Qarqaraly qalasynda ornalasqan, aǧaştan qiyp salylǧan dıni ǧimarat. Qūrylysy 1850 j. bastalyp, 1851 j. salynyp bıtken. Meşıt salu jönınde 1847 j. 16 bolys basşylary qol qoiǧan, aǧa sūltan Qūsbek Täukeūly mör basqan meşıt salu turaly qaǧaz duanǧa tapsyrylǧan. Meşıt janynan medrese, şäkırtter üşın jataq, moldalar üiı boi köterdı. Qūnanbai qajy meşıtı Qarqaraly okrugınde islam dının uaǧyzdauǧa, balalardyŋ hat tanyp, sauat aşuyna köp qyzmetetken. Qūnanbai qajy meşıtı ötken ǧasyrdyŋ otyzynşy jyldary islam dının qudalaǧan keŋestık ideologiianyŋ saldarynan jabylyp, ǧimarat tozyp ketken bolatyn. Arada alpys jyldai uaqyt ötken soŋ, tek toqsanynşy jyldary Joǧarǧy Keŋes deputaty Taiyr Mansūrov (qazır Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ äkımı) jäne sol kezdegı Qarqaraly audanyŋ basqarǧan Töleubai Şaharbaev, Äben Rahymjanov tärızdı azamattardyŋ arkasynda kaitadan kalpyna keltırıldı.
Qarauyl auylynda arnaiy jobamen 160 kısılık etıp salynǧan. Ǧimarattyŋ audany 150 şarşy metr. 1994 jyly Abaidyŋ 150 jyldyq toiy qarsaŋynda aiaqtalyp, paidalanuǧa berıldı. Ǧimarat jergılıktı halyq küşımen tūrǧyzyldy. Biıktıgı 3 metr, 80 sm. Kümbezı 3 metr, bır mūnaraly onyŋ biıktıgı 15 metr. Qabyrǧasy silikat kırpışpen örnektelıp qalanǧan. Şatyry şifer. Edenıne tolyqtai kılem töselgen. Işınde imam bölmesı, kiım ıletın oryn, därıs bölmesı jäne ot jaǧatyn bölme ornalasqan. Aulasy bezendırılıp qorşalǧan.
Joljazbamyzǧa osylai at qoiyp, aidar taǧuymyzdyŋ sebebın maqalanyŋ soŋyna qaldyrudy jön kördık. Qarqaralydaǧy Qūnanbai qajy meşıtın ziiarat etu – äu bastaǧy maqsatymyz edı. Bas müfti Erjan qajy Malǧajyūlynyŋ bastamasymen jariialanǧan «Dın men dästür» jylyna orai, tarahi meşıttı betke aludyŋ sätı tüstı. Oiymyz – tarihtan taǧylym alu, keşegı men bügıngını sabaqtastyru. Şırkın, qasiet qonǧan Qarqaraly deseŋşı. Būl keşegı Älihan Böikeihanov pen Jaqyp Aqpaev jazyp, ūlt üşın basyn qaterge tıkken 42 babamyz qol qoiǧan äigılı Qarqaraly petisiiasy qabyldanǧan jer. Qazaqty naǧyz mūsylman etudıŋ 47 jolyn körsetıp, qol qoiǧandar patşaǧa: «...bız qymbat qūnmen esep aiyrysamyz» deptı.
Üşınşı punktte: «Qyrǧyzdarǧa (iaǧni, qazaqtarǧa) meşıt, medrese saluǧa rūqsat kerek. Qūdaiǧa qūlşylyq etuge erkındık bolsyn...» degen talap qoiylǧan. Bızge Qarqaraly dalasy petisiiany taǧy bır ret eske tüsırdı. Babalar armandaǧan talap bügın oryndaldy. Bıraq özderı köre almai kettı. Mūsylmandyqqa bekem bolmasa, «tar jol, taiǧaq keşpes» edı, sırä. «Özgeler üşın ömır süru», – degen paiǧambar danalyǧy osy bolsa kerek. Qūnanbai babamyzdyŋ toqtausyz sauap jazylatyn amal – meşıt tūrǧyzuy tegın emes. Sol kezde Qarqaraly okrugınıŋ aǧa sūltany bolǧan ol 1850 jyldyŋ 7-qaŋtarynda Sıbır qyrǧyzdarynyŋ Şekara nachalnigı Kleist myrzaǧa jazǧan hatynda: «...meşıt qūrylysy dın yqpalyn nyǧaityp, Qūdaiǧa qūlşylyq etıp, namaz oqyp, halyqtyŋ adamgerşılık-imandylyq sezımıne özgerıs jasau maqsatyn közdeidı... Senımdı türde kırısıp, meşıttıŋ qūrylys jūmysyn ötken jyldary qauym bolyp jinaǧan qarajat esebınen jäne özımnıŋ menşıgım esebınen jürgızemın... » deptı.
