تاجىكستاننىڭ مادەنيەت كۇندەرىن اتاپ ءوتۋ اياسىندا قازاقستاندا EXPO كەشەنىنىڭ الاڭىندا اۋقىمدى جارمەڭكە-كورمە ۇيىمداستىرىلدى. كورمەدەگى بار يگىلىكتى كورۋگە بارعان تۇرعىنداردىڭ "ەرەكشە بەلسەندىلىگى" قوعام تاراپىنان قىزۋ تالقىعا ءتۇستى. "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى كەشەگى بولعان جاعدايعا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ ازاماتتىق پىكىرلەرىنە شولۋ جۇرگىزىپ كوردى.
كورمە بارىسىندا ەلوردا قوناقتارى مەن تۇرعىندارىنا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى، كوكونىس ونىمدەرى، ءداستۇرلى باقشا داقىلدارى جانە وزگە دە زاتتار ۇسىنىلادى. كورمە سوڭىنداعى جاعداي بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ نازارىنا ىلىكتى.
بۇعان قاتىستى جۋرناليست گۇلجان قىزايباي بىلاي دەيدى:
استانا تورىندەگى كورمەگە قاتىستى عوي. ادامداردىڭ تالاپ الىپ جاتقانىن سىناپ جاتىر ەكەنسىزدەر. ال مەنىڭ كوشەگە ،ياعني ادامنىڭ اياعىنىڭ استىنا جايىپ تاستاعان جەمىس-جيدەككە جانىم اشىپ وتىر. سونى ماڭداي تەرمەن وسىرگەن شارۋالاردىڭ ەڭبەگىن ايتساڭىزشى…قايتا جاپا تارماعاي الىپ جاتقان ادامدارعا ريزامىن، ايتپەسە بوسقا ءشىرىپ كەتەدى عوي. الدە سوش كۇيىندە الىپ كەتە مە؟ جۋرناليست گۇلجان قىزايبايقوعام بەلسەندىسى ساكەن حانديللاەۆ:
- قازاعىم - قوناق كەلسە قۇدايىنداي سىيلايتىن، كەلگەن قوناققا "سوڭعى اسى" بولسا دا الدىنا قوياتىن ، قوناقجايلىلىعىمەن بۇكىل الەمگە تانىلعان ەل ەدى... سوناۋ جەردەن تاجىكستان پرەزيدەنتى باستاپ، "بارىن - نارىن" ارقالاپ كەلگەن تاجىك اعايىندار كوكونىس پەن جەمىس - جيدەكتەرىنەن، قولونەر بۇيىمدارى مەن اس مازىرلەرىنەن قۇرالعان كورمە ءۇش كۇنگە سوزىلۋى ءتيىس بولعان ەكەن. الايدا ءبىزدىڭ استانا مەن شىمكەنت قالاسىنىڭ "قوناقجاي" تۇرعىندارى اتالعان كورمەنىڭ ونىمدەرىن ءبىر ساعاتقا جەتكىزبەي تالاپ - توناپ تاسىپ كەتكەن. سول كورمەدەن قولدى قىلىپ الىپ كەتكەن ءبىر باۋ ءجۇزىمى مەن ءبىر قاربىزى بەينە ءبىر ءومىر بويىنا جەتەتىن ازىق بولارداي، جەرلەستەرىمىزدىڭ بۇل ارەكەتتەرى بۇكىل قازاق ەلىن كورشىلەس مەملەكەتەر الدىندا ۇلكەن ۇياتقا قالدىردى. بۇل ارەكەتكە تەك جۇرتشىلىق قانا ەمەس، وسى حالىقارالىق ءىس-شارانى جوعارعى دەڭگەيدە وتكىزىلۋىنە جاۋاپتى بولعان بيلىك وكىلدەرى دە كىنالى... قازاق ەلىنە كەلگەن شەتەل دەلەگاتسياسى وكىلدەرىنە مۇنداي باسسىزدىق كورسەتۋ بۇرىن سوڭدى بولماعان بولسا كەرەك. بۇل جەردە ارانداتۋ ارەكەتتەرى دە بولعان بولۋى مۇمكىن، سول ءۇشىن جاۋاپتى ازاماتتاردىڭ "شاڭىن قاعىپ" قويعان دۇرىس بولار.فەيسبۋكتىڭ بەلسەندى قولدانۋشىسى جاننا رۋسلان:
- تاجىكستان ديحانشىلارىنىڭ استانادا ۇيىمداستىرعان كورمەسى ءوتتى. ەكى ەلدىڭ پرەزيدەنتى كورىپ كەتكەننەن كەيىن “حانتالاپاي” بولىپتى.. كورمە ۇيىمداستىرعاندار جاعا ۇستادى. حالىق رۇقساتسىز كورمەگە اكەلگەن ديحانشىلاردىڭ جەمىس-جيدەگىن اياقتارىمەن تاپتاپ، رۋحساتسىز تالاپ الىپ كەتتى. كورمەگە كۇزەت قويىلماعانىن ەسكەرتتى.قوعام بەلسەندىسى باۋىرجان ىدرىسوۆ:
