Iran Islam Respýblıkasy Sańlaqtar murasy qoǵamynyń usynysymen 2021 jyldyń 21 qarashasyn (Iran kúntizbesi boıynsha 1400 jyl,aban aıynyń 30-juldyzy) tuńǵysh ret resmı túrde «ál-Farabı kúni» retinde kúntizbegi engizildi.
Bul týraly Sańlaqtar murasy qoǵamynyń prezıdenti,doktor Hasan Býlharı myrza bylaı dedi:
«Elimizde búkil dúnıe júzine esimi keń taralǵan ǵalymdar, aqyndar jáne fılosoftar kúnin atap ótý dástúri qalyptasqan. Iaǵnı Hafız kúni, Fırdaýsı kúni, Ibn Sına kúni jáne taǵy da basqa tanymal tulǵalardyń kúni bar. Mysaly úshin shahrıvar aıynyń 1-juldyzy, ıaǵnı 21-shilde «Dárigerler kúni» merekesine oraı osy kún «Ibn Sına kúni» dep atalady. Biraq osy kúnge deıin búkil Islam álemine ortaq tulǵa Ábý Nasr ál-Farabıge arnalǵan kún bolmady. Osy olqylyqtyń ornyn toltyrý maqsatynda Sańlaqtar murasy qoǵamy búkilálemdik fılosoftar kúni merekesine oraılastyryp osy kúndi «ál-Farabı kúni» dep ataýdy elimizdiń qoǵamdyq mádenı keńesine usyndy. Nátıjede bıylǵy jyldan bastan qarasha aıynyń 21-juldyzy «ál-Farabı kúni» retindekúntizbege engizildi».
Búkilálemdik fılosoftar kúni dúnıe júzinde «ál-Farabı kúnimen» sáıkes kelip toılanýy Iran eli úshin ǵana emes búkil ıslam álemi úshin asa mańyzdy oqıǵa dep esepteıtinin Sańlaqtar murasy qoǵamynyń dırektory doktor Hasan Býlharı myrza erekshe atap kórsetti.
Osy oraıda qarashanyń 21-juldyzy kúni «ál-Farabı kúnine» sáıkes «Uly fılosof, Islam fılosofııasynyń negizin qalaýshy, ekinshi ustaz – Ábý Nasr ál-Farabı» atty halyqaralyq konferenııa uıymdastyrylyp áleýmettik jelilerde tikeleı taratyldy. Konferenııaǵa qatysýshylar men Sańlaqtar murasy qoǵamynyń ókilderi biraýyzdan fılosoftardyń qoǵamdy tereń dert pen adasýshylyqtan qutqaratynyn aıryqsha atap kórsetip, osy oıdy ıslam áleminde alǵash ret Ábý Nasr ál-Farabıdyń aıtqanyna erekshe toqtaldy. Olaı bolsa, ıslam áleminiń maqtanyshy Ábý Nasr ál-Farabıdyń eńbekterin jańa kózqaraspen qaıta zertteý men halyqqa jetkizý búgingi tańdaǵy asa ózekti máseleniń birine jatary sózsiz.
Fılosofııalyq oıy toqyraýǵa ushyraǵan qoǵam rýhanı jáne materıaldy turǵydan toqyraýǵa ushyraıtynyn da alǵash ret Ábý Nasr ál-Farabı aıtqan. Qala berdi Ábý Nasr ál-Farabı kótergen máseleler sol ǵasyrda ǵana emes, bálkim búgingi biz ómir súrip otyrǵan qoǵamda asa ózekti másele. Sondyqtan da ál-Farabıdiń eńbekterin qaıta zerttep búgingi qoǵamdaǵy san alýan máselelerdi sheshý úshin paıdalanýymyz kerek.
«ál-Farabı kúnin» atap ótýdi usynǵan Sańlaqtar murasy qoǵamynyń ustanymynsha búgingi qoǵamnyń ál-Farabımen eń mańyzdy qarym-qatynasy – ıntellektýaldyq jáne ǵylymı fılosofııanyń jańa zertteýleri salasynda onyń sońynan erý. Ál-Farabıdiń ǵylymı tazalyǵy, izdenimpazdyǵy, tabandylyǵy, sonymen birge onyń ıntellektýaldyq «ádisi» zamannyń kókeıtesti máseleleri aldynda jańa kókjıekter ashýy – Ábý Nasr ál-Farabıdyń ǵylym salasyndaǵy eń mańyzdy jetistikteri, onyń ǵylymı-zertteýshilik, tabandylyǵy, sonymen qatar onyń ıntellektýaldyq «ádisi» zamanaýı fılosoftar men zııaly qaýyǵa tereń oı tastaıdy.
Ábý Nasr ál-Farabıdyń murasyn zertteýge qatysty elimizde jáne shetelderde atqarylyp jatqan árbir ǵylymı jáne mádenı shara mańyzdy. Sonyń ishinde Iran eliniń Ábý Nasr ál-Farabı murasyn zertteýge jáne nasıhattaýǵa qosyp jatqan úlesi men jańa zertteýleri bizdiń ǵalymdardy beı-jaı qaldyrmasy anyq. Ásirese jyldar boıy Iranda qalyptasqan farabıtaný salasynyń tájirıbesi men ırandyq farabıtanýshylar kóterip otyrǵan máseleler biz ómir súretin qoǵam úshin de asa ózekti.
Ǵalııa Ámzeqyzy Qambarbekova
Taıaý Shyǵys jáne Ońtústik Azııa
kafedrasynyń aǵa oqytýshy, f.ǵ.k.
