İran İslam Respublikasy Saŋlaqtar mūrasy qoǧamynyŋ ūsynysymen 2021 jyldyŋ 21 qaraşasyn (İran küntızbesı boiynşa 1400 jyl,aban aiynyŋ 30-jūldyzy) tūŋǧyş ret resmi türde «äl-Farabi künı» retınde küntızbegı engızıldı.
Būl turaly Saŋlaqtar mūrasy qoǧamynyŋ prezidentı,doktor Hasan Bulhari myrza bylai dedı:
«Elımızde bükıl dünie jüzıne esımı keŋ taralǧan ǧalymdar, aqyndar jäne filosoftar künın atap ötu dästürı qalyptasqan. Iаǧni Hafiz künı, Firdausi künı, İbn Sina künı jäne taǧy da basqa tanymal tūlǧalardyŋ künı bar. Mysaly üşın şahrivar aiynyŋ 1-jūldyzy, iaǧni 21-şılde «Därıgerler künı» merekesıne orai osy kün «İbn Sina künı» dep atalady. Bıraq osy künge deiın bükıl İslam älemıne ortaq tūlǧa Äbu Nasr äl-Farabige arnalǧan kün bolmady. Osy olqylyqtyŋ ornyn toltyru maqsatynda Saŋlaqtar mūrasy qoǧamy bükılälemdık filosoftar künı merekesıne orailastyryp osy kündı «äl-Farabi künı» dep ataudy elımızdıŋ qoǧamdyq mädeni keŋesıne ūsyndy. Nätijede biylǧy jyldan bastan qaraşa aiynyŋ 21-jūldyzy «äl-Farabi künı» retındeküntızbege engızıldı».
Bükılälemdık filosoftar künı dünie jüzınde «äl-Farabi künımen» säikes kelıp toilanuy İran elı üşın ǧana emes bükıl islam älemı üşın asa maŋyzdy oqiǧa dep esepteitının Saŋlaqtar mūrasy qoǧamynyŋ direktory doktor Hasan Bulhari myrza erekşe atap körsettı.
Osy oraida qaraşanyŋ 21-jūldyzy künı «äl-Farabi künıne» säikes «Ūly filosof, İslam filosofiiasynyŋ negızın qalauşy, ekınşı ūstaz – Äbu Nasr äl-Farabi» atty halyqaralyq konferensiia ūiymdastyrylyp äleumettık jelılerde tıkelei taratyldy. Konferensiiaǧa qatysuşylar men Saŋlaqtar mūrasy qoǧamynyŋ ökılderı bırauyzdan filosoftardyŋ qoǧamdy tereŋ dert pen adasuşylyqtan qūtqaratynyn airyqşa atap körsetıp, osy oidy islam älemınde alǧaş ret Äbu Nasr äl-Farabidyŋ aitqanyna erekşe toqtaldy. Olai bolsa, islam älemınıŋ maqtanyşy Äbu Nasr äl-Farabidyŋ eŋbekterın jaŋa közqaraspen qaita zertteu men halyqqa jetkızu bügıngı taŋdaǧy asa özektı mäselenıŋ bırıne jatary sözsız.
Filosofiialyq oiy toqyrauǧa ūşyraǧan qoǧam ruhani jäne materialdy tūrǧydan toqyrauǧa ūşyraitynyn da alǧaş ret Äbu Nasr äl-Farabi aitqan. Qala berdı Äbu Nasr äl-Farabi kötergen mäseleler sol ǧasyrda ǧana emes, bälkım bügıngı bız ömır sürıp otyrǧan qoǧamda asa özektı mäsele. Sondyqtan da äl-Farabidıŋ eŋbekterın qaita zerttep bügıngı qoǧamdaǧy san aluan mäselelerdı şeşu üşın paidalanuymyz kerek.
«äl-Farabi künın» atap ötudı ūsynǧan Saŋlaqtar mūrasy qoǧamynyŋ ūstanymynşa bügıngı qoǧamnyŋ äl-Farabimen eŋ maŋyzdy qarym-qatynasy – intellektualdyq jäne ǧylymi filosofiianyŋ jaŋa zertteulerı salasynda onyŋ soŋynan eru. Äl-Farabidıŋ ǧylymi tazalyǧy, ızdenımpazdyǧy, tabandylyǧy, sonymen bırge onyŋ intellektualdyq «ädısı» zamannyŋ kökeitestı mäselelerı aldynda jaŋa kökjiekter aşuy – Äbu Nasr äl-Farabidyŋ ǧylym salasyndaǧy eŋ maŋyzdy jetıstıkterı, onyŋ ǧylymi-zertteuşılık, tabandylyǧy, sonymen qatar onyŋ intellektualdyq «ädısı» zamanaui filosoftar men ziialy qauyǧa tereŋ oi tastaidy.
Äbu Nasr äl-Farabidyŋ mūrasyn zertteuge qatysty elımızde jäne şetelderde atqarylyp jatqan ärbır ǧylymi jäne mädeni şara maŋyzdy. Sonyŋ ışınde İran elınıŋ Äbu Nasr äl-Farabi mūrasyn zertteuge jäne nasihattauǧa qosyp jatqan ülesı men jaŋa zertteulerı bızdıŋ ǧalymdardy bei-jai qaldyrmasy anyq. Äsırese jyldar boiy İranda qalyptasqan farabitanu salasynyŋ täjıribesı men irandyq farabitanuşylar köterıp otyrǧan mäseleler bız ömır süretın qoǧam üşın de asa özektı.
Ǧaliia Ämzeqyzy Qambarbekova
Taiau Şyǧys jäne Oŋtüstık Aziia
kafedrasynyŋ aǧa oqytuşy, f.ǧ.k.
