Әзірбайжанның Қазақстандағы елшілігінде Қожалы геноцидінің 32 жылдығына арналған еске алу шарасы өтті, деп хабарлайды «Адырна» ұлттық порталы.
Шараға Әзірбайжан Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті елшісі Агалар Атамоғланов, Түркі академиясының президенті Шахин Мұстафаев, диаспора өкілдері және басқа да тұлғалар қатысты.
Елшілік аумағында 32 жыл бұрынғы қанды оқиғаға арналған стендтер орнатылды. Алдымен шараға қатысушылар Қожалы қасіретін еске алып, гүл шоқтарын қойды. Одан кейін Қожалы құрбандарын және Әзірбайжанның аумақтық тұтастығы үшін қаза тапқан барлық шейіттерді бір минут үнсіздікпен еске алды.
Шараны ашқан елші Агалар Атамоғланов Әзербайжан тарихтың ең қорқынышты, қанды және адамгершілікке жатпайтын беттерінің бірі – Қожалы геноцидіне 32 жыл өткенін атап өтті. Елші қатысушылардың назарына бейбіт тұрғындарды қыру мақсаты болған осы қайғылы оқиғаның салдарынан 613 адамның қаза тапқанын, 1275 бейбіт тұрғынның, соның ішінде қарттар, балалар мен әйелдерден 487 адам тұтқынға алынғанын, олар мүгедек болып, 150 адам хабар-ошарсыз кеткенін айтты.
Ол қазіргі таңда әлемнің 17 елі мен Америка Құрама Штаттарының 24 штаты, сондай-ақ халықаралық ұйымдар Қожалыдағы бейбіт тұрғындардың қырғынын айыптап, оны геноцид және адамзатқа қарсы қылмыстық әрекет деп бағалайтын қарарлар мен шешімдер қабылдағанын атап өтті. Ол бұл тізімді жалғастыру керегін атап өтті.
«Халықаралық құқыққа сәйкес мұндай әрекеттер «геноцид» ұғымына сәйкес келеді және халықаралық қоғамдастық оны мойындауы керек. Қожалы геноциді адам құқықтары мен халықаралық гуманитарлық құқықты, әсіресе 1949 жылғы Женева конвенцияларын, Геноцид қылмысының алдын алу және жазалау туралы конвенцияны, сондай-ақ осы саладағы басқа да көптеген конвенцияларды өрескел бұзу болып табылады».
Елші тек 1994 жылы ғана Әзірбайжанның Ұлттық көшбасшысы Гейдар Әлиевтің бастамасымен Әзербайжан Парламенті қайғылы оқиғаға алғаш рет саяси баға беріп, 26 ақпанды Қожалы геноциді күні деп жариялағанын айтты. 1994 жылы 1 наурызда Гейдар Әлиев Қожалы геноциді туралы арнайы жарлық шығарды.
Ол өз сөзінде Әзірбайжан Республикасының Бірінші вице-президенті, Гейдар Әлиев қорының президенті Мехрибан Алиеваның ерекше рөлін атап өтті. Осы қордың арқасында қордың вице-президенті Лейла Әлиеваның бастамасымен қолға алынған «Қожалыға әділет» халықаралық науқаны аясында бүкіл әлемде Қожалы геноцидін тану бойынша ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Еске салайық, ол халықаралық қоғамдастық Қожалы геноцидін адамзатқа қарсы ең ауыр қылмыс деп тану мақсатында құрылған.
Елші А.Атамоғланов биыл әзірбайжан халқы бұл күнді ерекше сезіммен тойлап жатқанын ерекше атап өтті. Жоғарғы бас қолбасшы президент Ильхам Әлиевтің басшылығымен ержүрек Әзірбайжан әскері ата-баба жерін басқыншылардан азат етіп, осылайша БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі қарарларының талаптарын орындап, тарихи әділеттілікті қалпына келтірді.
2023 жылдың қыркүйегінде жүргізілген лаңкестікке қарсы жергілікті шаралардың нәтижесінде аумақтық тұтастық толығымен қалпына келтірілді. Биыл Қожалы геноцидінің 32 жылдығында барлық Әзірбайжан аумақтарында, оның ішінде әрбір әзірбайжандық үшін моральдық соққы мен жазылмаған жараның символы болып табылатын Қожалы қаласында алғаш рет Әзірбайжанның үш түсті туы желбіреді.
Халықаралық Түркі академиясының президенті өз сөзінде 30 жыл бойы Қожалы трагедиясының жарасы жазылмағанын, көрген азабы үлкендерден кішіге жеткенін, Қожалы оқиғасының қанды беттерінен сабақ алу керегін айтты. Тарихи әділеттілік ата-бабадан қалған Әзірбайжан жерінің басқыншылардан азат етілуі, еліміздің аумақтық тұтастығы мен егемендігінің арқасында қалпына келтірілді. Ол Қожалы қаласын оккупациялаудың да тоқтатылғанын және жақын арада қожалықтардың туған жерлеріне орала бастайтынын айта келе, басқыншылардан азат етілген Қожалыда жөндеу-қалпына келтіру жұмыстары жүргізіліп жатқанына тоқталды.
Сондай-ақ іс-шара барысында із-түзсіз жоғалған Қожалы тұрғындары туралы «13» көркем-деректі фильмі көрсетілді. Фильмде 1992 жылы ақпанда Қожалыда болған оқиғалар көрсетілген.
Осылайша, Қожалы қырғынында Дехраз ауылы бағытында қоршауда қалып, кепілге алынған бір топ бейбіт тұрғындар екі күн орманда жасырынып, осы ауылдағы фермаға жеткізілді. Онда армяндар бейбіт тұрғындарды қатты азаптады. Сондай-ақ шаруашылықта кепілге алынғандар арасынан 13 жас іріктеліп, белгісіз бағытқа әкетілді.
Қожалы қырғынында 13 адам хабар-ошарсыз кеткен, тағдыры белгісіз. Экрандық жұмыста бұл тұлғалардың отбасы мүшелері мен туыстары, оқиғаның тірі қатысушылары алғаш рет егжей-тегжейлерді ашады.
Одан кейін қонақтар Қожалы геноциді кезінде түсірілген фотосуреттер көрмесін тамашалады. Шара соңында жазықсыз жапа шеккендерге арнап құран оқылып, дұға бағышталды.
1992 жылы ақпанның 25-інен 26-сына ауған түні армян әскери жасақтары Қожалы қаласына шабуылдап, көптеген адам қаза тауып, жараланып, із-түзсіз кеткен. Осы бүгінде "Қожалы қырғыны", немесе "Қожалы трагедиясы" деген атпен белгілі.
