzdyq paraqşasymen jūmysqa aptalap şyqpaidy. Būl uaqyttardy onyŋ mındetın basqalar atqaruǧa mäjbür jäne olar būl üşın bır tiyn almaidy, iaǧni tegın ısteidı. Kım artyq jūmys jasaudy ūnatsyn, sondyqtan basqalar älgı kelınşektı jekköredı. Jalqaulyǧy üşın, öz mındetın dūrys oryndamaityndyǧy üşın. Ötken jyly Kökşetauda araq ışıp, temekı tartatyn erlı-zayptylardyŋ kesırınen köp päterlı üide ört şyǧyp, bıraz üiler janyp kettı. Araqqa toiyp alǧan älgı ekeuı ūiyqtap jatyp, tösegınde temekı tartyp, sönbegen tūqyldy edenge tastai salypty. Ört sodan şyqqan. Osynyŋ saldarynan älgılerdıŋ özderı de, körşılerı de zardap şektı. Būndai mysaldardy köptep keltıruge bolady.Mūǧalım bala oqytyp, imam uaǧyz aitsyn
1987 jyly universitettı alǧaş bıtırıp, joldamamen şalǧai auylǧa mektepke mūǧalım bolyp bardym. Mektep direktory bıraz jasqa kelgen adam maǧan: «mūǧalımnıŋ joly qyzdyŋ jolynan da jıŋışke, senıŋ ärbır ısıŋe balalar qarap otyrady, şalbaryŋ qyrtystalyp, saqalyŋ alynbasa, dörekı söileseŋ, osynyŋ bärı bedelıŋdı tüsıredı. Sondyqtan kiım kiısıŋe, jürıs-tūrysyŋa, sözıŋe köŋıl böl» degen edı. Ol sözdıŋ aqiqattyǧyn mektepte ıstegen bır jyl uaqyt ışınde täjıribe arqyly köz jetkızdım. Öz mındetın dūrys oryndamaityn därıger, mūǧalım, tıptı köşe sypyruşy siiaqty qarapaiym jūmyskerdıŋ äreketınıŋ de terıs zardaby mol bolady. Ony älgı adamnyŋ özınen basqa, ainalasyndaǧy jandar, tuystary men otbasy da tartady. Dharma degenımız: öz mındetıŋdı barynşa adal oryndau. Ol senıŋ qyzmet mındetıŋ bola ma, ata-anaŋnyŋ, otbasyŋnyŋ, tuystaryŋ men dos-jarandaryŋnyŋ, aqyrsynda Otanyŋnyŋ aldyndaǧy mındet bola ma – bärıbır. Bärın de hal-qaderıŋ kelgenşe dūrys oryndauǧa küş saluyŋ qajet. Sonda eŋ aldymen, özgelerge zalalyŋ timeidı, sodan keiın tamyr-tanystaryŋnyŋ aldynda jüzıŋ jarqyn bolady.Öz mındetın tüsınbeitınder
Taiauda teatrǧa bır spektakl köruge bardym. Terıs aǧymdarǧa ıleskender jaiyndaǧy pesa eken. Dın taqyryby köŋılıme jaqyn bolǧasyn barǧanmyn. Aldyŋǧy qatarǧa taqiia kigen bır kısı kelıp otyrdy. Üstıne jasöspırımder kietın jeŋıne jamau salynǧan pidjak kiıptı. Qaltasynan smartfonyn şyǧaryp, soǧan şūqşiia qarap otyrǧan ony qasymda otyrǧan jıgıt «mynau imam emes pe» degende ǧana äzer tanydym. İä, ortalyq meşıttıŋ imamy eken älgı. Üstıne aq şapan kiıp, basyna sälde salyp jüretındıkten bolar, myna pidjak kiıp, smartfon ūstaǧan qalpynda imamǧa eş ūqsata almadym. Spektakl bıtken soŋ jūrt ärtısterge qoşemet körsetıp türegep tūryp ūzaq qol soqty. Spektaklden şyqqasyn tanysym: «teatrǧa jastar köp kelgen eken, eger imam sahnaǧa şyǧyp, jat aǧymdardyŋ zalaly turaly bırer auyz uaǧyz aitqanda, äserlı bolar edı» dedı. Bıraq pidjak kigen imamnyŋ jat aǧymnyŋ zalaly turaly spektakl körıp äserlengen jastardyŋ aldyna şyǧyp, uaǧyz aitu qaperıne de kırmegen siiaqty. Onyŋ kiım kiısı men osy äreketıne qarap, öz mındetın tüsınbeitındıgın, tıptı özı taŋdap alǧan dın qyzmetkerı mamandyǧyn onşa ūnatpaityndyǧyn baiqaǧaǧandai boldym. Äitpese, nege şapan kiıp, sälde taǧu tek meşıtte ǧana jaramdy dep sanaidy. Hristian poptary köşede de, üilerınde de qara sutanasyn kiıp jürmei me. Tüiın: Ūly Abaidyŋ «Aqyn bolu şart emes, azamat bolu paryzyŋ» degenındei, ärbır pende özıne Jaratqan dünie esıgın aşqan kezde jüktegen tabiǧi mındetterın barynşa adal jäne ūqypty oryndauǧa, ol mındetterın eşqaşan jadynan şyǧarmauǧa tiıs. Äitpegen jaǧdaida, özıŋızge de, özgelerge de ülken zalalyŋyz tiedıakikat01.com
