بيىل ەلىمىزدىڭ شىعىسىندا ورنالاسقان قاينار اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن قوس قۋانىش. بىرىنشىدەن، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ شەشىمىمەن اباي وبلىسى اشىلدى، ياعني حالىقتىڭ كوپتەن بەرى اڭساعان سەمەي ايماعىنىڭ قالپىنا كەلتىرۋ ارمان-تىلەگى ورىندالدى. ەكىنشىدەن، ابىرالى ءوڭىرىنىڭ ەلى ساپارعالي بەگالين اتىنداعى قاينار ورتا مەكتەبىنىڭ 100 جىلدىق مەرەكەسىن تويلاپ جاتىر.
1922 جىلى ابىرالى ەلىنىڭ ازاماتى تۇرسىنباي دايىربەكۇلى قاراتۇمسىق قىستاعىنداعى ءۇيىنىڭ ەكى بولمەسىنىڭ بىرىندە مەكتەپ ۇيىمداستىردى. ول كەزدە ۇلتتىڭ ۇستازى احمەت بايتۇرسىنۇلى: "توي دەپ شاشىلدىق، اس دەپ شاشىلدىق، ءبىلىم جولىندا شاشىلۋ قاي قازاقتىڭ قايراتى جەتەدى" - دەپ ايتقان. مۇنداي قايرات احمەتشە "ەل بۇگىنشىل، مەنىكى - ەرتەڭگى ءۇشىن" دەپ ويلاعان تۇرسىنبايدا تابىلدى. العاشقى ۇستازدار مۇستاش ىسقاقوۆ، ازىكەن جۇماعۇلوۆپەن قاتار قارقارالىدان بالالارعا ساباق بەرۋ ءۇشىن قوياندى جارمەڭكەسىن ۇيىمداستىرعان ايگىلى ساۋداگەرلەر اۋلەتىنەن شىققان بوتوۆ دەگەن مۇعالىم كەلگەن. مۇستاش ىسقاقوۆ مۇعالىم دە قارقارالىدان ءتالىم العان. ياعني، قاينار مەكتەبىنىڭ ءتۇپ-تامىرىنىڭ قارقارالى وڭىرىندە ورنالاسقان، احمەت بايتۇرسىنۇلى بەس جىلداي ساباق بەرگەن، عيماراتى ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالعان مەكتەبىمەن بايلانىسى بار. بۇكىل رەسپۋبليكامىز بويىنشا ساۋاتسىزدىق جويۋ ناۋقانى دا - اعارتۋ حالىق كوميسسارى بايتۇرسىنۇلىنىڭ ەڭبەگى.
اشارشىلىقتان كەيىن امان قالعان ەل اتادان قالعان كوشپەندى سالتىنان ارىلىپ، بۇرىنعىداي اتاقونىس قىستاقتاردا ەمەس، كولحوز، اۋدان جۇيەسى ورنالاستىرعاننان كەيىن، اۋدان ورتالىعى قاينار اۋىلىندا، سوعان قارايتىن ىرگەلەس اۋىلدارىندا تۇراتىن بولدى. مەكتەپ تە قاينار اۋىلىنا كوشىرىلىپ، جاڭا عيمارات سالىندى. "مەكتەپتى قاستاندىقپەن كۇن تۇسپەيتىن كولدەنەڭ سالدىرعان، قۇبىلاسىن جاپونيا دەپ سانايتىن حالىق جاۋلارى" دەگەن اقىلعا قونبايتىن جالامەنەن مەكتەپ عيماراتىن سالدىرعان ناسەن جارىلعاسىنوۆ، مەكتەپ ديرەكتورى ءارىن يماناقىشەۆ سوتتالىپ، ناسەن جارىلقاسىنوۆ لاگەردە قايتىس بولدى. مەكتەپتىڭ العاشقى تۇلەكتەرى ورالبەك قۇدىشەۆ، سۇلتانعازى ابدىعاپپاروۆ، ايتقازى دايىربەكوۆ، قۇدايبەرگەن ىسقاقوۆ، نۇعمان ءشارىپوۆ ەدى. مەكتەپتى سوعىس ۋاقىتىندا ومارحان جارتىباەۆ باسقارعان. ۇجىمعا مايدانعا تانك، ۇشاق جىبەرۋ ءۇشىن جينالعان قاراجات ءۇشىن ستاليننىڭ اتىنان العىس حات كەلگەن. مەكتەپتى الشىنبەك كەنجەبەكوۆ، ءارىن يماناقىشەۆ، ءمۇسىلىم ەسەكەەۆ، ايمۇحامەت مانسۇروۆ، ومارحان جارتىباەۆ، ءنابي مەكىشەۆ، جاپپار يماناقىشەۆ، ەركىنعالي ابدۋاحيتوۆ، كۇلاش نۇربيكەنوۆا، قۇدايبەرگەن تۇرىسبەكوۆ، ايتقالي تۇرسىنبەكوۆ، سامات سارسەنبەكوۆ، سەيسەن ناۋرىزباەۆ، بولات جاكىشەۆ، ايىم كارىپباەۆا، سەرىكجان قارامۋرزين، بەرىك سارسەنبەكوۆ باسقارعان. قازىرگى تاڭدا مەكتەپتى مارجان جاكۋپوۆا باسقارادى. مەرەيتويدى اتاپ وتۋىنە دايىندىق سونىڭ مويىنىندا بولدى.
