Qalyŋ-qalai ,Saǧadat? Oqu jüiesı onlain rejimıne ötıp , jaŋa tärtıpke üirenıp qaldyŋdar ma? Qazaqstandaǧy karantin engızılgen qala tūrǧyndaryna aulaǧa şyǧuǧa , şaǧyn –orta öner käsıpterdı qaita ıske qosuǧa, azyq-tülık alu üşın erkın sauda oryndaryna baruǧa rūhsat berıptı.Qazaq saittarynan oqyp bır marqaiyp qaldym.
Koronavirusty jūqtyryp, jazylǧandar sany 980-ge jetıptı. Bıraq sandyq aqparat kün saiyn emes, saǧat saiyn özgerıp jatyr. Jazylyp jatqandar üşın quanyştymyn. Meilı Qazaqstan azamaty bolsyn, meilı Finlandiia tūrǧyndary bolsyn.
Elge degen saǧynyşym kün saiyn arta tüsude. Qazaq jäne orys tılındegı kıtaptardy satatyn onaiyn- dükendı kördım. Bırden qazaq tılındegı kıtaptardy satyp aldym.Qazaq öleŋderın tyŋdap, Abai jolyn qaita oquǧa karantin uaqytynda mümkındık aldym. 1999 jyly jaryq körgen «Tarih tolqynynda» kıtabyn mektep oqyp jürgende oqyǧan bolatynmyn. 2013 jyly jazylǧan «Halyq-tarih tolqynynda» kıtaby jaryqqa şyǧypty. Onlaiyn kıtabyn körıp quanyp tūrmyn.Karanitinıŋ maǧan bergenı mümkındıgı –ruhani azyq jinau.Ruhani jaŋǧyru aiasynda «Qazaq tılınde 100 jaŋa oqulyq» jobasyn körıp taǧy quandym.
Älem arenasyndaǧy türlı janrdaǧy kıtaptardy qazaq tılınde oqyp şyǧuǧa mümkındık bar . Elbasşymyz aitqandai, bılımdı tek qazaq tılınde ǧana emes-orys tılı jäne aǧylşyn tılderınde aluǧa tyrysamyn. Sonymen qatar, jahandanu zamany bolǧandyqtan kez-kelgen jaŋa baǧdarlamalar nemese bır tehnikalar şyqsa paidalanyp körudemın. Bız -elımızdıŋ bäsekege qabılettı jastary boluymyz kerek. Menıŋ ärdaiym esımde bolatyny –ūlttyq kod. Elımızdıŋ tılın, dının, salt-dästürın qanymyzǧa sıŋırıp, tūrmysymyzda paidalanyp jüremız. Damyǧan zaman bolsada ūlttyq kodymyz bızdıŋ erekşelıgımız.Saǧadat , özıŋ onlain sabaqtan tys nemen ainalysyp jatsyŋ?
-Jaqsy, Diana! Özınnıŋ qalyn qalai? Oqu jüiesı onlain rejimıne ötıp, jaŋa tärtıpke üirenıp qaldyndar ma?
Elbasşymyz aitqandai, sifrly el boluǧa kün saiyn atsalysyp jatyrmyz. Elımızde barlyq sabaqtar, kurstar onlain ötılude. Men sabaqtan tys äŋgımeler oqyp, filmder körıp, sportpen ainalysyp, türlı dämdılerdı jasaudy da üirendım. Osy karantinde 30 film 1 hikaia körıppın. Tuystarymmen, dostarymmen jiı söilesıp tūramyn. Bılesın, biyl Al-Farabidyŋ 1150, Abaidyŋ 175-jyldyǧy. Aldynda toptaǧy studenttermen estafetaǧa qatysyp, Abaidyŋ ölenıŋ oqyp, İnstagramda jüktegenbız. Türkiiada da Abaidyŋ 175-jyldyǧyn atap ötıp jatyr eken. Aldynda jaŋalyqtardan ıs-şara, konserttıŋ ötkenın oqyǧanym bar.
Elımızde bılesıŋ, “Ruhani jaŋǧyru” jobasy jaŋǧyryp jatyr. Joba aiasynda köptegen filmdar tüsırılıp, qanşama spektaklder qoiylyp, myŋdaǧan jobalar ıske asty. Finliandiia qalai? Aua-raiy qalai? Aqşaŋ jetıp jatyr ma? Ol jaqta ekonomika qalai eken?
-Aqşa jaǧynan qatty qysym körıp tūrǧanym joq.Finlandiiada studentten bolǧandyqtan jaŋa tehnologiialardy jiı paidalanamyz. Finlandiiada valiuta – evro. Ärine qazırgı tanda bır evro tört jüz ben bes jüz tengenıŋ arasyn qūraidy. Keide ärtürlı memleketterden jiylǧan dostaryma būl baǧa kursyn tüsındıru maǧan kışkene qiyndyqqa soǧady. Saǧadat bılesıŋ be? 1993 jyly töl tengemız ekonomikalyq ainalymǧa engen bolatyn , sonda 1 dollar-6,31 tengenı qūraǧan.
Al, qazır jaǧdai 135 gradusqa özgergen. Älemde bolyp jatqan pandemiiaǧa bailanysty mūnaidyŋ baǧasynyŋ tömendeuı, elımızdıŋ jūmys jasauşy azamattery men azamatşalarynyŋ jūmyssyz üide otyruy ekonomikaǧa terıs äser etetını haq. Bıraq , regress bolǧan jerde, progresste qatar jüredı. Jaqsy habarlardyŋ bolaryna senemın.Özıŋnıŋ bolaşaqqa qandai josparlaryŋ bar?
-Ekonomikalyq daǧdarys bızdıŋ elımızde de azdap baiqyluda. Azyq-tülık baǧasynyŋ kürt ösuınen baiqauǧa bolady. Degenmen bız Aziiadaǧy ekonomikasy damyǧan memleketterdıŋ qataryndamyz ǧoi. Aldaǧy bır jyldan soŋ «Bolaşaq» baǧdarlamasymen mende evropa elderınde bılım alsam eken degen josparym bar. Elımızdıŋ jastarǧa bergen ülken mümkındıgın paidalanǧym keledı. Sebebı, bolaşaq- bılımdı jastardyŋ qolynda.
Elımızde köp aitylytyn naqyl söz «bas ekeu bolmai, mal ekeu bolmas» degen. Otan –otbasydan bastalady. Otbasyn qūryp, elımızdıŋ demografiiasyna öz ülesımdı qosqym keledı. Köp balaly otbasy atanyp, elıme adal qyzmet etsem deimın. Taǧy jaqsy jaŋalyq, elımdıŋ sany -19mln jettı. Būl bükıl qazaq elı üşın jaqsy jaŋalyq. Saǧanda äiel baqytyn, ana baqytyn tıleimın. Elge aman-esen oral.
Diana Qadyr
Nietaliev Saǧadat
Ūqsas jaŋalyqtar
