ء"ولى رازى بولماي، ءتىرى بايىمايدى"

6759
Adyrna.kz Telegram
وسى قازاق حالقىندا ءبىر جاقسى قاسيەت ساقتالعان. ساقتاردان قالعان ساباقتاستىق، عۇندارداعى عيبراتتى عۇرىپ، مۇمكىن ارىدەگى اتا-بابامىزدان قالعان جوسىق بولار، ايتەۋىر ارۋاقتار جەرلەنگەن بەيىتتى (مولا، قورىم، زيرات، تام، كەسەنە، كۇمبەز ت.ب.) قاستەر تۇتقان.
ەتنوگرافتار بەيتتىڭ جولدىڭ بويىنا سالىنۋ سەبەبىن جولاۋشىلار بەت سيپاپ، دۇعا قىلسىن دەگەن ماقساتپەن بىرگە جاۋىن-شاشىن، بوراندا ىقتاسىن قىلىپ، تۇنەپ اتتانۋىن دا ويلاستىرعاننان دەگەن ءۋاج ايتادى. ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەيۇلى «ارۋاق - ءتىرىنىڭ ازىعى، ۇرپاقتىڭ قازىعى» دەگەندە دە سونى مەڭزەگەن.
اسكەر ءجۇز مىڭداپ قىرىلاتىن ۇلى سوعىستاردان قالعان مىلقاۋ مولالار «مىقتىڭ ءۇيى» دەپ اتالادى. وتان ءۇشىن قان توككەن سانسىز ۇرپاققا قويىلعان ەسكەرتكىش دەسە دە بولادى. مىقتىڭ ءۇيى ءوز الدىنا، ون سەگىز مىڭ عالام جارالعالى بەرى 124 مىڭ پايعامبار وتكەن ەكەن. قايسىسى قاي تاراپتا كومىلىپ جاتقانىن كىم بىلگەن؟ جالپى تەكتى جۇرتىمىز ادام بالاسىنىڭ اقىرەتتىك ۇيىنە قۇرمەتپەن قاراعان. بۇگىن سول قاسيەتىمىز سەمىپ كەتپەگەن شىعار دەپ ۇمىتتەنەم(ىن).
الىپ شاھارلاردىڭ ىرگەسىندەگى، اۋىلدان شالعاي قاراۋسىز جاتقان قورىمداردى تازارتاتىن ءبىر كۇن كەرەك-اق. ساۋاپتى كۇننىڭ ماقساتى - بەيىتتەردى تۇرمىستىق قالدىقتاردان، كۇل-قوقىستان ارىلتۋ، ارۋاقتارعا تاعزىم ەتۋ، زيارات ارقىلى ۇرپاقتى تازالىققا تاربيەلەۋ.
جىلدا مامىر ايىنىڭ ءۇشىنشى جەكسەنبىسىن «تاعزىم» كۇنى دەپ بەلگىلەسەك قايتەدى؟ بيىلدان باستاپ وسىنى داستۇرگە اينالدىرساق دەگەن ۇسىنىسىم بار.
P.S. اسىرەدىنشىل باۋىرلارىما ايتارىم، «مەككە، مەدينە جانە يەرۋساليمدە ورنالاسقان ءۇش مەشىتتەن باسقا مەشىتتەردى زيارات ەتۋ ءۇشىن جولعا شىعۋعا بولمايدى» دەگەن حاديستە قابىرلەردى قاستەرلەۋگە بولمايدى دەگەن جامان وي، ارام نيەت جوق. ساناسى بار ءسالافيتتىڭ ءوزى دۇرىس تۇسىنەدى دەپ ويلايمىن. قابىرلەردى زيارات ەتۋ سۇندەت امالى، ال ونى جىلىنا تىم قۇرىسا ءبىر رەت تازارتۋ، ءيسى مۇسىلمان بالاسىنا اماندىق تىلەپ، ءجامي ارۋاققا قۇران باعىشتاۋ يمانى بار ازاماتتىڭ پارىزى ەكەنىن ۇقسا ەكەن دەيمىن. ۇحۋد تاۋىندا شەيىت كەتكەن ساحابالاردىڭ سۇيەگىن سۋ شايىپ كەتىپ، دەنەلەرى ەش بۇزىلماعان سوڭ قايتا جەرلەنگەن.
جانناتۋل باقيعا قۇرمەتى بولەك ساۋ اقىلدى اراپتار ۇحۋدتاعى قورىمعا دا ەرەكشە قۇرمەتپەن قارايتىنىن بىلەمىز. پايعامبارىمىزدىڭ (ﷺ) قىزى فاتيما ءار جۇما سايىن ۇحۋد تاۋىنا بارىپ، شەيىت بولعان حامزانىڭ (ر.ا.) قابىرىن زيارات ەتىپ تۇرعان. ال ءبىز تىم قۇرىسا جىلىنا ءبىر رەت قانا ومىردەن وزعان ءوز تۋعان-تۋىس، اتا-اجەلەرىمىزدىڭ بەيىتىنىڭ باسىن تازالاپ، قۇران باعىشتايىق.
اعايىن، وسى ءبىر ورتاق اكتسيانى قولدايسىز دەپ ۇمىتتەنەمىن.
وندا وسى جازباعا پىكىر قالدىرىڭىز، ءبولىسىڭىز، ەڭ باستىسى وسى جەكسەنبى كۇنى ارنايى بارىپ، جاقىن(دار)ىڭىز جاتقان بەيىت باسىن تازالاپ قايتىڭىز(دار)!
سەرىك اباس-شاح
پىكىرلەر