مەرەيتويعا دايىندىعىنا كاسىپكەر مارات قۇرمانباەۆ، اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى داۋلەت اسەمباەۆ، بەيبىتبەك ابدىكارىموۆ، باعلان عابدۋللين، بەرىك سارسەنبەكوۆ، سەمباي مەن جانىبەك ناۋرىزباەۆتار اتسالىسقان.
بەيبىتبەك ابدىكارىموۆ مەكتەپ ۇستازدارىنىڭ جيناقتاعان ماتەريالدارىنان "ۇستاز تاعىلىمى " كىتابىنىڭ جارىق كورۋىنە ۇلكەن ۇلەس قوسىپ، كىتاپتىڭ باسپادان شىعۋىنا باسشىلىق جاساعان، وسى كىتاپتىڭ جارىق كورۋىنە بىردەن-ءبىر سەبەپكەر بولعان.
مەكتەپ تۇلەكتەرى توي قارساڭىندا 10 مىڭنان، 20 مىڭنان قاراجات جيناعان، قۋات شىراقباەۆ پەن انار اسەمباەۆاداي ازاماتتار، ەرنار مۇحانعاليەۆ، شاقانتاەۆتار اۋلەتى 100 مىڭ تەڭگەدەي قاراجات توككەن، بۇل سومادان از-كوپ قاراجات سالعان ازاماتتار كوپ. كاسىپكەر مارات قۇرمانباەۆ پەن ۇلى ازامات دەمەۋشى بولىپ تويدىڭ وتكىزۋىنە زور ۇلەسىن قوسقان.
مەكتەپتەن رىمبەك بايسەيىتوۆتەي مينيستر، شىراقبەك قابىلباەۆتاي گەنەرال، مەدەۋ سارسەكەدەي جازۋشى، بولاتبەك ناسەنوۆتەي ءارى ەكونوميست، ءارى تاريح زەرتتەۋشىسى، رىمعالي نۇرعالي، اسقاربەك قۇسايىنوۆتاي اكادەميكتەر، داۋلەتكەرەي كاپۇلىداي اقىن، امانتاي يسيندەي تاريحشى، زاريا يسكاكوۆاداي ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى بيىك ماراپات - التىنسارين مەدالىنىڭ يەگەرى، بەيبىتبەك ابدىكارىموۆتەي جۋرناليست، اكىم، فارحات مولداعاليدەي رەجيسسەر شىققان.
توي مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ شەرۋىنەن باستالدى. تۇلەكتەر ءبىر كەزدە كوككە اق شارلاردى ۇشىردى. شارلاردى مەكتەپ تويىن كوركەيتۋ ءۇشىن قارقارالىدان جاس كاسىپكەر مۇرات قۋاتۇلى وتباسىمەن اكەلىپ، مەكتەپ عيماراتىن كوركەيتىپ بەزەندىرگەن.
بەزەندىرۋ جۇمىسى قورعا تۇسكەن قاراجات ەسەبىنەن جاسالعان. مەكتەپ الدىندا «ۇستازدارعا العىس» دەگەن ءمۇسىن اشىلسا، ىشىندە جازۋشى ساپارعالي بەگاليننىڭ بيۋستى اشىلۋىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. ءمۇسىندى اشقان تۇلەكتەر «تۇڭعىش ۇستازدارىمىز مارقۇم ورالبەك قۇدىشەۆ مەن كاليماش ىسقاقوۆا بولعان» دەپ، كاليماش اپايعا ماعجان جۇماباەۆتىڭ «التى الاشتىڭ بالاسى باسىن قوسسا، ءتور - مۇعالىمدىكى» دەگەن ءسوز جازىلعان ستەللانىڭ اشىلۋىنا شاقىردى. تۇلەكتەر سامات سارسەنبەكوۆتى، باسقا ديرەكتورلار، مۇعالىمدەرىن جىلى لەبىزبەن ەسكە الدى.
