Лондонда орналасқан Журналистика тергеу бюросы (TBIJ) журналистерінің айтуынша, Қазақстанның тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаев Ұлыбританиядағы 8 миллиард долларға жуық активтерді басқарған схемасы ашылды, деп хабарлайды "Адырна" ұлттық порталы.
«2019 жылға дейін билікте болған атышулы автократ Нұрсұлтан Назарбаевтың бақылауындағы қорлар Jusan Technologies арқылы 7,8 миллиард долларлық активтерді басқарды. Фирманың еншілес компанияларының бірі қазақстандық банк мемлекеттен миллиардтаған долларлық көмек алып, өзінің бас компаниясына дивидендтер төлеуді жалғастырды. Ол Ұлыбританияда тіркелген, онда бір ғана қызметкері бар. 2021 жылдың қазан айындағы құжаттар Jusan Technologies компаниясының Біріккен Араб Әмірліктерінің (БАӘ) басқарушы отбасымен жақсы байланысы бар қазақстандық элита мен бизнестің жеке мүдделері бар үлкен корпоративтік схеманың орталығында тұрғанын көрсетті», - делінген TBIJ есебінде.
Атап өткендей, активтер «Қазақстан, Люксембург, БАӘ, Ұлыбритания және АҚШ-та шашыраңқы орналасқан ондаған кәсіпорындар арқылы» бақыланады.
Тергеушілер лейборист-депутат Дэйм Маргарет Ходж жуырда парламентте Назарбаев қайырымдылық қорларын Jusan Technologies-ке тиесілі бірқатар активтерді «жасырын бақылауға» пайдаланғанын айтқанын еске алды. Ол Ұлыбританияның күмәнді байлыққа көз жұмып отырғанын айтып, Назарбаев режимі тұсында қазақ элитасының біразы "жалмауыз капитализм" арқылы байығанын алға тартты.
«Jusan Technologies-ті үш білім беру қоры, оның ішінде Назарбаев Қоры бақылаған. Назарбаев қаражатты қадағалап отырды. Лондондағы Назарбаев қорының заңгерлері Бойс Шиллер Флекснер 2021 жылдың соңына дейін компанияның меншігі АҚШ-тың коммерциялық емес ұйымына қайырымдылық көмек ретінде берілгенін айтты. «НУ ұрпақтары» қорының президенті – 2013-2016 жылдар аралығында Назарбаев Қорының атқарушы директоры және білім және ғылым министрі болған Аслан Сәрінжіпов», - делінген хабарламада.
Бойс Шиллер Флекснер тартылған тұлғалар мен ұйымдар Назарбаевқа тәуелсіз және кәсіпорынның мақсаты Қазақстандағы Назарбаев Университетін және басқа да білім беру жобаларын қаржыландыру екенін айтты.
«Бойес Шиллердің айтуынша, меншік иесі ауысқанға дейін Назарбаев компаниядан жеке пайда көрмеген, өйткені ол қорды басқарғанымен, оның жарғысында оның активтерін жеке пайдасына пайдалануға тыйым салынған. Jusan Technologies компаниясының 2021 жылдың қазан айында берген соңғы есептері негізінен Қазақстандағы банк, телекоммуникация және бөлшек сауда бизнесіне тиесілі 3 миллиард доллардан астам қолма-қол ақшаны қоса алғанда, жалпы активтерде 7,8 миллиард долларды көрсетті. Есептер 2020 жылға 1,6 миллиард доллар таза активтер мен 550 миллион доллардан астам таза кірісті ашты», - деп атап өтті тергеушілер.
Олардың пікірінше, Назарбаевтың бірнеше ескі серіктері дамып келе жатқан бизнес империясымен байланысы болған.
«2015 жылға дейін Назарбаев тұсында Премьер-Министрдің орынбасары және Президенттің көмекшісі қызметін атқарған Ербол Орынбаев «Jusan Technologies» компаниясының директоры болған және 4,6 пайыз акцияға ие болған. Ол сондай-ақ Қазақстандағы ең ірі банктердің бірі және компанияның ең құнды бизнесі болып табылатын First Heartland Jusan Bank басқарма төрағасының орынбасары қызметін де атқарған. Назарбаевтың жиенінің қызына үйленген олигарх, өз кезегінде Назарбаев тұсында Қазақстанның ұлттық әл-ауқат қорының басшысы болған Ғалымжан Есенов First Heartland Jusan Bank-тің 20 пайыздық үлесіне ие», - деп толықтырды авторлар.
«2017 жылдан бері біз Назарбаевтар әулетінің билігі кезінде қазақстандық банк секторының түк ұялмастан жасалған консолидациясын байқадық», - деді Кейт Маллинсон, Chatham House Еуразия және Ресей бойынша маманы.
TBIJ хабарлауынша, Jusan Technologies-пен байланысы бар тағы бір танымал тұлға - БАӘ президентінің туған ағасы және елдің негізін қалаушының ұлы шейх Тахнун бен Заид Әл Нахаян.
«Басқа компаниялардың арасында шейх Тахнун өткен жылы QAZ42 деп аталатын инвестициялық көлік арқылы Jusan Technologies-тің 3% үлесіне ие болған жасанды интеллект бизнесі Group 42-ні басқарады. Ол сондай-ақ БАӘ-дегі ең беделді шенеуніктердің бірі, елдің ұлттық қауіпсіздік кеңесшісі қызметін атқарады. 42 тобы түсініктеме беру туралы өтініштерге жауап бермеді», - делінген хабарламада.
«Назарбаевтың қорында жиналған орасан байлық көп жағдайда Қазақстанның мемлекеттік қаражатына тәуелді болды» делінген.
"Адырна" ұлттық порталы
