اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ ۆاشينگتوندا وتكەن كەلىسسوزدەردەن كەيىن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين مەن ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكيدىڭ تىكەلەي كەزدەسۋىنە دايىندىق باستالعانىن مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
DW دەرەگىنشە، اق ۇيدە وتكەن باسقوسۋعا ۋكراينا باسشىسى ۆلاديمير زەلەنسكيمەن بىرگە گەرمانيا كانتسلەرى فريدريح مەرتس، فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرون جانە بىرقاتار ەۋروپالىق ەلدەردىڭ كوشباسشىلارى قاتىستى. كەلىسسوزدە ۋكرايناداعى سوعىستى توقتاتۋ جانە كيەۆكە بەرىلەتىن قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرى تالقىلاندى.
ترامپ كەلىسسوزدەردەن كەيىن ءوزىنىڭ Truth Social پاراقشاسىندا "وتە جەمىستى كەزدەسۋ وتكەنىن" جانە ەندى پۋتين مەن زەلەنسكيدىڭ تىكەلەي كەزدەسۋىنە دايىندىق ءجۇرىپ جاتقانىن جازدى. ونىڭ سوزىنشە، بۇل جۇزدەسۋدەن سوڭ ۇشجاقتى سامميت وتەدى، وعان ءوزى دە قاتىسپاق. پروتسەستى ۇيلەستىرۋ ءۇشىن ۆيتسە-پرەزيدەنت دجەي دي ۆەنس، مەملەكەتتىك حاتشى ماركو رۋبيو جانە ارنايى وكىل ستيۆەن ۋيتكوفف تاعايىندالعان.
زەلەنسكي كەلىسسوزدەردەن كەيىنگى بريفينگتە الدىن الا شارتسىز رەسەي پرەزيدەنتىمەن كەزدەسۋگە دايىن ەكەنىن مالىمدەدى.
زەلەنسكيدىڭ ايتۋىنشا، رەسەيدىڭ مالىمدەمەسىندە ءسوز ەكىجاقتى دەڭگەيدەگى كەزدەسۋ تۋرالى ما، جوق پا – ازىرگە بەلگىسىز. ۋكراينا سوعىستى توقتاتۋ جونىندەگى كەلىسسوزدەر ءۇشىن اتىستى توقتاتۋ تالابىن شارت رەتىندە قويمايدى.
"ەگەر ۋكراينا كەزدەسۋ ءۇشىن قانداي دا ءبىر اۋقىمدى ءارى ادىلەتتى شارتتاردى، مىسالى، اتىستى توقتاتۋدى العا تارتسا، رەسەي ءوز تاراپىنان ءجۇز ءتۇرلى تالاپ قويادى. سول سەبەپتى ەشقانداي شارتسىز كەزدەسىپ، سوعىستى اياقتاۋدىڭ ناقتى جولدارىن قاراستىرۋ قاجەت دەپ سانايمىن", – دەدى زەلەنسكي.
قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىنىڭ ەگجەي-تەگجەيى ون كۇن ىشىندە پىسىقتالماق. كيەۆ بۇل كەپىلدىكتەر اياسىندا قارجىلاي كومەك الىپ، ونىڭ ءبىر بولىگى ەل ەكونوميكاسىن قولداۋعا جانە اقش-تا قارۋ-جاراق ساتىپ الۋعا جۇمسالاتىنىن اتاپ ءوتتى.
زەلەنسكي ترامپتىڭ سوعىستان كەيىن ۋكرايناعا قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىن بەرۋگە دايىن ەكەنىن "ۇلكەن قادام العا" دەپ باعالادى.
"تەرريتوريا ماسەلەسى – مەنىڭ (رەد. زەلەنسكي) جانە ءپۋتيننىڭ اراسىندا تالقىلاناتىن تاقىرىپ", – دەدى ۋكراينا باسشىسى.
سونىمەن قاتار ول رەسەي ۇرلاپ اكەتكەن ۋكراينالىق بالالاردى قايتارۋ ماسەلەسىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. زەلەنسكي ترامپتىڭ رەسەيمەن ء"بارىن بارىنە" قاعيداسى بويىنشا تۇتقىندار الماسۋعا كومەكتەسۋگە دايىن ەكەنىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، اڭگىمە تەك اسكەري تۇتقىندار جايلى ەمەس، سونداي-اق بەيبىت تۇرعىندار، جۋرناليستەر مەن ساياسي تۇتقىندار تۋرالى بولىپ وتىر.
"سوندىقتان ەڭ باستىسى – كەزدەسىپ، سوعىستى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ىزدەۋ", – دەدى ول.
فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرون كەلىسسوزدەردەن كەيىن "بولاشاق بەيبىت كەلىسىم ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ سانىنا شەكتەۋ قويماۋى ءتيىس" ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ول ەگەر ماسكەۋ بەيبىت شەشىمگە بارماسا، رەسەيگە قارسى سانكتسيالار كۇشەيتىلۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتتى.
ال گەرمانيا كانتسلەرى فريدريح مەرتس پۋتين مەن زەلەنسكيدىڭ كەزدەسۋىن ەكى اپتا ىشىندە وتكىزۋ كەرەك دەپ سانايدى. ونىڭ پىكىرىنشە، كەلىسسوزدەر الدىندا اتىستى توقتاتۋ اسا ماڭىزدى. سونىمەن قاتار مەرتس "تەرريتوريادان باس تارتۋ ارقىلى بەيبىت كەلىسىم جاساۋعا جول بەرىلمەيتىنىن" ايتتى.
ايتا كەتەيىك، كەلىسسوزدەر بارىسىندا دونالد ترامپ جيىندى ۋاقىتشا توقتاتىپ، ۆلاديمير پۋتينگە تەلەفون شالعان. بۇل اقپاراتتى كەيىن ەو-داعى ديپلوماتتار راستادى.
وسىلايشا، ۆاشينگتونداعى كەلىسسوزدەر ۋكرايناداعى سوعىستى توقتاتۋعا باعىتتالعان جاڭا ديپلوماتيالىق پروتسەستىڭ باستالعانىن كورسەتتى. ەندى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ نازارى الداعى اپتالاردا ءوتۋى مۇمكىن پۋتين مەن زەلەنسكيدىڭ كەزدەسۋىنە اۋدارىلىپ وتىر.