ارداگەر ۇستازدار، العاشقى تۇلەكتەر، ەرەكشە ەڭبەك ەتكەن مۇعالىمدەر، اتاقتى تۇلەكتەر، توي وتكىزۋىنە ۇلەس قوسقان دەمەۋشىلەر «قاينار مەكتەبىنە - 100 جىل» قورىنىڭ مەرەيتويلىق توسبەلگىسىمەن ماراپاتتالدى.
قوردىڭ توراعاسى 13 جىل مەكتەپ ديرەكتورى بولىپ ىستەگەن بەرىك سارسەنبەكوۆ.
جاڭارعان، رەمونتتالعان، جابدىقتالعان مەكتەپ كابينەتتەرىنە مەكتەپتە ۇزاق جىل جۇمىس ىستەگەن، ەڭبەگى سىڭگەن ۇستازداردىڭ اتتارى بەرىلگەن. يماناقىشەۆ اۋلەتى اتىنداعى كونفەرەنتس-زال، مۇقاجان ىسقاقوۆ، قابدىراحمان عابدۋللين مەن كۇلاش نۇربيكەنوۆا، سامات سارسەنبەكوۆ مەن ءوزيپا جايكەنوۆا، ساتتار تۇسىپبەكوۆ مەن قاتيرا اۋباكىروۆا، التىنبەك وسكەنباەۆ، بولات جاكىشەۆ، يبراحيم جاباعين اتىنداعى قازاق ءتىلى، ماتەماتيكا، تاريح جانە گەوگرافيا، فيزيكا، ەڭبەك-تەحنولوگيا كابينەتتەرى ۇرپاقتارىنىڭ ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا بۇتىندەي جاڭارتىپ، جوندەلگەن، جابدىقتالعان ەدى.
جوندەۋىنىڭ سمەتاسىن قىدىرعالي مەن ەرجان ىسقاقوۆتار جاساعان. جاڭارىپ، جابدىقتالعان كابينەتتەر ۇستازدار ۇرپاقتارىنىڭ ەسەبىنەن جاسادى .
ءۇش كابينەتتىڭ جابدىقتالۋىنا اتسالىسقان مايگۇل يماناقىشەۆا ايتقانداي ۇستازداردىڭ ارۋاقتارى ريزا بولدى.
توي بارىسىندا وتكەن كونفەرەنتسيادا اكادەميك اسقاربەك قۇسايىنوۆ، پروفەسسور تاريحشى امانتاي يسين، اقىن، جازۋشىلار وداعىنىڭ استانالىق فيليالىن باسقارعان داۋلەتكەرەي كاپۇلى، ءىرى كاسىپكەر، مەتسەنات مارات قۇرمانباەۆ، اباي وبلىسىنىڭ اكىمشىلىگىنىڭ، ءبىلىم بەرۋ مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى ءسوز سويلەدى.
كونفەرەنتسيانى جۇرگىزگەن اكادەميك اسقاربەك قۇسايىنوۆ. كوكشەتاۋدان كەلگەن قوناقتار ءان-ساز سالەمىن اكەلدى. ەلىمىزدىڭ بىرنەشە ۋنيۆەرسيتتىڭ باسشىلىعى مەكتەپ ۇجىمىن قۇتتىقتادى. شەتەلدەن دە مەيرامحاتتار كەلگەن. كوپ جىل كەمەروۆو وبلىسىن باسقارعان قازاق امان تولەەۆ تە مەكتەپتىڭ ۇجىمىن قۇتتىقتادى. كونفەرەنتسيادا اۋىل مەكتەپتەرىنىڭ بولاشاعى تالقىلاندى. مارات قۇرمانباەۆ ابىرالى اۋدانىنىڭ قالپىنا كەلتىرىلۋىنىڭ قاجەتتىگىن ايتسا، پروفەسسور امانتاي يسين الاش تاريحىنداعى ابىرالىلىقتاردىڭ ءىزىن زەرتتەۋىنىڭ كەرەكتىگىن ايتتى. كونفەرەنتسيا بارىسىندا مەكتەپ مۇعالىمى ايىمگۇل ءجۇمادىلوۆا، جەڭىسگۇل مىرزابەكوۆانىڭ ەڭبەگى باعالانىپ، التىنسارين مەدالىمەن ماراپاتتالدى، لاۋرا راقمەتۋلينا، ءلاززات ىسقاقوۆا، پەريزات شىنىباەۆا، گۇلنۇر يمانباەۆا، گۇلميرا يسكاكوۆا ۇزدىك مۇعالىم رەتىندە ماراپاتتالدى. ەڭبەك ارداگەرى توسبەلگىسىمەن قارت ۇستاز ءرىمبيبى كوشەرباەۆا، ايجان كارىپباەۆا ماراپاتتالدى. ارداگەرلەر ۇستازداردىڭ بارلىعىنا 100-جىلدىق مەرەيتوي توسبەلگىسى تابىس ەتىلدى.