Meşıt memleket qorǧauynda. Är jyldary qaita jöndeu jūmystary jürgızılıp keledı. Eldı imandylyqqa ūiytatyn, uaǧyz aitylatyn oryn. Bır ǧasyrdan astam tarihy bar mınber. Meşıttıŋ töbesındegı būl qyzyl aǧaş sol qalpy saqtalypty. Otqa salsa janbaidy. Bas imam Ämırjan Äşımūly bızge qyzyqty oqiǧany baiandap berdı. 1924 jyly jergılıktı şolaq belsendıler Alla üiın örtep jıberu turaly būiryqty oryndauǧa kırısedı. Meşıttıŋ şyǧys jaǧyndaǧy būryşyna ülken aǧaştardy jinap, ot qoiady. Tılsız jau qūlşylyq üiıne äste äster ete almapty. Allanyŋ qūdıretımen oinaǧandar ekınşı būryşynda otty küşeitedı. Ol äreketterınen de tük şyqpasa kerek. Qūlşylyq üiınıŋ büiırıne üiıp, qalap jaqqan aǧaştary külge ainalǧanmen, aǧaş meşıttıŋ qabyrǧasyn tek qara küie şalady. Adamzat balasy talai zılzala men su tasqyndarynyŋ kuäsı boldy. Sol tabiǧi apattardan aman qalǧan Alla üilerı älı künge deiın imandy jannyŋ ruhyn asqaqtatumen keledı.
Üşınşı punktte: «Qyrǧyzdarǧa (iaǧni, qazaqtarǧa) meşıt, medrese saluǧa rūqsat kerek. Qūdaiǧa qūlşylyq etuge erkındık bolsyn...» degen talap qoiylǧan. Bızge Qarqaraly dalasy petisiiany taǧy bır ret eske tüsırdı. Babalar armandaǧan talap bügın oryndaldy. Bıraq özderı köre almai kettı. Mūsylmandyqqa bekem bolmasa, «tar jol, taiǧaq keşpes» edı, sırä. «Özgeler üşın ömır süru», – degen paiǧambar danalyǧy osy bolsa kerek. Qūnanbai babamyzdyŋ toqtausyz sauap jazylatyn amal – meşıt tūrǧyzuy tegın emes. Sol kezde Qarqaraly okrugınıŋ aǧa sūltany bolǧan ol 1850 jyldyŋ 7-qaŋtarynda Sıbır qyrǧyzdarynyŋ Şekara nachalnigı Kleist myrzaǧa jazǧan hatynda: «...meşıt qūrylysy dın yqpalyn nyǧaityp, Qūdaiǧa qūlşylyq etıp, namaz oqyp, halyqtyŋ adamgerşılık-imandylyq sezımıne özgerıs jasau maqsatyn közdeidı... Senımdı türde kırısıp, meşıttıŋ qūrylys jūmysyn ötken jyldary qauym bolyp jinaǧan qarajat esebınen jäne özımnıŋ menşıgım esebınen jürgızemın... » deptı.
Meşıt memleket qorǧauynda. Är jyldary qaita jöndeu jūmystary jürgızılıp keledı. Eldı imandylyqqa ūiytatyn, uaǧyz aitylatyn oryn. Bır ǧasyrdan astam tarihy bar mınber. Meşıttıŋ töbesındegı būl qyzyl aǧaş sol qalpy saqtalypty. Otqa salsa janbaidy. Bas imam Ämırjan Äşımūly bızge qyzyqty oqiǧany baiandap berdı. 1924 jyly jergılıktı şolaq belsendıler Alla üiın örtep jıberu turaly būiryqty oryndauǧa kırısedı. Meşıttıŋ şyǧys jaǧyndaǧy būryşyna ülken aǧaştardy jinap, ot qoiady. Tılsız jau qūlşylyq üiıne äste äster ete almapty. Allanyŋ qūdıretımen oinaǧandar ekınşı būryşynda otty küşeitedı. Ol äreketterınen de tük şyqpasa kerek. Qūlşylyq üiınıŋ büiırıne üiıp, qalap jaqqan aǧaştary külge ainalǧanmen, aǧaş meşıttıŋ qabyrǧasyn tek qara küie şalady. Adamzat balasy talai zılzala men su tasqyndarynyŋ kuäsı boldy. Sol tabiǧi apattardan aman qalǧan Alla üilerı älı künge deiın imandy jannyŋ ruhyn asqaqtatumen keledı.
“Ruhani jaŋǧyru” baǧdarlamasy aiasynda
Qaraǧandy oblysy äkımdıgınıŋ mädeniet,
arhivter jäne qūjattama basqarmasy men
“Adyrna”ūlttyq portalynyŋ bırlesken jobasy