- ەڭ سۇمدىعى - وسىنى اقتاپ اتقاندار كوپ. جانە ولار كىم دەيسىز عوي، ءوزىم اقىل-پاراساتىن سىيلاپ، سولاردىڭ فەيسبۋكتاعى وقىرمانى بوپ جۇرگەن كەيبىر "سانالى", "كوزى اشىق" دەپ جۇرگەندەرىم. ايتاتىن ۋاجدەرى بىرەۋ-اق: قازاقتى وتىز جىلدا وسىنداي جاعدايعا جەتكىزگەن بيلىك ەكەن-مىس. دۇرىس ايتاسىز، ءبۇل اشتىقتان ەمەس، بۇل رۋحاني ازعىندىقتان. ايتپەسە سولاردى بالا كەزىنەن ۇيىندە وتىرىپ بيلىك تاربيەلەدى مە؟ اتا-اجە، اكە-شەشەسى قايدا بولدى. باياعىدا ۇلكەندەرىمىز "بىرەۋدىڭ ءبىر ساباق ءجىبىن الما" دەيتىن، ول ازداي بالا كەزىمىزدە توي بوپ اتقان ءۇيدىڭ جانىنا جۋىپ كەتسەك، "نەعىپ ءجۇرسىڭ بىرەۋدىڭ بوساعاسىنا تەلمىرىپ، اش ءجۇرمىسىڭ؟ جەسەڭ ۇيدە دە تاماق بار ەمەس پە" دەپ، ۇيگە قايىرىپ قۋاتىن. سول تاربيە ساناعا جاتتالىپ، ورنىققان. ءبارى كورگەنسىزدىكتەن شىعادى. اتا-اناسى حايۋانداي وتتاعان مال بولسا، بالاسىنا قانداي تاربيە بەرەدى؟جۋرناليست جاناربەك نۇر:
- مەكتەپتەن، وتباسىنان بەرىلەتىن تاربيە عوي. ول ادامدار ەمەس، جۇيە كىنالى. ولار قانداي قوعامدا ءوسىپ-جەتىلدى؟ "تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم — ادامزاتتىڭ قاس جاۋى",- دەگەن فارابي اتامىزدىكى دۇرىس-اۋ.اقتاۋ قالاسىنىڭ تۇرعىنى نۇرزيلا سارسەنوۆا:
- جەتكەن جەتىستىگىمىز-33 جىلداعى، مەكتەپ،وقۋ ورىندارى،مادەني وشاقتارىمىزدىڭ(تەلەديدار باعدارلاما. تب), الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ بەرگەن تاربيەسىنىڭ جەمىسى مىنە وسى.ءبىز سياقتى ازىپ-توزىپ بارا جاتقان باسقا حالىق جوق شىعار. ادامشىلىقتان ايىرلىپ،ار-ۇياتتان جۇرداي بولعان ەكەنبىز،جىلاعىڭ كەلەدى...قوعام بەلسەندىسى نۇرجان سۇراشۇلى:
- بۇل ۇزاق جىلعى جاعدايى جوقتىقتان دەپ ويلايمىن، يپوتەكا، بالا-شاعانىڭ قامى، از جالاقى...قوعام بەلسەندىسى الۋا تۇلەۋحانوۆا:
- قۇرمەتتى استانالىقتار مەن استانا قوناقتارى! ءدال وسى جەردە قۇرمەتتى دەگەن ءسوزىم ارتىق پا دەپ ويلاپ تا وتىرمىن. SOS! سۇمدىق! كەشە ماسقارا ۇياتقا قالدىق! اشكوزدىك! تەكسىزدىك! ومىرلەرىڭىزدە كورمە كورمەپ پە ەدىڭىزدەر؟ كورمە دەگەن كورۋگە قوياتىن ەكسپوناتتار! ال، تەگىن ۇلەستىرىلەتىن زاتتار باسقا بولادى! كورمە قابىرعاسىنان ءىلۋلى تۇرعان ۇلتتىق تاباقتاردى ەر ادامنىڭ شەشىپ جاتقانىن كورگەندە ۇيدە وتىرىپ، ۇياتتان جەرگە كىرىك كەتە جازدادىق. ەڭ قورقىنىشتىسى، قاستارىنداعى بالالارى ەرتەڭ وسكەندە كورگەندەرىن جاسايدى! اللا ساقتاسىن، بولاشاعى جوق ەلمىز بە دەپ شوشىپ وتىرمىن! بۇگىن دە جالعاسادى وسى كورمە، قۇرمەتتى حالىق بۇگىن ولاي جاساماڭىزدارشى!جۋرناليست وڭعار قابدەن:
- استانادا تاجىكستاننىڭ مادەنيەت كۇندەرى ءوتىپ جاتىر. سونىڭ اياسىندا تاجىك اعايىندار جارمەڭكە جاساپ، جەمىس جيدەكتەن پيراميدا، كىلەم ورنەكتەپ، قازەكەڭە اۋىز تيىڭدەر، الىڭدار دەگەن عوي.
ەسكە سالا كەتەيىك، استانادا ۇيىمداستىرىلعان كورمە اياسىندا تۇسىرىلگەن بەينەكادرلار قوعامدىق تولقۋ تۋعىزىپ، قازاقستاندىقتار تاراپىنان قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