اتادان قالعان سالت بويىنشا كيىز ۇيلەر تىگىلدى، اس بەرىلدى. اتتىڭ ۇستىندە ويناماي، قازاقتا توي وتپەيدى. اۋدارىسپاق، تەڭگە الۋ سياقتى ۇلتتىق ات ويىندارىنان كەيىن اۋىلدىڭ سىرتىندا بايگە ءوتتى. بايگەگە كورشىلەس اباي، اياگوز اۋداندارىنان، قاراعاندى وبلىسىنان قاتىسۋشىلار كەلدى. ماشينە، موتوتسيكل، تاي، اقشالاي سىيلىق سياقتى جۇلدەلەر جەڭىمپازدارعا دايىندالدى. كەشكە مادەنيەت سارايىندا الماتىدان تۋعان ەلىنە سالەممەن كەلگەن رەجيسسەر فارحات مولداعاليەۆتىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن مەرەكەلىك كونتسەرت ءوتتى. كونتسەرتكە فارحات مولداعاليدىڭ شاقىرۋىمەن الماتىدان ەلدىڭ ەركەسى ليديا كادەنوۆا، ەرنار اماندىق، اسەت يمانعالي كەلدى، وعان قوسا تويدىڭ سىيلى قوناعى سىمبات راكيشەۆ ساكسوفوندا ونەر كورسەتتى، شىمكەنتتەن تۋعان اۋىلىنا وپەرا ءانشىسى ايگۇل ازاتقىزى كەلدى. قايناردىڭ جۇلدىزدارى تورعىن قۇرمانعوجينا، باعزادا جۇمابەكوۆا، ءبيسات شاعىر، ۇلان ىسقاقوۆ، لاززات قۋانوۆا، ءىلياس سەمباي، گۇلشات قابدەنوۆا، ارۋجان امانگەلدينا، سەمەيدەن، دوعالاڭنان كەلگەن انشىلەر كوڭىلدى اندەرمەن گالا-كونتسەرتتە جانە تۇنگى ديسكوتەكادا ەلدىڭ كوڭىل-كۇيىن كوتەردى. اقىن تولەۋجان ىسمايىلوۆتىڭ سوزىنە جازىلعان «ابىرالى-قاينارىم» ءانى ايتىلدى.
ەرتەڭگىسىنە جاستار اراسىندا فۋتبول جارىسى ءوتتى. جارىسقا قاراعاندى وبلىسى ەڭبەك اۋىلىنان كوماندا كەلگەن. جارىستى اۋىل جاستارى ۇيىمداستىردى، دەمەۋشىلەر مەكتەپ تۇلەكتەرى ەدى، اسىرەسە بەلسەندىلىگىن جاندوس ەرالى باستاعان توپ تۇلەك كورسەتتى.
اۋىل اقساقالدارىنىڭ ءبىرى سەمباي ناۋرىزباەۆ ايتقانداي عاسىرلىق توي كوپتەن بەرى قايناردا وتكەن جوق.
تويدى وتكىزۋىنە اتسالىسقان باعلان عابدۋللين اعا ايتقانداي، العاشقى جينالىسىندا ۇيىمداستىرۋشىلار قاتتى قوبالجىپ، تويدىڭ قالاي وتەتىندى كوپ ويلاعان، تويعا ۋاقىت از قالعان. دەگەنمەن، سەمەي قالاسىنىڭ اكىمشىلىگى تويعا دايىندىق باستامانى قولداپ، دەمەۋشىلەر تابىلىپ، ەلدىڭ اسارىمەن توي جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى.
تويعا جينالعان قوناقتار، تۇلەكتەر قوناقتاردى جىلى قارسى العان مەكتەپ ديرەكتورى مارجان جاكۋپوۆا مەن مەكتەپ ۇجىمىنا ريزا بولىپ قالدى
قايناردا جول، سۋ، جارىق، بايلانىس، ينتەرنەت ماسەلەلەرى شەشىلدى. اۋىلدا اسفالت بار، ۇيلەرىندە سۋ، بويلەر، تەلەديدار، ۆاي-فاي بار. مەكتەپ زاماناۋي قۇرالدارمەن جابدىقتالعان، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋىنا، ونەر، سپورت سالامىندا دامۋىنا بار جاعداي جاسالعان. زاماناۋي فۋتبول الاڭى، سپورت الاڭى، حوككەي الاڭى بار.
ارينە، اۋىلدىڭ دا، مەكتەپتىڭ دە شەشىلمەگەن ماسەلەلەر جوق ەمەس، بار.
الايدا، پوليگوننان باستاپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنىڭ قيىنشىلىعى قوستاپ، كورمەگەنى جوق قاينارلىقتار جاڭا قازاقستانعا سەنىممەن قاراپ جاتىر.
اسقار قارقابات
