«ويان، قازاق!» بۇگىن – مىرجاقىپ دۋلاتوۆ تۋعان كۇن

1931
Adyrna.kz Telegram
فوتو: Bugin.kz
فوتو: Bugin.kz

بۇگىن اعارتۋشى، اقىن، ليبەرالدى-دەموكراتياشىل زيالى توپ وكىلى مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ تۋعان كۇنى.

قالامگەر بۇرىنعى تورعاي وبلىسىنىڭ جانگەلدين اۋدانىنداعى قىزبەل اتىرابىندا 1885 جىلى 25 قاراشادا دۇنيەگە كەلگەن.

مىرجاقىپ دۋلاتوۆ ءوزى جازعان ءومىربايانىندا:

«1897جىلى مەن ەكى سىنىپتىق ورىس-قازاق ۋچيليششەسىنە ءتۇستىم، ونى بىتىرگەننەن كەيىن وقىتۋشىلار كۋرسىندا وقىپ، اۋىل مۇعالىمى دەگەن ماماندىق الدىم. وسىمەن مەنىڭ وقۋ ورىندارىنان ءبىلىم الۋىم اياقتالدى. 1902 جىلدان باستاپ اۋىلدا مۇعالىمدىك قىزمەتىمدى اتقارا ءجۇرىپ، بوس ۋاقىتىمدى ءبىلىمدى جەتىلدىرۋگە جۇمسادىم»، - دەپ جازعان.

كەيىننەن، 1904 جىلى ومبى قالاسىندا احمەت بايتۇرسىنۇلىپەن كەزدەسەدى. ۇستازىنىڭ باعىتتاۋىمەن ۇلتتىق دەموكراتيالىق قوزعالىسقا بەلسەنە ارالاسىپ، ءاليحان باستاعان الاش پارتياسىنىڭ نەگىزىن سالۋعا اتسالادى. الاشوردا ۇكىمەتى تاريحي ساحناعا شىققان 1917 جىلى مىرجاقىپ ۇكىمەتتىڭ بەلدى مۇشەسى بولعان. 1916 جىلى ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس زاردابىن تارتىپ، قىرعىنعا ۇشىراعان ەلگە كومەكتەسۋ ماقساتىندا سەمەي «جانار» جاردەم قورىن قۇردى.

مىرجاقىپ دۋلاتۇلى — ادەبيەتتىڭ ءار ءتۇرلى جانرىنا قالام تارتقان اقىن ءارى جازۋشى. تۇڭعىش ولەڭدەر جيناعى – «ويان، قازاق!» 1909 جىلى قازان قالاسىندا باسىلىپ شىقتى. ودان بولەك مىرجاقىپ قازاق ادەبيەتىندەگى العاشقى رومان – «باقىتسىز جامال» مەن پەداگوگيكالىق كىتاپتار دا جازعان. 1924 جىلى ورىنبوردا ەكى جىلدىق «قيراعات كىتابى» (حرەستوماتيالىق وقۋلىق), قىزىلوردادا «ەسەپ قۇرالىنىڭ» جاڭا باسىلىمى جارىق كوردى.

ادەبيەتتەگى شىعارمالارىنان بولەك، ا.بايتۇرسىنوۆپەن بىرگە قىر ولكەسىنىڭ اعارتۋشىلىق-دەموكراتيالىق باعىتتاعى تۇڭعىش بەيرەسمي باسىلىمى – «قازاق» گازەتىنىڭ نەگىزىن قالايدى. الايدا بۇل گازەتتىڭ عۇمىرى قىسقا بولدى. ءسويتىپ، مىرجاقىپ 1920 جىلى تاشكەنتكە كەلىپ، الاش باسشىلارىمەن بىرگە سونداعى «اق جول» گازەتىندە قىزمەت اتقارادى.

1922 جىلى جازىقسىز قاماۋعا الىنىپ، سول جىلى تۇرمەدەن شىعادى. ەكىنشى رەت 1928 جىلدىڭ اياعىندا بip توپ قازاق زيالىلارىمەن بipre قاماۋعا الىنىپ، ەكى جىلدان كەيىن اتۋ جازاسىنا كەسىلەدى. بىراق كەيىن سوت ۇكىمى جازانى ون جىل اباقتىعا جابۋمەن اۋىستىرادى. بەلومور-بالتىق ارناسىنداعى لاگەردە جازاسىن وتەگەن مىرجاقىپ 1935 جىلى اۋىر ناۋقاستان كوز جۇمدى.

كەيىننەن جازۋشىنىڭ قىزى گۇلنار دۋلاتوۆانىڭ اكەسىن اقتاپ الۋ جولىندا ءبىراز كۇش سالادى. ناتيجەسىندە، 1988 مىرجاقىپ دۋلاتۇلى وزىنە جابىلعان جالعان جالالاردان اقتالعان بولاتىن.

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر